4857 sayılı İş Kanun’un 46. maddesinde hafta tatili ücretine ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. Buna göre bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63. maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.

Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir.

Şu kadar ki;

a) Çalışmadığı halde kanunen çalışma süresinden sayılan zamanlar ile günlük ücret ödenen veya ödenmeyen kanundan veya sözleşmeden doğan tatil günleri,

b) (Değişik: 04.04.2015-6645/35 md.) Ek 2. maddede sayılan izin süreleri,

c) Bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diğer izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinleri,        

Çalışılmış günler gibi hesaba katılır.

Zorlayıcı ve ekonomik bir sebep olmadan işyerindeki çalışmanın haftanın bir veya birkaç gününde işveren tarafından tatil edilmesi halinde haftanın çalışılmayan günleri ücretli hafta tatiline hak kazanmak için çalışılmış sayılır.

Bir işyerinde işin bir haftadan fazla bir süre ile tatil edilmesini gerektiren zorlayıcı sebepler ortaya çıktığı zaman, 24 ve 25. maddelerin (III) numaralı bentlerinde gösterilen zorlayıcı sebeplerden ötürü çalışılmayan günler için işçilere ödenen yarım ücret hafta tatili günü için de ödenir.

Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde hafta tatili ücreti işverence işçiye ödenir.

4857 sayılı Kanun’un 41. maddesi uyarınca fazla mesai ücretine hak kazanabilmek için haftalık kırkbeş saati aşan çalışmaların söz konusu olması gerekmektedir. Yine aynı maddeye göre her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenmesi gerekmektedir.

4857 sayılı Kanun’un 46. maddesi uyarınca hafta tatili ücretine hak kazanabilmek için tatil gününden önce 63. maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olunması gerekmektedir. Hafta tatili ücretinin nasıl hesaplanacağı maddede açıkça belirtilmemiştir. Ancak hafta tatili ücreti de niteliği gereği fazla çalışma olduğundan hafta tatili ücreti hesaplanırken fazla mesai ücretinde olduğu gibi normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenmesi gerekmektedir.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus fazla mesai ve hafta tatili ayırımının nasıl yapılması gerektiği, bu nedenle de mükerrer hesaplama yapılmasının önüne nasıl geçileceğidir. Kanunda bu hususta açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Söz konusu husus Yargıtay kararlarıyla netleştirilmiştir.

Buna göre yapılması gereken haftanın yedi günü çalışılan dönem yönünden hafta tatiline denk gelen günde yedi buçuk saatlik çalışmanın fazla çalışma hesabından dışlanması gerekmektedir. Yani hafta tatili gününde ara dinlenme süresi düşüldükten sonra kalan net çalışma süresinin 7,5 saati hafta tatili ücreti hesabında, 7,5 saati aşan çalışma süresinin ise fazla mesai ücreti hesabında dikkate alınması gerekmektedir.

“…Somut olayda, davacının fazla çalışma ücreti hesabı; fazla mesai tahakkuku yapılmayan 2009 Mayıs, Ağustos ve Kasım ayları, 2010 Nisan ve Mayıs ayları ile 2011 Mayıs, Ağustos ve Kasım aylarına ilişkin olarak tanık anlatımlarına göre hesaplanıp hüküm altına alınmıştır. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda; davacının 09:00-22:00 saatleri arası, iki saat ara dinlenme düşüldükten sonra günde onbir saat olmak üzere, altı gün çalıştığı haftalarda 11 saat x 6 gün = 66 saat, yedi gün çalıştığı haftalarda 11 saat x 7 gün = 77 saat mesai yaptığı, dört haftalık zaman dilimindeki çalışmasının ise ikiyüzseksenaltı saate tekabül edip kanuni çalışma süresi olan yüzseksen saat üzerinden düşüm yapıldığında yüzaltı saat fazla mesai yaptığı, bunun da haftada ortalama 106/4=26,5 saat fazla çalışmaya isabet ettiği ve hesaplamanın bu süre üzerinden yapıldığı anlaşılmaktadır. Yine davacı vekili tarafından hafta tatili alacağı ayrıca talep edilip mahkemece de hüküm altına alındığına göre; haftanın yedi günü çalışılan dönemde hafta tatiline denk gelen günlerin yedi buçuk saatinin hafta tatili olarak hüküm altına alındığı göz önünde bulundurulmadan, mükerrer ödemeye sebep olacak şekilde aynı çalışma için hem hafta tatili hem de fazla çalışma alacağının hüküm altına alınması doğru değildir. Belirtilen sebeplerle, haftanın yedi günü çalışılan dönem yönünden hafta tatiline denk gelen günde yedi buçuk saatlik çalışmanın fazla çalışma hesabından dışlanarak sonuca gidilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir…”([1])

Örnek vermek gerekirse haftanın 7 günü 09:00-20:00 saatleri arasında çalışılan bir işyerinde günlük çalışma süresi 11 saattir. İş Kanunu ve Yargıtay kararları uyarınca 11 saate kadar olan çalışmalarda ara dinlenme süresi 1 saat olduğundan 1 saatlik ara dinlenme süresinin günlük çalışma süresinden çıkarılması gerekmektedir. Buna göre günlük net çalışma süresi 10 saat olacaktır. Bu işyerinde haftanın 6 işgünündeki çalışma süresi 60 saat (6 gün x 10 saat) olacaktır. Haftanın 1 günü için hafta tatili ücreti hesaplanması gerektiğinden haftanın kalan 1 günü için 10 saatlik çalışma süresinin 7,5 saati hafta tatili ücreti hesabında dikkate alınacak, kalan 2,5 saati (10 saat - 7,5 saat) ise fazla mesai ücreti hesabında dikkate alınacaktır. Buna göre fazla mesai hesabında dikkate alınması gereken haftalık çalışma süresi 62,5 saat (60 saat + 2,5 saat) olacaktır. Haftalık çalışma süresi 45 saat olduğundan fazla mesai hesaplanacak haftalık fazla mesai süresi 17,5 saat (62,5 saat - 45 saat = 17,5 saat) olacaktır. Haftalık 7,5 saat için de hafta tatili ücreti hesaplanacaktır. Gerek fazla mesai gerekse de hafta tatili hesaplanırken normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle hesaplama yapılması gerekmektedir.

Ayrıca hesaplanan fazla mesai ve hafta tatili tutarlarından sigorta primi, gelir ve damga vergisi kesilmesi gerekmektedir. E-Yaklaşım / Aralık 2017 / Sayı: 300