2008 yılı bütçe tasarısında öngörülen rakamlar, faiz ödemesinin vergi gelirlerine oranının yıllar sonra çok az da olsa artacağını gösteriyor. Bu yıl yüzde 32.4 olarak gerçekleşmesi beklenen faiz ödemesi-vergi geliri dengesinin, 2008 yılında yüzde 32.7'ye çıkacağı öngörülüyor. Arada ciddi bir fark olmasa da, yönün değişmiş olması önemli bulunuyor.

Bir dönem faiz ödemesi vergi gelirlerinin tümünü yutuyordu. Faiz ödemesi grafikte de yer aldığı gibi 2002 yılında da yüzde 92.1'le, neredeyse vergi gelirine eşitti. Daha sonraki yıllarda oran hızla gerilemeye başladı. Faiz ödemesinin vergi gelirine oranı, 2003 yılında yüzde 73.8'e, 2004 yılında yüzde 62.7'ye indi. 2005 yılıyla birlikte söz konusu oran yüzde 50 sınırının da altına geriledi. Faizin vergi ödemesine oranı 2005 yılında yüzde 42.7'ye, 2006 yılında yüzde 37.5'e indi.

Söz konusu oranın, bu yıl yüzde 32.4 düzeyinde gerçekleşmesi bekleniyor. 2008 yılı hedefi ise yüzde 32.7. Artış, bindeyle ifade edilebilecek düzeyde ve önemli değil. Üstelik, 2007 yılının başlangıç hedefi dikkate alınırsa artış yok. Ama 2007'nin gerçekleşme tahminine göre bir artış söz konusu. Burada önemli olan, yıllardan beri hızla azalmakta olan faiz-vergi dengesinin, yönünü yukarı çevirmiş olması. 2008 yılı faiz giderlerinde bu yılın gerçekleşme tahminine göre yüzde 14.3 artış öngörülüyor. 2007 için başlangıçta 52.9 milyar YTL olarak öngörülen, ancak 49 milyarda kalacağı tahmin edilen faiz gideri, 2008'de, bütçe tasarısına göre 56 milyar YTL'yi bulacak. 2008 tasarısına faiz ödemesi 56 milyar YTL olarak konuşmuş olmakla birlikte, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, tasarıyı açıkladığı basın toplantısında bu konuda iyimser bir tablo çizdi. Bakan Unakıtan, Hazine bürokratlarının genel olarak temkinli bir yaklaşımla faiz için yüksek bir tutar koymayı tercih ettiklerini, ancak faizlerdeki düşüşle birlikte toplam ödemenin 56 milyar YTL'nin altında kalabileceğini dile getirdi.

Faiz giderlerinde yüzde 14.3 artış öngörülürken vergi gelirlerindeki artış ise yüzde 13.3 düzeyinde kalacak. 2007 bütçesinde 158.2 milyar YTL olarak öngörülen, ancak 151.1 milyarı ancak bulacağı tahmin edilen vergi gelirinde 2008 hedefi 171.2 milyar YTL. Buna göre de, faiz gideri yüzde 14.3 artarken, vergi gelirindeki artış yüzde 13.3 olarak gerçekleşecek.

KDV, artış oranını aşağı çekiyor

Türkiye, 2007 yılı başından beri bir KDV sorunu yaşıyor. Dahilde alınan KDV'de yaşanan ciddi sıkıntı, ağırlıklı görüşe göre, fiş-fatura toplanmasına son verilmesinden kaynaklandı. 2007 için 20.2 milyar YTL düzeyinde öngörülen dahilde alınan KDV'de, artık tahmin 16.5 milyar YTL. Yani öngörülene göre 3.7 milyar YTL'lik bir revize söz konusu. 2008 için öngörülen rakam ise 17.7 milyar YTL. 2008 hedefi, 2007'nin gerçekleşme tahminine göre yalnızca yüzde 7'lik bir artışı ifade ediyor; 2007'nin başlangıç hedefinin ise yüzde 12.6 oranında altında bulunuyor.

İthalde alınan KDV'de öngörülen artış ise çok daha yüksek. İthalde alınan KDV'nin, 2008 yılında 2007 başlangıç ödeneğine göre yüzde 3.1, 2007 gerçekleşme tahminine göre yüzde 17.3 artacağı tahmin ediliyor.

Ne Telekom var, ne Karayolları arsası

2008 bütçesinde vergi gelirlerinde 2007 gerçekleşme tahminine göre yüzde 13.3 artış öngörülmesine karşın, bütçe gelirlerindeki toplam artış yalnızca yüzde 8.8 düzeyinde kalıyor. Toplam gelir artışının düşük kalma nedeni ise 2008'de yeni bir Telekom ödemesi ya da yeni bir Karayolları arsası bedeli olmaması. Bu yıl mart ayında Telekom için hiç hesapta olmayan 5 milyar 842 milyon YTL'lik bir peşin ödeme yapıldı. Haziran ayında ise bu sefer Karayolları Genel Müdürlüğü'nün İstanbul'daki arsası için 1 milyar 64 milyon YTL ödendi. İki ödemenin toplamı 6 milyar 906 milyon YTL'yi buldu.

Bu iki ödeme sayesinde, 2007 yılı için başlangıçta 30 milyar YTL düzeyinde öngörülen vergi dışı gelirlerin, 36.9 milyar YTL olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Ancak, bu ödemeler, tek seferlik ödemelerdi ve 2008'de doğal olarak devamı yok. Bu yüzden de 2008 için vergi dışı gelir kalemi 33.3 milyar YTL olarak öngörüldü. Bu kalemde 2007 gerçekleşmesine göre yüzde 9.7'lik düşüş bekleniyor. Yüzde 9.7'lik düşüş de, vergi gelirlerindeki yüzde 13.3'lük artışı bir anlamda törpülüyor ve bütçe gelirlerindeki artış öngörüsünün yüzde 8.8'e inmesine yol açıyor.

Bütçe açığında yüzde 19 artış

Bütçe giderinde yüzde 9.6, buna karşılık bütçe gelirinde yüzde 8.8 artış öngörülmesi sonucu açık yüzde 19 büyüyecek. Bu yıl öngörülenin altında kalarak 14.9 milyar YTL düzeyinde oluşacağı tahmin edilen bütçe açığının, gelecek yıl 17.8 milyar YTL'ye ulaşması bekleniyor.

2008 yılı faiz dışı fazlası ise yüzde 12'lik artışla 38.2 milyar YTL olacak. Faiz dışı fazlanın GSMH'ye oranında 2008 için öngörünün yüzde 5.5'e indirilmesi dikkat çekici. Faiz dışı fazlanın GSMH'ye oranı uzun süredir yüzde 6.5 düzeyinde belirlenirken, 2008 için yüzde 5.5'e indirildi. Yine uzun süredir yüzde 5 olarak öngörülen GSMH artış hızı hedefi yüzde 5.5'e çıkarıldı. Bu iki oranı birlikte değerlendiren ekonomi çevreleri özetle, "büyümenin sürekliliğinin sağlanabilmesi adına mali disiplinden biraz vazgeçildiği, enflasyonla mücadelenin görece ikinci plana itildiği ve önümüzdeki süreçte Merkez Bankası'nın faiz indirimi konusunda daha katı bir tutum takınmasının beklenmesi gerektiği" yorumunu yapıyorlar.

2007 ve 2008 Bütçeleri (Milyon YTL)

2007 2007 2008 Değişim Oranı (%)

Bütçe Gerçek. Bütçe 2008 Tas/ 2008 Tas/

Kanunu Tahmini Tasarısı 2007 Büt. 2007 Ger.

BÜTÇE GİDERİ 204.989 202.853 222.313 8,5 9,6

Faiz Dışı Gider 152.043 153.854 166.312 9,4 8,1

1-Personel Gideri 43.670 44.112 48.672 11,5 10,3

2-S.G.Kur.Devlet Primi 10.102 5.880 6.405 -36,6 8,9

3-Mal ve Hizmet Alımı 15.587 21.862 22.905 46,9 4,8

4-Cari Transferler 60.863 63.121 69.206 13,7 9,6

5-Sermaye Giderleri 12.104 11.688 11.775 -2,7 0,7

6-Sermaye Transferleri 3.647 3.580 2.084 -42,9 -41,8

7-Borç Verme 3.695 3.612 3.934 6,5 8,9

8-Yedek Ödenekler 2.375 0 1.331 -44,0

Faiz Giderleri 52.946 49.000 56.000 5,8 14,3

BÜTÇE GELİRİ 188.159 187.970 204.556 8,7 8,8

Vergi Gelirleri 158.153 151.056 171.206 8,3 13,3

1-Gelir Vergisi 34.248 34.320 38.100 11,2 11,0

2-Kurumlar Vergisi 11.925 13.075 14.500 21,6 10,9

3-ÖTV 40.240 38.641 44.719 11,1 15,7

4-Dahilde Alınan KDV 20.200 16.500 17.652 -12,6 7,0

5-İthalde Alınan KDV 29.583 26.000 30.500 3,1 17,3

6-Motorlu Taşıtlar Ver. 3.504 3.472 3.877 10,6 11,7

7-BSMV 3.110 3.220 3.976 27,8 23,5

8-Damga Vergisi 3.638 3.707 4.200 15,4 13,3

9-Harçlar 4.594 4.800 5.400 17,5 12,5

10-Diğer Vergiler 7.109 7.321 8.282 16,5 13,1

Vergi Dışı Gelirler 30.006 36.914 33.350 11,1 -9,7

BÜÇTE AÇIĞI 16.830 14.884 17.756 5,5 19,3

FAİZ DIŞI FAZLA 36.116 34.116 38.244 5,9 12,1

http://www.dunyagazetesi.com.tr/news_display.asp?upsale_id=331000&dept_id=80