Deneme Süresi Nedir?

Deneme süresi, işçi veya işverene deneme süresi içinde iş sözleşmesinin tazminatsız veya bildirim süresine gerek kalmadan feshedilebilmesine olanak tanıdığı zaman dilimine verilen isimdir.

Deneme süresinde işçi yasalarla kendisine verilen özlük ve işçilik haklarından faydalanır. Çalışması karşılığında ücret alması, istediği herhangi bir sendikaya üye olması, işyerinde varsa greve katılması yasal olarak mümkündür.

Deneme Süresi En Çok Kaç Aydır?

Deneme süresi 4857 sayılı İş Kanununun “Deneme Süreli İş Sözleşmesi” başlıklı 15 inci maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre,

“Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir. 

Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır.”

Deneme Süresi Her İş İlişkisinde Otomatik Olarak Geçerli midir?

Hayır. Deneme süresi ancak iş sözleşmesinde buna ilişkin bir hüküm mevcut ise geçerlidir. Yoksa, her iş ilişkisinin ilk iki ayı deneme süresidir şeklinde bir uygulama söz konusu değildir. Sözleşmede deneme süresi öngörülmemiş ise deneme süresinin bulunmadığı kabul edilir.

İş sözleşmesi yazılı yapılmadığı takdirde deneme süresi nasıl değerlendirilecektir? Sözlü olarak yapılan iş sözleşmesinde deneme süresinin bulunduğunu ispatlamak güçtür. Tarafların iş sözleşmesini yazılı yapmamakla birlikte, salt deneme kaydını gösteren özel bir metin imzalamışlarsa bu da deneme süresinin varlığı için geçerlidir. Ancak, herhangi bir yazılı belge bulunmayan hallerde, karşı taraf ikrar etmedikçe, deneme kaydının ispatı mümkün görünmemektedir[1].

İş Sözleşmesinde Deneme Süresinin Bulunup Bulunmaması Hangi Açıdan Önemli?

506 Sayılı Kanun Açısından Deneme Süresinin Bir Önemi Yok

Deneme süresinin varlığı 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanun açısından herhangi bir etki doğurmaz. 506 sayılı Kanun hükümleri deneme süreli işçiler için de diğer işçilere olduğu gibi aynen uygulanır.

Deneme Süresinde Sigortalı Olmak Gerekli mi? Sigortasız Çalışmak Mümkün mü?

İşçinin deneme süreli iş sözleşmesi ile ile çalıştırılması deneme süresi içinde içinde sigortasız çalıştırılmasına imkan vermez[2].

Deneme Süresi İhbar Tazminatı Açısından Önemli

4857 sayılı İş Kanunu uyarınca sözleşmede deneme süresinin öngörülmüş olması, deneme süresi içinde ihbar bildirim ve tazminatı açısından önem taşımaktadır.

4857 sayılı İş Kanununun 15 inci maddesinde deneme süresi içinde tarafların iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız olarak feshedebileceği hükmüne açıkça yer verilmiştir. Deneme süresi öngörülmediği durumda iş sözleşmesi bir gün bile devam etse ihbar bildirimi ve ihbar tazminatı söz konusu olacak iken deneme süresinin öngörüldüğü durumlarda, deneme süresi içinde ihbar bildirim ve tazminatı uygulanmaksızın iş ilişkisi sonlandırılabilecektir.

İşveren deneme süreli sözleşmede belirtilen deneme süresi geçtikten sonra gerekli bildirim/ihbar tazminatı hükümlerine uygun şekilde işlem yapmak sözleşmeyi fesh edebilecektir.

Dememe Süresinin Ücret, Fazla Mesai, İzin, Kıdem Süresi Açısından Bir Önemi Var mı?

İş Kanunu uyarınca, deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. Ancak, işçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır. Bu hüküm uyarınca işçinin özlük, izin ve kıdem süresi açısından deneme süresinde geçen sürelerin normal sürelerden bir farkı yoktur. vergidosyasi.com

[1] Abdurrahman ÇALIK, “İş Kanunundaki Deneme Süresi Ne Anlama Gelir” http://www.alomaliye.com/2008/01/29/is-kanunundaki-deneme-suresi-ne-anlama-gelir-abdurrahman-calik-is-mufettisi/ (Erişim T. 02.10.2017)

[2] Resul KURT, “Deneme Süresi Kaç Aydır?” http://www.star.com.tr/yazar/deneme-suresi-kac-aydir-yazi-1055549/ (Erişim T. 02.10.2017)