506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanun’un 5510 sayılı Kanun’un ile mülga olmuş 60. maddesine göre; sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce bu Kanun’un 53. maddesine göre malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya arızası bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılar, yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanabilmektedirler.

5510 sayılı Kanun’un 28. dördüncü fıkrasına göre ise anılan Kanun’un yürürlük tarihi olan 01.10.2008 tarihinden sonra sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 25. maddenin ikinci fıkrasına göre malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalığı veya engelliliği bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılara, en az on beş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanmaktadır.  İlk defa çalışmaya başladığı tarih itibariyle malûl sayılanlar için erken emeklilik koşulları Tablo-I’de belirtildiği gibidir:

Tablo-I: İlk defa çalışmaya başladığı tarih itibariyle malûl sayılanlar için erken emeklilik koşulları

5510 sayılı Kanun’un 4/1-(b) bendi kapsamında sigortalı olanların durumunu ayrıca ifade etmek gerekir ki; 01.10.2008 tarihinden sonra emeklilik talebinde bulunanlar için 15 yıl sigortalılık süresi ve 3960 prim gün sayısı şartları aranmaktadır.

Mülga 506 sayılı SSK’yı kapsamında sigortalı olan diğer bir ifadeyle 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden (01.10.2008) önce sigortalı olan ve ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce veya sonra sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden faydalanan sigortalıların emeklilik şartları sakatlık oranına göre farklılık göstermekteydi. Bu sigortalılar, 5510 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesi uyarınca 506 sayılı Kanun’un mülga 60. ve geçici 87. maddesindeki hükümlere tabidirler. Söz konusu sigortalılar için 06.08.2003 tarihine kadar en az 15 yıl sigortalılık süresi ile en az 3600 gün prim ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanun’u kapsamında vergi indiriminden faydalanma şartları aranıyor idi. Fakat, 06.08.2003 tarihi sonrasında 4958 sayılı kanun ile özürlülere ilişkin yaşlılık aylığı bağlanması ile ilgili hükümler değiştirilmiş ve bu doğrultuda sigortalıların işe giriş tarihlerine göre kademelendirme getirilmiştir. Getirilen düzenlemeye göre şartlar Tablo-II’de belirtildiği gibidir.

Tablo-II: 01.10.2008 tarihinden önce sigortalığı başlayan engelliler için koşullar

5510 sayılı Kanun’un 28. maddesinin beşinci fıkrasında yer alan hükme göre de; Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;

a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,

b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,

malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla ikinci fıkranın (a) bendindeki yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanılmaktadır.

Anlaşılacağı üzere yer verilen Kanun hükmü çalışma gücü kayıp oranlarına göre aylığa hak kazanma şartlarını hüküm altına almıştır. 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden (01.10.2008) önce sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden faydalanan sigortalılar, 506 sayılı Kanun’un mülga 60. maddesine göre değil 5510 sayılı Kanun’un geçici 6. maddesinde öngörülen geçiş hükümleri çerçevesinde bu Kanun’un 28. maddesinin beşinci fıkrasına göre aylığa hak kazanıp kazanmadıkları belirlenecektir. Söz konusu geçiş hükmü doğrultusunda durum Tablo-III’de daha net ortaya konmuştur.

Tablo-III: 01.10.2008 tarihinden sonra sigortalılığı başlayanların çalışma gücü kayıp oranına göre emeklilik koşulları

5510 sayılı Kanun’un 4/1-(b) bendi kapsamında sigortalı olanların durumunu ayrıca ifade etmek gerekir ki; 01.10.2008 tarihinden sonra emeklilik talebinde bulunanlardan çalışma gücü kaybı oranı %40 - %49 arasında olanlar için 16 yıl ve 4320 gün, %50 - %59 arasında olanlar için 18 yıl ve 4680 gün koşulları aranmaktadır.  Murat ARAZ E-Yaklaşım / Ocak 2018 / Sayı: 301