Anayasa Mahkemesinin iptal kararı sonrasında ücretler üzerinden yapılacak stopaj oranı.

1. Konuyla İlgili Yasal Gelişmeler

30.03.2006 tarih ve 5479 sayılı Kanun’la Gelir Vergisi Kanunu’nun 101. maddesi değiştirilerek;

- Gelir vergisi tarifesinde gelir dilimlerinin sayısı azaltılmış,

- Esas olarak gelir vergisi oranları düşürülmüş,

- İkili gelir vergisi tarifesine son verilerek, ücretler dahil bütün gelirlerin aynı tarife çerçevesinde vergilendirilmesi.

öngörülmüştür.

5479 sayılı Kanun’la yapılan düzenlemeyle, 1998 yılından beri uygulanan ücretler için ayrı ve düşük oranlı vergileme, 2006 yılı gelirlerinin vergilemesinden başlayarak sona ermiştir. Değişiklik öncesi ve sonrası gelir vergisi tarifeleri aşağıdaki gibidir:

Ücretler için ayrı tarifeye son verilerek tek tarife uygulamasına geçişi öngören düzenleme, Anayasa Mahkemesi iptal davasına konu edilmiştir.

2. Anayasa Mahkemesi Kararı ve Gelir İdaresi Duyurusu

Davayı görüşen Anayasa Mahkemesi, 15.10.2009 tarihli toplantısında, yapılan yasal düzenlemeyi, Anayasaya aykırı bularak iptal etmiştir. İptal işlemi Mahkemenin internet sitesi aracılığıyla kamuoyuna duyurulmuştur.

Anayasa Mahkemesinin iptal kararını Gelir İdaresi Başkanlığı da internet sitesi aracılığıyla duyurmuş, söz konusu duyuruda,

“…

Ayrıca, Anayasa Mahkemesince Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan vergi tarifesindeki yüzde 35’lik orana ücretlilerin de tabi olması hükmü iptal edilmiş ve iptal kararının da Resmi Gazetede yayımından 6 ay sonra yürürlüğe girmesi öngörülmüştür.

Bu aşamada Mahkemenin gerekçeli kararı beklenilmekle birlikte, iptal hükümlerinin Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak;

- …

- Ücretlerin vergilendirilmesine ilişkin kararın da Resmi Gazetede yayımlanmasını takip eden altıncı ayın sonunda,

yürürlüğe girecek olması nedeniyle anılan hükümlerle ilgili uygulamalar, söz konusu süre içinde yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar aynen devam edecektir.

…”

açıklamasına yer verilmekle yetinilmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığınca, Anayasa Mahkemesi kararı yürürlüğe girinceye kadar yapılması gereken işleme ilişkin bir açıklama yapılmamıştır.

Anayasa Mahkemesinin özet kararı ve Gelir İdaresi duyurusu 16.10.2009 tarihli duyurularımıza konu edilmiştir.

3. Anayasa Mahkemesi Kararının Yürürlüğe Giriş Tarihi

Anayasa Mahkemesi kararlarının hukuki niteliği ve ne zaman yürürlüğe gireceği, Anayasa’nın 153. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Söz konusu madde aşağıdaki gibidir;

“8. Anayasa Mahkemesinin kararları

MADDE 153. – Anayasa Mahkemesinin kararları kesindir. İptal kararları gerekçesi yazılmadan açıklanamaz.

Anayasa Mahkemesi bir kanun veya kanun hükmünde kararnamenin tamamını veya bir hükmünü iptal ederken, kanun koyucu gibi hareketle, yeni bir uygulamaya yol açacak biçimde hüküm tesis edemez.

Kanun, kanun hükmünde kararname veya Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların hükümleri, iptal kararlarının Resmî Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar. Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca kararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmî Gazetede yayımlandığı günden başlayarak bir yılı geçemez.

İptal kararının yürürlüğe girişinin ertelendiği durumlarda, Türkiye Büyük Millet Meclisi, iptal kararının ortaya çıkardığı hukukî boşluğu dolduracak kanun tasarı veya teklifini öncelikle görüşüp karara bağlar.

İptal kararları geriye yürümez.

Anayasa Mahkemesi kararları Resmî Gazetede hemen yayımlanır ve yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzelkişileri bağlar.”

Buna göre, Anayasa’da da açıkça belirtildiği üzere, ücretlerin vergilemesinde uygulanacak gelir vergisi tarifesine ilişkin düzenleme, kararın Resmi Gazetede yayımlanmasını takip eden altıncı ayın sonunda yürürlüğe girecektir. Bu çerçevede, söz konusu düzenleme halen yürürlüktedir.

4. Mevcut Durumda İptal Hükmüne Uygun İşlem Yapılması Durumunda Mali İdarenin Muhtemel Yaklaşımı

Yukarıda ifade edildiği gibi, hukuken, Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilen düzenleme, iptale ilişkin kararın Resmi Gazetede yayımlanmasını takip eden altıncı ayın sonunda yürürlüğe girecektir.

Bu nedenle, Gelir İdaresinin yapacağı idari işlemlerde mevcut hukuki düzenlemeleri dikkate alacağı değerlendirildiğinde, ücret vergilemesinde iptal sonrası hukuki durum çerçevesinde uygulama yapılması durumunda, işlemin eleştirilme olasılığının bulunduğu düşünülmektedir.

5. Geçmişte Yaşanan Benzer Durumlardaki Yargı Kararları

Konu yukarıda özetlenmiş olmakla birlikte, geçmişte yaşanan benzer çeşitli durumlarla ilgili bazı yargı kararları konuyla ilgili olarak uygulamaya yön verebilecek nitelikte olup, bu kararlara ilişkin aşağıda özet bilgilere yer verilmiştir.

Anayasa Mahkemesi tarafından çeşitli yasal düzenlemelerle ilgili olarak verilen iptal kararlarıyla ilgili olarak verilen Danıştay kararlarında;

- İptal kararının yürürlüğe gireceği tarihin ertelenmiş olmasının, yargı yerlerinin çözümlemekte oldukları uyuşmazlıklarda Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edilen yasa kurallarını uygulaması sonucuna yol açmayacağı,

- Anayasa Mahkemesince bir kanuni düzenlemenin Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edilmiş olduğu bilindiği halde, eldeki davaların Anayasa’ya aykırılığı saptanmış olan kurallara göre görüşülüp çözümlenmesinin, hukukun üstünlüğü ilkesine aykırı düşeceği için uygun görülemeyeceği,

gerekçeleriyle, Anayasa Mahkemesi kararı yayımlanmadığı için henüz yürürlüğe girmemiş olsa bile, kararın iptal edildiği biliniyorsa, yürütülmekte olan davaların, Anayasa’ya aykırılığı saptanmış düzenlemeler üzerinden devam edilmesini yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

6. Sonuç

Sonuç olarak;

- Anayasa Mahkemesi kararı henüz Resmi Gazete’de yayımlanmamış ve yürürlüğe girmemiştir.

- İptal kararı hukuken yürürlükte olmadığı için, Anayasa mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda uygulama yapılması halinde, mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde, Gelir İdaresinin ek tarhiyat yapma olasılığı yüksektir.

- Danıştay’ın, benzer konularda, her ne kadar Resmi Gazetede yayımlanmasa ve yürürlüğe girmiş olmasa da, Anayasaya aykırılığı tespit edilmiş olan düzenlemelerin mahkemeler tarafından dikkate alınmaması gerektiği yönünde muhtelif kararları bulunmaktadır.

- Anayasa Mahkemesi kararı yürürlüğe girinceye kadar, muhtasar beyannamelerin ihtirazi kayıtla verilip, ilgili düzenlemenin Anayasaya aykırılığı ileri sürülerek yapılacak tarhiyatın dava konusu yapılması mümkündür. İptal kararı zaten verilmiş olduğundan, açılacak davalar kazanılacak ve fazladan ödenen stopaj tutarının iadesi söz konusu olabilecektir.

http://www.dunyagazetesi.com.tr/yazar.asp?authId=106