AGİ KİMLERİ KAPSAMAKTADIR?

A- ÜCRETLERİ GERÇEK USULDE VERGİLENDİRİLEN TAM MÜKELLEF GERÇEK KİŞİLER

Asgari geçim indirimi, ücretin elde edildiği takvim yılı başında belirlenen 16 yaşından büyük çalışanlar için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarına;

• Mükellefin kendisi için % 50

• Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10

• Çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere ilk iki çocuk için % 7,5

• Üçüncü çocuk için %10

• Diğer çocuklar için % 5

oranları baz alınmak suretiyle, ücretlinin medeni durumu dikkate alınarak hesaplanan indirim oranlarının uygulanması sonucu bulunacak tutarın, Gelir Vergisi Kanunu’nun 103. maddesinde yer alan Gelir Vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranla çarpılması sonucu bulunacak indirim tutarının 1/12’sinin aylık olarak hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmesi suretiyle uygulanacaktır.

Örnek 1: İki çocuklu olup eşlerden birinin çalışmadığı aile:

2017 yılı için belirlenen bürüt Asgari Ücret tutarı: 1.777,50 TL

Mükellefin Kendisi (% 50) + Çalışmayan Eş (% 10) + Birinci Çocuk (% 7,5) + İkinci Çocuk (%7,5)  = % 75

0,75*1.777,50 TL (Brüt asgari ücret) = 1.333,12 TL

1.333,12TL*0.15 (Gelir vergisi tarifesi)=199,96 TL İşçiye 1 ay için ödenmesi gereken AGİ. Bu tutar, işçinin hakkı olup, işveren tarafından muhakkak ödemesi gerekmektedir.

İndirimin uygulamasında söz konusu olan “çocuk” tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile anne veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları; “eş” tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder.

İndirim tutarının tespitinde mükellefin, gelirin elde edildiği tarihteki medeni hali esas alınır. İndirim, yukarıdaki oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı; çocukları için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanır. Boşananlar için indirim tutarının hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınır.

B- ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİNDEN, ÜCRET GELİRLERİNİ YILLIK BEYANNAME İLE BİLDİRENLER

1- Birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ücretlilerden, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı, kanunda belirlenmiş belirli hadlerin aşılması durumunda ücret gelirinin beyan suretiyle vergilenmesi gerekli olmaktadır.

2- Ücretlerini yabancı bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alan hizmet erbabı,

3- İstisnadan faydalanamayan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlileri,

4- Maliye Bakanlığı’nca yıllık beyanname ile bildirilmesi gerekli görülen ücretliler,

5- Ücretleri kesinti yoluyla vergilendirilmeyen yukarıda sayılanlar dışında kalan ücretliler.

C- GELİR VERGİSİ KANUNU’NUN 61. MADDESİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLEN ÜCRET GELİRİ ELDE EDENLER

Sosyal güvenlik destekleme primi ödemek suretiyle çalışanlar ile kurumların yönetiminde görevli olanlar da genel hükümlere göre asgari geçim indiriminden yararlanacaklardır.

1- Engellilik İndiriminden Faydalananlar İçin Asgari Geçim İndirimi Uygulaması Nasıldır?

Engellilik indirimi bulunan ücretlinin gelir vergisi matrahı hesaplanırken engellilik indiriminin yanında söz konusu indiriminin mahsubundan sonra kalan gelir vergisi matrahı üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarından da yıllık asgari geçim indirimi tutarının 1/12’si mahsup edilecektir.

Mahsup edilecek tutar, kalan gelir vergisi tutarını aşamayacak ve asgari geçim indirimi farkı diğer dönemlerde de değerlendirilmeyecektir. Ödenecek asgari geçim indirimi tutarı, aylık asgari ücret üzerinden hesap edilen vergiden fazla olamayacaktır.

2- Asgari Geçim İndiriminden Kimler Faydalanamaz?

1- Ücret geliri elde etmeyen diğer gerçek kişiler.

2- Ücretleri diğer ücret kapsamında vergilendirilen hizmet erbabı.

Bunlar:

a) Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı yanında çalışanlar.

b) Özel hizmetlerde çalışan şoförler.

c) Özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçileri.

d) Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar.

e) Gerçek ücretlerinin tespitine imkân olmaması sebebiyle Danıştay’ın müspet mütalaasıyla Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar.

3- Dar mükellefiyet kapsamında ücret geliri elde edenler.

4- Başka bir kanun hükmü  (3218, 4490, 4691 sayılı kanunlar vb.) uyarınca ücretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayanlar.

3- Medeni Durum ve Eş Gelirinin Olmadığının Tespiti

Ücretliler, medeni durumları ve çocuk sayıları ile eşinin iş ve gelir durumu hakkında Tebliğ ekinde yer alan  “Aile Durumu Bildirimi” (EK:1) ile işverenlerine bildirimde bulunacaklardır. Durumlarında herhangi bir değişiklik olması halinde (evlenme, boşanma, ölüm, doğum vb.) bu değişiklikleri işverene bir ay içerisinde bildireceklerdir. Asgari geçim indirimi oranını etkileyen değişiklikler, söz konusu değişikliğin işverene bildirildiği tarih itibariyle uygulanacak olup, eşlerin her ikisinin de ücretli olması halinde çocuklar yalnızca sosyal güvenlik yönünden tabi oldukları eşin bildirimine dahil edilecektir. Bu uygulamada eşin çalışmadığı ve herhangi bir gelirinin olmadığına ilişkin olarak (aksi tespit edilmediği sürece) ücretlinin beyanı yeterli olacaktır.

4- Çalışan Eşlerden Hangisi Bildirimde Bulunacak?

Anne ve baba çalışır ise asgari geçim indiriminde çocukları yalnızca sosyal güvenlik yönünden bağlı oldukları eşin bildirmesi gerekir.

5- Asgari Geçim İndirimi Ödenmezse Ne Olur?

Asgari geçim indirimi uygulanmayıp ve çalışana ödenmezse gerek İş Kanun’u ve gerekse Vergi Usul Kanunu açısından işveren suç işlemiş sayılır, bu durumda İş Kanun’u uyarınca işverene her işçi ve her ay için idari para cezası kesilir.

Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan genel tebliğe göre, asgari geçim indiriminin işçilere ödenmemesi mükellefler adına mahsup edilmemesi gereken indirim olarak kabul edileceğinden, re’sen ya da ikmalen tarhiyat yapılarak işverene vergi ziyaı cezası kesilecektir.

İşverenin yapması gerek tek şey, işçinin beyanını almak ve buna göre bilgilerini maaşa uygulamaktır. Sonuçta işçinin ödemesi gereken gelir vergisi azalacak ve işverenin bu işten bir kârı ya da zararı olmayacaktır. Bayram Karakuş E-Yaklaşım / Aralık 2017 / Sayı: 300