I- GİRİŞ

362 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde; bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin belirli bir haddi 5.000,00 TL’yi aşması halinde mal ve hizmet alışlar ile satışlarını Form “Ba”-“Bs” ile bildirimde bulunmak zorunda olduğu belirtilmiştir. Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin tüm alış ve satışları belirtilen hadlerin altında kalması halinde bile Form “Ba”-“Bs” bildirim formlarını aylık dönemler halinde elektronik ortamda göndermeleri zorunlu iken, son çıkarılan 543 No.lu tebliğ ile bu zorunlulukta ortadan kalkmıştır. Ancak, nadiren de olsa vergi mükelleflerinin bazı alış ve satışları “Ba” ile “Bs” bildirimine konu edilmeye devam ettiği de aşikardır. Bunlara uymayan vergi mükellefleri için de uygulanacak cezai müeyyide ise 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355. maddesine göre özel usulsüzlük cezasıdır.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun "Bilgi Verme" başlıklı 148. maddesi; “Kamu idare ve müesseseleri, mükellefler veya mükelleflerle muamelede bulunan diğer gerçek ve tüzel kişiler, Maliye Bakanlığı’nın veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların isteyecekleri bilgileri vermeye mecburdurlar. Bilgiler yazı veya sözle istenilir. Sözle istenen bilgileri vermeyenlere keyfiyet yazı ile tekit ve cevap vermeleri için kendilerine münasip bir mühlet tayin olunur. Bilgi istenmek üzere ilgililer vergi dairesine zorla getirilemez. Memleket dışı imtiyazlarından faydalanan yabancı Devlet memurları bilgi verme mecburiyetine tabi olamazlar. ve aynı Kanun’un "Devamlı Bilgi Verme" başlıklı 149. maddesi ise; “Kamu idare ve müesseseleri (Kamu hizmeti ifa eden kurum ve kuruluşlar dahil) ile gerçek ve tüzelkişiler vergilendirmeye ilişkin olaylarla ilgili olarak Maliye ve Gümrük Bakanlığı ve vergi dairesince kendilerinden yazı ile istenecek bilgileri belli fasılalarla ve devamlı olarak yazı ile vermeye mecburdurlar.” hükmünü içermektedir.

Aynı Kanun’un "Yetki" başlıklı Mükerrer 257/4. maddesinde; "Maliye Bakanlığı; (5228 sayılı Kanun’un 8. maddesiyle değiştirilen bent) Bu Kanun’un 149. maddesine göre devamlı bilgi vermek zorunda olanlardan istenilen bilgiler ile vergi beyannameleri ve bildirimlerin, şifre, elektronik imza veya diğer güvenlik araçları konulmak suretiyle internet de dahil olmak üzere her türlü elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında verilmesi, beyanname ve bildirimlerin yetki verilmiş gerçek veya tüzel kişiler aracı kılınarak gönderilmesi hususlarında izin vermeye veya zorunluluk getirmeye, beyanname, bildirim ve bilgilerin aktarımında uyulacak format ve standartlar ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye, bu zorunluluğu beyanname, bildirim veya bilgi çeşitleri, mükellef grupları ve faaliyet konuları itibarıyla ayrı ayrı uygulatmaya, (5398 sayılı Kanun’un 23. maddesiyle eklenen ibare) kanuni süresinden sonra kendiliğinden veya pişmanlık talepli olarak verilen beyannameler üzerine düzenlenen tahakkuk fişi ve/veya ihbarnameleri mükellefe, vergi sorumlusuna veya bunların elektronik ortamda beyanname gönderme yetkisi verdiği gerçek veya tüzel kişiye elektronik oltamda tebliğ etmeye ve buna ilişkin usul ve esasları belirlemeye, yetkilidir." hükmüne yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen hukuki (yasal) dayanakların (VUK'nun 148, 149 ve Mükerrer 257/4. maddeleri) Maliye Bakanlığı'na verdiği yetkiye dayanılarak, bilanço esasına göre defter tutan mükelleflere belirli bir haddi aşan mal ve hizmet alımlarını "Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)" ile; mal ve hizmet satışlarını ise "Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)” ile bildirmeleri yükümlülüğü getirilmiştir.

II- “Ba” VE “Bs” FORMLARININ ORTAYA ÇIKIŞ AMACI

Vergi Usul Kanunu’nun “Bilgi Verme” başlıklı 148. maddesi ile “Devamlı Bilgi Verme” başlıklı 149. maddesi ile getirilen yükümlülüğün amacı, bilanço esasına göre defter tutan mükelleflere belirli bir haddi aşan mal ve hizmet alımlarını “Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)” ile; mal ve hizmet satışlarını ise “Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)” ile bildirimlerini bakanlık olarak toplayarak, mükellefleri çapraz denetime tabi tutmak ve bu yolla mükelleflerin işlemlerinin otokontrol mekanizması ile kayıt altına alınmalarını sağlamaktır.

2005 yılında getirilen ve daha sonra bildirim limit sınırının giderek daraltılması ile kapsamı biraz daha genişletilen bu bildirim müessesesinin, vergi denetimi açısından iki şekilde etkisinin olacağı düşünülmektedir. İlk etki olarak bu bildirimler, vergi denetim elemanlarının mükellefleri karşıt ya da çapraz incelemeye tabi tutarak vergi ziyaına neden olan mükellefleri kolaylıkla ve maliyeti düşük bir şekilde tespitine imkan sunmaktaydı. Özellikle elektronik olarak yapılan bu bildirimler, vergi denetim elemanlarının adeta masa başında ve ekran karşısında denetimlerini gerçekleştirmelerine imkan vermekteydi. Hatta ileride personel kullanmaksızın bu bildirimlerin elektronik programlar yolu ile takibi bile mümkün hale geleceği düşünülmektedir([1]).

İkinci olarak, Bakanlığın bu imkanlara sahip olduğunu düşünen mükellefler mutlaka denetleneceklerini düşüneceklerinden en gerçekçi rakamları beyan edecekler ve vergi kurallarına uyacaklardı. Bu ve benzer bildirimler denetim faaliyetlerini kolaylaştırmakta ve etkili denetimlere zemin hazırlamaktaydı. Etkili olduğunu düşündüğümüz bu bildirimlerin, mükelleflerin belge düzenine uymalarında da katkısı bulunmakta iken bu durum güncelliğini zamanla yitirdi.

Tabi ki geçmiş dönemlerde, Ba-Bs bildirimleri vergi denetimlerinde kullanılan çok etkili bir denetim aracıydı. Bizde bu düşünceyi taşımaktayız. Ancak, bugün için teknolojide yaşanan gelişmeler sayesinde bu durum tam tersine dönmüştür. Günümüzde, mükelleflerinin büyük bir kısmının yasal defterlerini elektronik ortama aktarmak suretiyle tutması, aynı anda gelir idaresi başkanlığı ile e-Arşiv uygulaması ve entegratör firmaları ile de e-arşiv ve e-fatura uygulamalarının yaygınlaşmış olması kağıt faturanın da yok denecek düzeye indirgenmiş olması nedeniyle Ba ve Bs bildirimlerinin vergi güvenlik müessesine katkısından çok vergi mükellefleri ve meslek mensupları açısından uygulanması KADÜK (Değerini, önemini yitirmiş, geçerliliği ve hükmü kalmamış, eskimiş)([2]) haline gelen bir bildirim haline dönüşmüştür. Bu konuda, aşağıdaki görselde görüleceği üzere e-Arşiv faturalarının da görüntülenmesine yönelik LUCA programında görüldüğü üzere ERİŞİLEBİLİR hale gelmesi ve Bakanlık tarafından Digital Vergi Dairesi uygulamasının başlaması gibi yenilikler ve ileride gerçekleşecek teknolojik gelişmeler nedeniyle bu bildirimin bir an önce kaldırılması yönündeki düşüncemizin ne derece haklı olduğunu göstermektedir.

Ayrıca, Maliye Bakanlığının Resmi Gazete'nin 7 Ekim tarihli sayısında yayımlanan vergi usul Kanunu Genel Tebliğine göre, dijital vergi dairesine digital.gib.gov.tr adresi üzerinden veya GİB tarafından oluşturulan mobil uygulama üzerinden giriş yapılabilecek. Sistemden daha önce kullanıcı kodu ve şifresi olan, e-Devlet şifresi bulunan ve tebliğ kapsamında şifre edinen kişiler yararlanabilecek.

Digital vergi dairesi üzerinden kişiler, vergi dairesi sistemlerinde kayıtlı olan ve GİB tarafından belirlenen bilgilerini elektronik ortamda görüntüleyebilecek. Bu kapsamda ivd.gib.gov.tr ve intvrg.gib.gov.tr adresleri ile birlikte dijital.gib.gov.tr adresi de tebliğe elverişli elektronik tebligat adresi olarak kabul edilecek.

Aynı gazetede yer alan diğer vergi usul kanunu tebliğine göre, şarj ağı işletmecileri, verilen hizmet karşılığında düzenlenen faturada yer alan bilgileri anlık olarak elektronik ortamda GİB Teknoloji sistemlerine bildirecekler([3]).

III- “Ba” ve “Bs” FORMLARININ MEVZUAT SÜRECİ

A- 256 SIRA NO.LU VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ

“Ba” ile “Bs” form uygulaması, 256 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin B-"Katma Değer Vergisi Beyannamelerine İlişkin Yıllık Bildirim" Vermek Yükümlülüğünde Olan ve "Bilanço Esasına Göre Defter Tutan Mükellefler İçin Yıllık Faaliyet Bildirimi"nde Yapılan Değişiklik ve İlaveler: kısmında, bu bildirimde, form "A" ve form "B" şeklinde yeniden düzenlenmiştir.

Form "A" da esas olarak bilanço ve gelir tablosu bilgileri ile diğer bilgilere ilişkin alanlar bulunmaktadır. Tablo II'de 39 ve 40 No.lu alanlar ilave edilmiştir. Ayrıca Tablo III'deki alanlar "Dönem İçinde Yapılan Faturalı Satışlara İlişkin Bilgi" olarak ilave edilmiştir. Tablo III'de geçen "Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Yapılan Faturalı Satışlar"dan maksat, satılan mal ve hizmet bedellerinin ödenmesine ilişkin işlemlerin "saymanlık"larca yapıldığı satışlardır.

Form "B" bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin mal ve hizmet alımlarına ilişkin bildirim olarak düzenlenmiştir. "B" formundaki Tablo II'nin alanlarına hesap döneminde kendisinden mal ve/veya hizmet satın alınan kişilere ilişkin bilgiler kaydedilecektir, denilmiştir([4]).

B- 350 SIRA NO.LU VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ

Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun(1) 148 ve 149. maddelerinin Maliye Bakanlığı’na verdiği yetkiye dayanılarak, 256 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin bir kişiden satın alınan mal ve/veya hizmetlerin tutarları toplamı katma değer vergisi hariç 1 milyar lirayı aşan alımlarına ilişkin olarak Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formunu (Form B) vermesi zorunluluğu getirilmiş olup, 265, 276, 285, 305 ve en son 318 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile de mal ve hizmet alımlarına ilişkin had 25 milyar liraya artırılarak uygulamaya devam edilmiştir.

Bakanlığımızca, Vergi Usul Kanunu’nun yukarıda belirtilen maddeleri yanı sıra Mükerrer 257. maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak söz konusu mükelleflerden mal ve hizmet alışları bilgileri ile birlikte mal ve hizmet satışlarına ilişkin bilgilerinin de alınması ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 148, 149 ve Mükerrer 257. maddelerinin Maliye Bakanlığı'na verdiği yetkiye dayanılarak, 350 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğiyle, bilanço esasına göre defter tutan mükellefler "Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim" ile "Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim"leri elektronik ortamda vermeleri zorunluluğu getirilmiştir. “Ba” ile “Bs” formlarına yönelik milat ise bu tebliğdir.

Mal ve hizmet alımlarına ilişkin bildirim formu (Form Ba) ile bildirilmesi gereken, bir kişiden yapılan mal ve hizmet alımları toplamı, katma değer vergisi hariç 30.000 YTL (Otuz Bin Yeni Türk Lirası) olarak; mal ve hizmet satışlarına ilişkin bildirim formu (Form Bs) ile bildirilmesi gereken, bir kişiye yapılan mal ve hizmet satışları toplamı katma değer vergisi hariç 30.000 YTL (Otuz Bin Yeni Türk Lirası) olarak belirlenmiştir.

Dolayısıyla, belirtilen mükellefler bu yıl verecekleri Ba ve Bs formlarında 2004 yılında her bir kişiye veya her bir kişiden yapılan ve 30.000 YTL’nı aşan alım ve satımlarına ilişkin bilgileri bildireceklerdir([5]).

Gelir veya kurumlar vergisi beyannamesini elektronik ortamda vermek zorunda olan mükellefler ile Katma Değer Vergisi beyannamesini ihtiyari olarak elektronik ortamda veren mükellefler, “Ba” ve “Bs” formlarını elektronik ortamda Eylül ayının sonuna kadar vermek zorundadırlar. Formları elektronik ortamda vermek zorunda olan mükellefler kağıt ortamında kesinlikle vermeyeceklerdir. Bildirimlerin elektronik ortamda Eylül ayı sonuna kadar verilmesi katma değer vergisi beyannamesinin verilme süresini değiştirmemektedir. 

C- 362 SIRA NO.LU VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ

350 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin belirli bir haddi aşan mal ve hizmet alımlarını "Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)" ile; mal ve hizmet satışlarını ise "Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)" ile bildirmeleri hususunda yükümlülük getirilmişti.

Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin mal ve hizmet alımları ile mal ve hizmet satışlarının 2005 yılı ve müteakip yıllarda bildirilmesinde uygulanacak usul ve esaslar ile bildirim hadleri bu Tebliğin konusunu oluşturmaktadır([6]).

1. Bildirimlerin Dönemi ve Verilme Zamanı

“Ba” ve “Bs” bildirim formları takvim yılı itibarıyla düzenlenir ve müteakip yılın Şubat ayı içinde verilir.

Özel hesap dönemine tabi olan mükellefler de, “Ba” ve “Bs” bildirim formlarını, tabi oldukları özel hesap dönemi itibarıyla değil, takvim yılı itibarıyla düzenlerler.

2. Bildirimlere İlişkin Hadler

Bir kişi veya kurumdan yapılan Katma Değer Vergisi hariç 30.000 YTL (Yeni Türk Lirası) ve üzerindeki mal ve hizmet alımları, "Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)" ile; bir kişi veya kuruma yapılan katma değer vergisi hariç 30.000 YTL (Yeni Türk Lirası) ve üzerindeki mal ve hizmet satışları ise "Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)" ile bildireceklerdir.

350 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği bu Tebliğin yayımlanması ile yürürlükten kaldırılmıştır.

D- 381 SIRA NO.LU VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ

362 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin belirli bir haddi aşan mal ve hizmet alımlarını "Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)" ile; mal ve hizmet satışlarını ise "Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)" ile bildirmeleri hususunda yükümlülük getirilmişti.

Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin mal ve hizmet alımları ile mal ve hizmet satışlarının 2008 yılı ve müteakip yıllarda bildirilmesinde uygulanacak usul ve esaslar ile bildirim hadleri bu Tebliğin konusunu oluşturmaktadır([7]).

1. Bildirimlerin Dönemi ve Verilme Zamanı

Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler 2007 takvim yılına ilişkin olarak düzenleyecekleri  Ba ve Bs bildirim formlarını 2008 yılı Şubat ayı içinde vereceklerdir. Özel hesap dönemine tabi olan mükellefler de, Ba ve Bs bildirim formlarını, tabi oldukları özel hesap dönemi itibariyle değil, takvim yılı itibariyle düzenleyeceklerdir.

2007 takvim yılına ilişkin bildirim formları için 362 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde belirlenen hadlerin geçerli olacağı tabidir.

Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflere, 2008 yılı ve müteakip yıllarda düzenleyecekleri “Ba” ve “Bs” bildirim formlarını aylık dönemler halinde vermeleri hususunda zorunluluk getirilmiştir. Mükellefler bildirim formlarını aylık dönemler halinde düzenleyerek, takip eden ayın 5. gününden itibaren bir sonraki ayın 5. günü akşamına kadar vermekle yükümlüdürler (Örneğin; bir mükellef 2008 yılı Haziran ayına ait Ba-Bs bildirimlerini 5 Temmuz 2008 gününden itibaren 05 Ağustos 2008 tarihi akşamına kadar verebilecektir). Özel hesap dönemine tabi olan mükelleflerin de, Ba ve Bs bildirim formlarını tabi oldukları özel hesap dönemi itibariyle değil, aylık dönemler halinde düzenlemeleri gerekmektedir.

2. Bildirimlere İlişkin Hadler

. 2008 yılı ve takip eden yıllara ilişkin mükelleflerin mal ve/veya hizmet alımları ile mal ve/veya hizmet satışlarına uygulanacak had 8.000,00 YTL (Yeni Türk Lirası ) olarak yeniden belirlenmiştir. Buna göre, bir kişi veya kurumdan katma değer vergisi hariç 8.000 YTL (Yeni Türk Lirası) ve üzerindeki mal ve/veya hizmet alımları, "Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)" ile; bir kişi veya kuruma katma değer vergisi hariç 8.000 YTL (Yeni Türk Lirası) ve üzerindeki mal ve/veya hizmet satışları ise "Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)" ile bildirilecektir. Limitin altında kalan alış ve satış bedelleri toplamı ise "Diğer Mal ve Hizmet Bedeli Toplamı" (Tablo III) bölümüne yazılacaktır (Ödeme kaydedici cihazlar kullanılmak suretiyle yapılan satışların toplamı KDV hariç tutarlar olarak Tablo III’e dahil edilecektir).

. Bildirim verme yükümlülüğünde olan, ancak, tüm alış ve satışları belirtilen hadlerin altında kalan mükellefler, söz konusu formları Tablo II dışındaki tüm bilgileri doldurmak suretiyle vermek zorundadırlar. Bu bildirimlerinde limit altında olan tüm alışları için “Ba” formunun, limit altında olan tüm satışları için de “Bs” formunun Tablo III bölümünde yer alan "Diğer Mal ve Hizmet Bedeli Toplamı" alanları doldurulacaktır.

E- 396 SIRA NO.LU VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ

Form "A" da esas olarak bilanço ve gelir tablosu bilgileri ile diğer bilgilere ilişkin alanlar bulunmakta iken, Form "B" bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin mal ve hizmet alımlarına ilişkin bildirim şeklinde düzenleme ile “Ba” ile “Bs” formları uygulamanın ilkine dair düzenleme sayılabilir. Daha sonra, 350 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğiyle, bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin belirli bir haddi aşan mal ve hizmet alımlarını "Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)" ile; mal ve hizmet satışlarını ise "Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)" ile bildirmeleri yükümlülüğü getirilmiştir. Sonraki, 362 ve 381 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleriyle de bu yükümlülüğe ilişkin açıklamalar yapılmıştır.

Söz konusu yükümlülüğün 2010 yılı ve müteakip yılların aylık dönemlerinde yerine getirilmesinde uygulanacak usul ve esaslar ile bildirim hadleri bu Tebliğin konusunu oluşturmaktadır.

362 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile noterlere yönelik olarak getirilmiş bulunan bildirim yükümlülüğü, 2010 yılından itibaren kaldırılmıştır.

Belirlenen hadlerin altında kalan alış ve satış bedellerinin bildirildiği, “Diğer Mal ve Hizmet Bedeli Toplamı” (Tablo III) bölümü Ba-Bs bildirim formlarından çıkartılmıştır.

Mükelleflerin 2010 yılı ve müteakip yılların aylık dönemlerine ilişkin mal ve/veya hizmet alışları ile mal ve/veya hizmet satışlarına uygulanacak had 5.000 TL olarak yeniden belirlenmiştir. Buna göre, bir kişi veya kurumdan katma değer vergisi hariç 5.000 TL ve üzerindeki mal ve/veya hizmet alışları, "Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)" ile; bir kişi veya kuruma katma değer vergisi hariç 5.000 TL ve üzerindeki mal ve/veya hizmet satışları ise "Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)"nun Tablo II alanında bildirilecektir([8]).

F- 523 SIRA NO.LU VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ 

523 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile artık elektronik ortamda düzenlenen belgeler tamamen bildirim dışı bırakılmıştır. 04.02.2010 tarihli ve 27483 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 396)’nin “1-KAPSAM” başlıklı bölümünün 1.1.7. numaralı bendinden sonra gelmek üzere aşağıda yer alan 1.1.8. numaralı bent eklenmiştir([9]).

“1.1.8. Vergi Usul Kanunu kapsamında elektronik belge olarak düzenlenen belgeler, 2021 yılının Temmuz ayına ilişkin dönemden itibaren Form Ba ve Form Bs bildirimlerine dâhil edilmeyecektir.”

“Bir kişi veya kurumdan yapılan mal ve/veya hizmet alış tutarları ile bir kişi veya kuruma yapılan mal ve/veya hizmet satış tutarlarına ilişkin 5.000,00 TL tutarındaki haddin belirlenmesinde, elektronik olarak ve kâğıt ortamında düzenlenen tüm belgelerin birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir. Söz konusu haddin aşılması halinde sadece kâğıt ortamında düzenlenen belgeler bildirimlere dâhil edilecektir.

Örnek 1: Form Ba ve Form Bs bildirimi verme yükümlülüğü bulunan A işletmesine 2021/Kasım dönemi içerisinde, B firması tarafından KDV hariç 4.800 TL tutarında e-Arşiv Fatura ve her biri 150 TL tutarında 2 adet kâğıt ortamında fatura düzenlenmiştir. Söz konusu mükellefe, aynı ay içerisinde B firmasınca düzenlenen belge tutarı toplamı KDV hariç (4.800+150+150) 5.100 TL olduğundan, A işletmesi B firmasından yaptığı alımlara ilişkin olarak 2021/Kasım dönemi Form Ba bildiriminde sadece kâğıt ortamında düzenlenen 2 adet belgeyi, KDV hariç toplam 300 TL olarak bildirecektir.

Diğer taraftan, B firması A işletmesine yaptığı satışlara ilişkin olarak 2021/Kasım dönemi Form Bs bildiriminde elektronik ortamda oluşturduğu belgeyi dikkate almayacak, elektronik ortamda ve kâğıt ortamında düzenlenen belgelerin KDV hariç toplam tutarlarının 5.000 TL’yi geçmesi nedeniyle, sadece kâğıt ortamında düzenlediği 2 adet belgeyi, KDV hariç toplam 300 TL olarak bildirecektir.

MADDE 3 – Aynı Tebliğin “3-BİLDİRİMLERİN VERİLME ŞEKLİ VE DOLDURULMASI” başlıklı bölümünün 3.2.4. numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“3.2.4. Bildirim verme yükümlülüğü bulunan ancak, tüm alış ve satışları belirtilen haddin altında kalan veya elektronik belge olarak düzenlenen belgelerden oluşan mükelleflerin, Form Ba ve/veya Form Bs bildirimlerini “Ba/Bs bildiriminde beyan edilecek bilgim bulunmamaktadır.” kutucuğunu işaretlemek suretiyle vermeleri gerekmektedir.

Örnek 2: Form Ba ve Form Bs bildirimi verme yükümlülüğü bulunan C firmasına 2021/Eylül döneminde D firması tarafından elektronik ortamda düzenlenen belge tutarı toplamı KDV hariç 4.000 TL, kâğıt ortamda düzenlenen belge tutarı toplamı KDV hariç 500 TL’dir. C firmasına D firmasınca düzenlenen belge tutarı toplamı KDV hariç (4.000+500) 4.500 TL olduğundan, Tebliğde belirtilen haddin altında kalmaktadır. İlgili ayda C firmasının bildirime konu başka bir alımı da olmamıştır. Bu durumda C firmasının 2021/Eylül dönemi mal ve/veya hizmet alımları Tebliğde belirtilen haddin altında kaldığından Form Ba bildirimini “Ba bildiriminde beyan edilecek bilgim bulunmamaktadır.” kutucuğunu işaretlemek suretiyle vermesi gerekmektedir.

Diğer taraftan, bildirim verme yükümlülüğü bulunan D firmasının 2021/Eylül döneminde C firmasına yaptığı satışlar toplamı KDV hariç 4.500 TL olduğundan, belirtilen haddin altında kalmaktadır. D firmasının ilgili dönemde bildirime konu başka mal ve/veya hizmet satışı olmamıştır. Bu halde D firmasının 2021/Eylül dönemi mal ve/veya hizmet satışları Tebliğde belirtilen haddin altında kaldığından Form Bs bildirimini “Bs bildiriminde beyan edilecek bilgim bulunmamaktadır.” kutucuğunu işaretlemek suretiyle vermesi gerekmektedir.

Örnek 3: K Ltd.Şti. 2021/Kasım döneminde Z firmasına elektronik belge düzenlemek suretiyle KDV hariç toplam 50.000 TL’lik satış yapmıştır. K Ltd.Şti.’nin Z firmasına ve/veya herhangi bir kişi veya kuruma, ilgili dönemde düzenlediği kâğıt fatura ise bulunmamaktadır. Bu durumda K Ltd.Şti.’nin 2021/Kasım dönemi Form Bs bildirimini “Bs bildiriminde beyan edilecek bilgim bulunmamaktadır.” kutucuğunu işaretlemek suretiyle vermesi gerekmektedir.

Z firması ise 2021/Kasım döneminde N firmasından elektronik belge tutarı toplamı KDV hariç 7.000 TL, K Ltd. Şti.’den ise elektronik belge tutarı toplamı KDV hariç 50.000 TL mal alımında bulunmuş, ilgili dönemde başka bir mal/hizmet alımı da olmamıştır. Bu durumda Z firmasının 2021/Kasım dönemi Form Ba bildirimini “Ba bildiriminde beyan edilecek bilgim bulunmamaktadır.” kutucuğunu işaretlemek suretiyle vermesi gerekmektedir.”

G- 543 SIRA NO.LU VERGİ USUL KANUNU GENEL TEBLİĞİ

03.12.2022 tarihli ve 32032 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 543 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile (Form Ba) ve (Form Bs) yükümlülüklerinin usul ve esasları ile bildirim hadlerine ilişkin açıklamaların yapıldığı 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde bazı değişiklikler yapıldı([10]).

“3- BİLDİRİMLERİN VERİLME ŞEKLİ VE DOLDURULMASI” başlıklı bölümü aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“3.2.4. Bildirim verme yükümlülüğü bulunan ancak tüm alış ve/veya satışları belirtilen haddin altında kalan veya elektronik belge olarak düzenlenen belgelerden oluşan mükelleflerin, ilgili dönem Form “Ba” ve/veya Form “Bs” bildirimlerini vermelerine gerek bulunmamaktadır.”

Örnek 4: Form “Ba” ve Form “Bs” bildirimi verme yükümlülüğü bulunan C firmasına, 2023/Şubat döneminde D firması tarafından elektronik ortamda düzenlenen 4 adet belge tutarı toplamı KDV hariç 4.000 TL, kâğıt ortamda düzenlenen 3 adet belge tutarı toplamı ise KDV hariç 2.500 TL’dir. Ayrıca, C firmasınca aynı dönemde E firmasına elektronik ortamda düzenlenen 2 adet belge tutarı toplamı KDV hariç 6.000 TL’dir. İlgili ayda C firmasının bildirimlere konu başka bir alım-satımı olmamıştır.

Bu durumda, C firmasının 2023/Şubat dönemi Form “Ba” bildiriminde, D firmasınca elektronik ortamda ve kâğıt ortamında düzenlenen belgelerin KDV hariç toplam tutarı olan (4.000+2.500) 6.500 TL’nin Tebliğde belirtilen haddi geçtiği göz önünde bulundurulduğunda, sadece kâğıt ortamında düzenlenen 3 adet belge tutarı toplamı olan KDV hariç 2.500 TL’nin bildirime dâhil edilmesi, elektronik ortamda düzenlenen belgelerin ise bildirime dâhil edilmemesi gerekmektedir.

Diğer taraftan, C firmasının, E firmasına 2023/Şubat döneminde yaptığı satışlara ilişkin düzenlenen belgelerin tamamının elektronik ortamda düzenlenmesi nedeniyle, Form “Bs” bildirimini vermesine gerek bulunmamaktadır.

IV- “Ba” İLE “Bs” BİLDİRİMİNE KONU EDİLEBİLECEK ALIŞ VE SATIŞLAR

A- KİRA ÖDEMELERİ

T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı, Büyük Mükellefler Grup Başkanlığı Mükellefler Hizmetleri Grup Müdürlüğü tarafından 11.11.2010 tarihinde verilen özelge:

“….396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği yayımlanmış olup, söz konusu tebliğin "Bildirime Konu Alış/Satışlar Ve Hadler" başlıklı bölümünün 1.2.1. numaralı bendindeki açıklamalara göre, bildirim mecburiyeti bulunan mükelleflerce, belirlenen hadler çerçevesinde yapılan her türlü mal ve/veya hizmet alış ve satışları, bunlara ilişkin belgenin türüne (Fatura, irsaliyeli fatura, serbest meslek makbuzu, müstahsil makbuzu, gider pusulası, akaryakıt pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihaz fişi, sigorta komisyon gider belgesi ve yolcu bileti gibi) bakılmaksızın Ba-Bs bildirim formlarına dahil edileceği belirtilmiştir.

Tebliğin, 1.2.2. bölümünde, Mükelleflerin 2010 yılı ve müteakip yılların aylık dönemlerine ilişkin mal ve/veya hizmet alışları ile mal ve/veya hizmet satışlarına uygulanacak had 5.000 TL olarak yeniden belirlenmiştir. Belgelerde gelir vergisi tevkifatına da yer verilen hallerde ise tevkifattan önceki brüt tutarların dikkate alınacağı belirtilmiştir.

Aynı Tebliğin, "2. Bildirimlerin Dönemi ve Verilme Süresi" başlıklı bölümünün 2.2.1 numaralı bendinde ise; bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin 2010 yılı ve müteakip yıllarda Form Ba-Bs bildirimlerini aylık dönemler halinde düzenlemek ve takip eden ayın birinci gününden itibaren son günü akşamı saat 24:00'e kadar sistem üzerinden onaylamak suretiyle göndermekle yükümlü oldukları açıklamalarına yer verilmiştir.

Diğer taraftan, 268 Sıra No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde; işyeri ve konut kiralama işlemlerinde yapılacak tahsilat ve ödemelerin banka veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunluluğuna ilişkin açıklamalar yapılmış olup;

Söz konusu tebliğ ile konutlarda, her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde kira geliri elde edenlerin, işyerlerinde ise tutarı ne olursa olsun işyerini kiraya verenler ile kiracıların kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerinin 01.11.2008 tarihinden itibaren banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Yine aynı tebliğde, banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü aracı kılınmak suretiyle, para yatırma veya havale, çek veya kredi kartı gibi araçlar kullanılmak suretiyle yapılan tahsilat ve ödemeler karşılığında dekont veya hesap bildirim cetvelleri düzenlendiğinden bu belgelerin tevsik edici belge olarak kabul edileceği ile bankaların internet şubeleri üzerinden yapılan ödeme ve tahsilatların da aynı kapsamda değerlendirileceğine ilişkin açıklamalar yer almaktadır.

Buna göre, gerçek kişilere yapmış olduğunuz aylık kira ödemelerinin, 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde belirtilen tutarı aşması halinde, 268 Sıra No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen tevsik edici belgelere dayandırılarak, "Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)" ile bildirilmesi gerekmektedir, şeklinde beyan edilmiştir([11]).

523 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğ gereğince “Ba” bildirimine konu edilmemesinin gerektiği, (Devlet onaylı, güvenli, taklit edilemez ve doğruluğu ilgili banka tarafından kontrol edilebilir, nitelikte elektronik imzalı, barkodlu ve GİB amblemli olması nedeniyle) ile Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre vergi tevkifatı yaparak bunları Muhtasar Beyanname ile beyan etmekte ve kiraya veren hakkında ile ilgili daha detaylı bilgiler yer verilmesi nedeniyle kira gelirleri için “Ba” formu verilmesinin ne kadar gereksiz ve anlamsız hale getirmektedir.

B- NOTER SATIŞ SÖZLEŞMESİ İLE ARAÇ ALIMI

T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı, Mersin Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü tarafından 07.12.2011 tarihinde verilen özelge:

“………………Söz konusu 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin, 1.2.1. bölümünde, bildirim mecburiyeti bulunan mükelleflerce, belirlenen hadler çerçevesinde yapılan her türlü mal ve/veya hizmet alış ve satışları, bunlara ilişkin belgenin türüne (Fatura, irsaliyeli fatura, serbest meslek makbuzu, müstahsil makbuzu, gider pusulası, akaryakıt pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihaz fişi, sigorta komisyon gider belgesi ve yolcu bileti gibi) bakılmaksızın Ba-Bs bildirim formlarına dahil edileceği belirtilmiştir.

Bu itibarla; vergi mükellefiyeti olmayan şahıslara yapılan arsa, taşıt vb. varlıkların alım ve satımlarının katma değer vergisi hariç 5.000-TL ve üzerinde olması halinde 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan esaslar çerçevesinde Ba - Bs bildirim formuna dahil edilmesi gerekmektedir.” şeklinde beyan edilmiştir([12]).

C- AKARYAKIT ALIMI BAZINDA ÖKC FİŞİ DÜZENLENEREK YAPILAN ALIMLAR

T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı Tekirdağ Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 21.05.2010 tarih ve B.07.1.GİB.4.01.17.02-VUK.MÜK.257-12 sayılı Akaryakıt pompalarına bağlı ÖKC fişlerinin “Bs” Formuna dahil edilip edilmeyeceği konulu özelgesinde; 

“…… Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 148, 149 ve mükerrer 257. maddelerinin verdiği yetkiye dayanılarak yayımlanan 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca bilanço esasına göre defter tutan mükellefler 2010 yılı ve müteakip yıllarda Form Ba-Bs bildirimlerini aylık dönemler halinde düzenlemek ve takip eden ayın birinci gününden itibaren son günü akşamı saat 24:00’e kadar sistem üzerinden onaylamak suretiyle göndermekle yükümlüdürler.

Aynı Tebliğin 1.2.1 bölümündeki açıklamalara göre, bildirim mecburiyeti bulunan mükelleflerce, belirlenen hadler çerçevesinde yapılan her türlü mal ve/veya hizmet alış ve satışları, bunlara ilişkin belgenin türüne (Fatura, irsaliyeli fatura, serbest meslek makbuzu, müstahsil makbuzu, gider pusulası, akaryakıt pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihaz fişi, sigorta komisyon gider belgesi ve yolcu bileti gibi) bakılmaksızın Ba-Bs bildirim formlarına dahil edilecektir.

Ayrıca, 396 Sıra No.lu Genel Tebliğin 1.2.2. bölümünde “Mükelleflerin 2010 yılı ve müteakip yılların aylık dönemlerine ilişkin mal ve/veya hizmet alışları ile mal ve/veya hizmet satışlarına uygulanacak had 5.000 TL olarak yeniden belirlenmiştir. Buna göre, bir kişi veya kurumdan katma değer vergisi hariç 5.000 TL ve üzerindeki mal ve/veya hizmet alışları, “Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)” ile; bir kişi veya kuruma katma değer vergisi hariç 5.000 TL ve üzerindeki mal ve/veya hizmet satışları ise “Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)”nun Tablo II alanında bildirilecektir.” açıklaması bulunmaktadır.

Bu çerçevede, akaryakıt satışı yapan mükellefler tarafından bir kişi veya kuruma akaryakıt pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihaz fişi ile yapılan satışlarda, ödeme kaydedici cihaz fişinin faturaya dönüştürülmesi durumunda düzenlenen fatura veya faturalar yukarıda belirtilen haddi aşıyorsa bu satışlar Form Bs ile bildirilecektir.

Diğer taraftan, bir kişi veya kuruma yapılan akaryakıt satışlarında ödeme kaydedici cihaz fişlerinin faturaya dönüştürülmemesi durumunda ise bu belgelerde mükellefe ait adı, soyadı, unvanı ve T.C. Kimlik Numarası/Vergi Kimlik Numarası bilgileri yer almadığından tebliğde belirlenen haddin aşılıp aşılmadığının tespiti de mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle söz konusu satışlara ait belgeler Bs formu ile bildirilmeyecektir.

Öte yandan, akaryakıt istasyonlarından ödeme kaydedici cihaz fişi ile yapılan alımların 396 Sıra No.lu Genel Tebliğinde belirlenen haddi aşması halinde Ba bildirim formu ile bildirileceği tabidir.” şeklinde konu açıklanmıştır([13]).

Ayrıca, Sinop Valiliği Defterdarlık Gelir Müdürlüğü tarafından verilen özelge de “….. Anılan hükümlerle Bakanlığımıza tanınan yetkiye dayanılarak, akaryakıt pompalarının bağlı olduğu ödeme kaydedici cihazlar kullanılmak suretiyle otomatik olarak düzenlenen fişlerin, fatura düzenleme tutarının (2006 yılı için 520,00 YTL) altında veya üstünde olsa dahi "fatura yerine geçen belge" olarak kabul edilmesi ve bu şekilde belgelenen satışlar dolayısıyla nihai tüketiciler veya vergi mükelleflerince yapılan fatura düzenleme taleplerinin dikkate alınmaması uygun görülmüştür.

Buna göre, nihai tüketicilerin tüketim amacıyla, mükellef olanların ise ticari, zirai ve mesleki faaliyetleriyle ilgili olarak satın aldıkları akaryakıt karşılığında düzenlenecek (üzerinde "TAŞIT VEYA MÜŞTERİ TANIMA SİSTEMİ FATURAYA DÖNÜŞTÜRÜLECEK" ibaresi bulunanlar hariç) söz konusu ödeme kaydedici cihaz fişleri, üzerinde yazılı tutar ne olursa olsun fatura yerine geçen belge olarak kabul edilecek, ayrıca faturaya dönüştürülmesi istenmeyecek ve yapılan incelemeler ve kontroller sırasında bu fişleri gider belgesi olarak kullananlardan fatura ibrazı talep edilmeyecektir." ifadeleri yer almaktadır.

Bu bağlamda, somut durumda, Pompaya bağlı ÖKC kağıdının bitmesi halinde yerine yeni kağıt rulo takılarak ÖKC fişinin temini sağlanabilmektedir. Bununla birlikte, ilgili akaryakıt istasyonunda Ekü'lü Eski Nesil Pompa ÖKC kullanıldığı sistem kayıtlarımızdan tespit edilmiş olup, bahsi geçen satışa ilişkin bilgiye ÖKC'nin EKÜ'sünden ulaşılması da mümkündür.

Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, ilgili özelge talep formunda bahsi geçen akaryakıt satışına istinaden, akaryakıt istasyonu işletmesi tarafından akaryakıtın verildiği pompanın bağlı olduğu ÖKC'den ÖKC fişinin düzenlenip mükellefe verilmesi gerekmektedir.

Öte yandan, ilgide kayıtlı başvurunuzda ÖKC fişi yerine alındığı belirtilen, Vergi Usul Kanunu kapsamında düzenlenmesi/kullanılması zorunlu belgeler kapsamında olmayan bahse konu EPDK otomasyon sistemine bağlı olan otomasyon cihazından alınan pompa fişinin kayıtlarınızın tevsikinde tevsik edici belge olarak kabul edilmesi mümkün değildir, denilmektedir([14]).

D- TAŞINMAZ (GAYRİMENKUL) ŞEKLİNDE YAPILAN ALIMLAR

T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı, Mersin Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü tarafından 07.12.2011 tarihinde verilen özelge:

“….213 sayılı VUK’nun 229. maddesinde; fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olarak tanımlanmıştır. Kanun’un 231. maddesinin 5 numaralı bendinde de; faturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami 7 gün içinde düzenleneceği, bu süre içerisinde düzenlenmemiş olan faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı, 232. maddesinde ise, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin, birinci ve ikinci sınıf tüccarlara, serbest meslek erbabına, kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere, vergiden muaf esnafa sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunların da fatura istemek ve almak mecburiyetinde oldukları” hükme bağlanmıştır.

Aynı Kanun’un "İspat Edici Kağıtlar" başlıklı 227. maddesinin birinci fıkrasında; "Bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir." hükmüne yer verilmiştir.

Diğer taraftan mezkur Kanun'un 234. maddesinde; "Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin: …

3. Vergiden muaf esnafa;

… Yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir." hükmü mevcuttur.

Buna göre, şirketiniz tarafından vergi mükellefiyeti olmayan şahıslardan alınacak arsa veya ikinci el taşıtlar için gider pusulası düzenlenmesi ve bu kişilere imzalatılması gerekmektedir. Bununla birlikte vergi mükellefiyeti olmayan şahıslara yapılacak satışların da fatura ile belgelendirilmesi gerekmektedir.

Diğer taraftan, 213 sayılı VUK’nun 148, 149 ve Mükerrer 257. maddelerinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak yayımlanan 350 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğiyle, bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin belirli bir haddi aşan mal ve hizmet alımlarını "Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Ba)" ile; mal ve hizmet satışlarını ise "Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu (Form Bs)" ile bildirme yükümlülüğü getirilmiştir.

362 ve 381 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde bu yükümlülüğe ilişkin açıklamalar yapılmış, 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile de söz konusu yükümlülüğün 2010 yılı ve müteakip yılların aylık dönemlerinde yerine getirilmesinde uygulanacak usul ve esaslar ile bildirim hadleri yeniden belirlenmiştir.

Söz konusu 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin, 1.2.1. bölümünde, bildirim mecburiyeti bulunan mükelleflerce, belirlenen hadler çerçevesinde yapılan her türlü mal ve/veya hizmet alış ve satışları, bunlara ilişkin belgenin türüne (Fatura, irsaliyeli fatura, serbest meslek makbuzu, müstahsil makbuzu, gider pusulası, akaryakıt pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihaz fişi, sigorta komisyon gider belgesi ve yolcu bileti gibi) bakılmaksızın Ba-Bs bildirim formlarına dahil edileceği belirtilmiştir.

Bu itibarla; vergi mükellefiyeti olmayan şahıslara yapılan arsa, taşıt vb. varlıkların alım ve satımlarının katma değer vergisi hariç 5.000-TL ve üzerinde olması halinde 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan esaslar çerçevesinde Ba - Bs bildirim formuna dahil edilmesi gerekmektedir., şeklinde beyan edilmiştir([15]).

İşletmelerin ticari faaliyetleri esnasında, vergi mükellefi olmayan nihai gerçek kişilerden taşınmaz alımı söz konusu olmaktadır. Bu alımlarını ise, TÜRKİYE CUMHURİYETİ TAPU SENEDİ ile yapılmaktadır. Ancak, tapu senetlerinin, ispat gücü yüksek resmi bir belge olmasına rağmen, Maliye Bakanlığı tarafından “GİDER PUSULASI”nın düzenlenmesi gerektiği yönündeki görüşünün gereksiz olduğunu savunanlar ağırlıktadır. Hakeza, yargının da yorumu mükelleflerle aynı yöndedir.

Sonuçta, KDV ve Stopaj gibi vergisel yönünden herhangi bir hesaplama söz konusu olmamasına rağmen “Vergiden muaf esnaf için düzenlenen gider pusulası, bu kişiler tarafından verilmiş fatura hükmündedir.” hükmü değiştirilmediği sürece “GİDER PUSULASI”nın düzenlenmesi gerektiğini düşünmekteyiz. Aksi halde, VUK’un 353 maddesi gereği Cezai Müeyyide ile karşılaşır ve bu cezayı kabul etmeyip itiraz yoluna gitmek suretiyle de uzun süreli yargı süreci ile uğraşmak zorunda kalınabilir. Mali İdaresinin de, yargı, vergi mükellefleri ve bu konudaki uzmanlarının düşünceleri doğrultusunda yorum ve düzenlemelere gideceği zamana kadar “GİDER PUSULASI” düzenleme ihmal edilmemelidir([16]).

E- SİGORTA POLİÇE HİZMET ALIMI

Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü tarafından verilen 21.02.2013 tarih ve 11395140-220.99[2012/VUK-1-.....]-256 sayılı Banka kredisi karşılığı külçe altın alımında geri ödemenin altınla yapılması, banka aracılığıyla altın alım satımı, müşterilerin banka hesabına altın göndermesi ile sigorta hizmeti alımı ve Ba-Bs ile bildirimi hakkında mukteza verilmiştir. Buna göre;

Mukteza da Sigorta Poliçeleri ile ilgili olarak;

“….…..Yukarıda yer alan açıklamalara göre, sigorta şirketlerinden acenteler aracılığıyla almış olduğunuz sigorta hizmetlerinde (kasko, trafik sigortası vb) mevcut poliçe tutarlarının tebliğ ile belirlenen hadleri aşması halinde söz konusu sigorta şirketine ait unvan ve vergi kimlik numarası yazılarak poliçede yer alan net prim bedelinin Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formuna (Form Ba ) dahil edilmesi gerekmektedir.” açıklamasına yer verilmiştir([17]).

V- SONUÇ

21.07.2005 yılında yayımlanan 350 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile "Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim" ile "Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim" formları uygulamaya sokulmuştur. İlk olarak ortaya çıktığında “Vergi Güvenlik Müessesi” olarak Bakanlık tarafından vergi mükelleflerini çapraz denetime tabi tutmak ve bu yolla mükelleflerin işlemlerinin otokontrol mekanizması ile kayıt dışına alınmasında çok önemli bir görev ihtiva etmiştir. Ancak, “Ba/BS” formları, Maliye Bakanlığına bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın önemli araçlarından biri iken teknolojik gelişmelerden sonra önemi ortadan kalkan ve görevini tamamlamış bir bildirim beyannamesi haline gelmiştir.

“Ba/BS” formları beyan etme zorunluluğu, 30.000 TL tutarından 8.000,00 TL ve daha sonra ise 5.000,00 TL’ye indirmek suretiyle “Ba/BS” formları veren mükellef sayısını genişletmeyi amaçlayan düzenlemelere rağmen, son yapılan değişikliklerle mükellef sayısında ciddi bir düşüş yaşanması,

381 Seri No.lu VUK Tebliği gereğince, Bildirim verme yükümlülüğünde olan, ancak, tüm alış ve satışları belirtilen hadlerin altında kalan mükellefler, söz konusu formları Tablo II dışındaki tüm bilgileri doldurmak suretiyle vermek zorunda iken, bu bildirimlerinde limit altında olan tüm alışları için “Ba” formunun, limit altında olan tüm satışları için de “Bs” formunun Tablo III bölümünde yer alan "Diğer Mal ve Hizmet Bedeli Toplamı" alanları doldurulması gerektiği,

Daha sonra, 396 Seri No.lu VUK Tebliği gereğince, Belirlenen hadlerin altında kalan alış ve satış bedellerinin bildirildiği, “Diğer Mal ve Hizmet Bedeli Toplamı” (Tablo III) bölümü Ba-Bs bildirim formlarından çıkartılmış olması,

25.01.2021 tarihinde 31375 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No:396)'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No: 523) ile 01.07.2021 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, e-Belge (e-Fatura ve e-Arşiv Fatura) olarak düzenlenen belgelerin, Form BA ve Form BS bildirimlerine dâhil edilmeyeceğinin belirtilmesi, “3.2.4. Bildirim verme yükümlülüğü bulunan ancak, tüm alış ve satışları belirtilen haddin altında kalan veya elektronik belge olarak düzenlenen belgelerden oluşan mükelleflerin, Form Ba ve/veya Form Bs bildirimlerini “Ba/Bs bildiriminde beyan edilecek bilgim bulunmamaktadır.” şeklinde boş olarak beyanname verilmeye devam edilmesi,

“Ba”-“Bs” bildirim formlarının aylık dönemler halinde elektronik ortamda boş olarak gönderilme zorunluluğunun, 03.12.2022 tarihli ve 32032 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 396)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No: 543) ile zorunluluk kaldırılması şeklinde, ilk ortaya çıktığı tarihten itibaren bir çok değişikliğe uğramış olmasına rağmen, sadece

. Tutarı 5.000 TL’yi geçen ÖKC fişi ödemelerinde,

. Tutarı 5.000 TL’yi geçen brüt kira ödemelerinde,

. Tutarı 5.000 TL’yi geçen kâğıt fatura düzenlenmesinde,

. Tutarı 5.000 TL’yi geçen sigorta poliçeleri düzenlenmesinde,

. Tutarı 5.000 TL’yi geçen kağıt ortamında gider pusulası düzenlenmesi durumu için beyanname verilmeye devam edilmesinin doğru bir uygulama olmadığını ve bu uygulamanın aslında KADÜK (Değerini, önemini yitirmiş, geçerliliği ve hükmü kalmamış, eskimiş) haline gelmesi nedeniyle Bakanlık tarafından bu sene sonu itibariyle kaldırılmasının hem bakanlık hem de meslek mensupların açısından yerinde bir karar olacağını düşünmekteyiz.

Ramazan AKTAR*

E-Yaklaşım / Şubat 2024 / Sayı: 374

* Vergi Müfettişi

[1] Cahit ŞANVER, Ateş OKTAR, Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Vergi Güvenlik Önlemleri ve Mükelleflerin Ba-Bs Bildirimlerine Bakışı Araştırması, Çevrimiçi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1025357 Erişim Tarihi:22.09.2023.

[2] Çevrimiçi: https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi:10.10.2023.

[3] Digital Vergi Dairesi uygulaması başlıyor Çevrimiçi: https://www.dunya.com/ekonomi/dijital-vergi-dairesi-uygulamasi-basliyor-haberi-707172 Erişim Tarihi:09.10.2023.

[4]256 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, Çevrimiçi: https://www.gib.gov.tr/node/88811/pdf Erişim Tarihi:20.09.2023.

[5] 350 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, Çevrimiçi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/07/20050721-11.htm Erişim Tarihi:20.09.2023.

[6] 362 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, Çevrimiçi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/08/20060817-8.htm Erişim Tarihi:11.10.2023

[7] 381 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, Çevrimiçi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/02/20080206-14.htm Erişim Tarihi:20.09.2023.

[8] 396 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, Çevrimiçi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/02/20100204-11.htm Erişim Tarihi: 02.10.2023.

[9] 523 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, Çevrimiçi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/01/20210125-11.htm Erişim Tarihi: 21.09.2023.

[10] 543 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, Çevrimiçi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/12/20221203-3.htm Erişim Tarihi:21.09.2023.

[11] Kira Giderlerinin “Ba” Bildirimine Gerek Var Mı? Çevrimiçi: http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/metineren/005/ Erişim Tarihi:21.09.2023.

[12] Araç Satış Sözleşmesi İle Alınan Araçlar İçin Gider Pusulası Düzenlenip Düzenlenmemesi İle 'BA' Formunda Bildirime Konu Edilmeli Mi? Çevrimiçi: http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/metineren/006/ Erişim Tarihi: 21.09.2023.

[13] Üç veya Beş Adet Ödeme Kaydedici Cihaz Fişi İle Yapılan Akaryakıt Alımlarının “BA” Formunda Bildirim Yükümlülüğünün Gereksizliği

Çevrimiçi: http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/metineren/004/ Erişim Tarihi:

[14] Otomasyon Cihazından Alınan Pompa Fişinin Tevsik Edici Belge Olarak Kullanılıp Kullanılamayacağı

Çevrimiçi: https://www.ozdogrular.com.tr/v1/tr/vergi-usul-kanunu-%C3%B6zelgeleri/247-2023/37652-otomasyon-cihaz%C4%B1ndan-al%C4%B1nan-pompa-fi%C5%9Finin-tevsik-edici-belge-olarak-kullan%C4%B1l%C4%B1p-kullan%C4%B1lamayaca%C4%9F%C4%B1 Erişim Tarihi:19.09.2023.

[15] Araç Satış Sözleşmesi İle Alınan Araçlar İçin Gider Pusulası Düzenlenip Düzenlenmemesi İle 'BA' Formunda Bildirime Konu Edilmeli Mi? Çevrimiçi: http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/metineren/006/ Erişim Tarihi: 28.09.2023.

[16] Vergi Mükellefi Olmayan Gerçek Kişiden Gayrimenkul Alımlarında 'BA' Bildirim İle Düzenlenmesi Gereken Belge Türü Çevrimiçi: http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/metineren/008/ Erişim Tarihi:28.09.2023.

[17] Vedat NAİR. Sigorta Poliçe Tutarlarının Form Bs-Ba’ya Dahil Edilmesi, Çevrimiçi: http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/vedatnair/046/ Erişim Tarihi:12.10.2023.