II- 5510 SAYILI KANUN’A GÖRE HAK KAZANILAN GELİR VE AYLIKLAR

Sigortalı ve hak sahiplerinin birden fazla dosyadan gelir ve aylığa hak kazanılması halinde bunların hangilerinin ödeneceğine ilişkin düzenleme 5510 sayılı Kanun’un 54. maddesinde yapılmış olup,  54. maddede belirtilen kuralların uygulanabilmesi için gelir ve aylıkların bu Kanun’a göre bağlanmış olması gerekmektedir.

5510 sayılı Kanun’da aylıklar; malûllük, yaşlılık, ölüm ve vazife malullüğü aylığı, gelirler ise sürekli iş göremezlik geliri ve ölüm geliri şeklinde düzenlenmiştir. Bir gelir veya aylığın 5510 sayılı Kanun kapsamında bağlanıp bağlanmadığının tespitinde; malûllük ve yaşlılık sigortasında tahsis talep tarihi, vazife malullüğü aylığında sigortalılık başlangıç tarihi, gelirlerde de gelirin hesabına esas son takvim ayının 2008/Ekim ve sonrası olması gerekmektedir. Bu şekilde bağlanan aylıklar hakkında 5510 sayılı Kanun’un 54. maddesinde belirtilen kurallar uygulanır. Maddede sigortalı ve hak sahiplerinin birden fazla dosyadan gelir/aylığa hak kazanması halinde hak kazanılan dosyalarda; aylık-aylık, gelir-gelir veya gelir-aylık durumları ile dosyaların nitelikleri dikkate alınarak aşağıdaki kurallar oluşturulmuştur.

 
Yukarıdaki kurallara göre yapılacak değerlendirmeler sonucunda, bir kişide ikiden fazla gelir veya aylık birleştiği takdirde, bu gelir ve aylıklardan en fazla ödemeye imkan veren iki dosya üzerinden gelir veya aylık bağlanır, diğer dosya veya dosyalardaki gelir ve aylık hakları durum değişikliği veya diğer bir dosyadan gelir veya aylığa hak kazanıldığı tarihe kadar düşer.

Konuya ilişkin örneklendirme yapılırsa;  sigortalı 4/1-(a) kapsamında yaşlılık aylığı alırken 4/1-(b) kapsamında iken ölen eşinden de ölüm aylığına hak kazanırsa her iki aylığa hak kazanır ve iki dosyadaki aylık tamdan ödenir. Sigortalı yaşlılık ve ölüm aylığını alırken, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmasından dolayı iş kazası geçirir ve sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanırsa, bu durumda 3 dosyadaki gelir ve aylıklar 5510 sayılı Kanun’un 54. maddesi kurallar çerçevesinde karşılaştırılır ve sigortalıya toplamda 3 dosyadan aylığa hak kazandığı halde en yüksek ödemeye imkan veren iki dosya üzerinden ödeme yapılır. İlerde sigortalının 4. bir dosyadan gelir/aylığa hak kazanması veya ölüm dosyasına başka hak sahiplerinin girip çıkması ile eş aylığının miktarının değişmesi halinde, hak kazandığı tüm dosyalardaki aylıklar 54. madde hükümleri doğrultusunda değerlendirilmek suretiyle en yüksek ödemeye imkan veren iki dosya üzerinden ödemeler yapılır.

Yine, 2013 yılında ölen annesinden dolayı ölüm aylığına hak kazanan kız çocuğu, bu aylığı almakta iken 2016 yılında bu defa babası ölmüştür. Hak sahibi kız çocuğuna anne ve babasından ölüm aylığı bağlanır ancak yüksek olan tamdan düşük olan yarımdan ödenir.

III- 5510 SAYILI KANUN’UN YÜRÜRLÜK TARİHİNDEN ÖNCE BİRDEN FAZLA DOSYADAN GELİR/AYLIK ALANLARIN YENİ BİR DOSYADAN AYLIĞA GELİR/AYLIK ALMAYA HAK KAZANMALARI

2008/Ekim ayından önce birden fazla dosyadan gelir/aylık alanların ödemelerine devam edilmiş olmakla birlikte; 5510 sayılı Kanun’un geçici 7. maddesinin beşinci fıkrasında; sigortalı ve hak sahiplerinin Kanun’un yürürlük tarihinden sonra yeni bir dosyadan gelir ve aylığa hak kazanması durumunda yeni bağlanacak dosyadaki gelir ve aylık miktarı da dahil olmak üzere mukayese yapılarak en düşük miktarlı dosyanın kapsamdan çıkarılacağı hüküm altına alındığından uygulamanın usul ve esasları Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin geçici 31. maddesinde düzenlenmiştir.

Söz konusu geçici 31. maddesi ise;

“(1) İştirakçiliği Kanun’un yürürlük tarihinden önce başlayan, Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılar hariç olmak üzere, sigortalı veya hak sahiplerinin Kanunun yürürlük tarihinden önce;

a) Bir dosyadan gelir veya aylık almakta iken Kanun’un yürürlük tarihinden sonra yeni bir dosyadan gelir veya aylığa hak kazanması halinde; eski ve yeni sigortalılık halinin aynı olması

durumun da Kanun’un 54. maddesi, farklı olması durumunda ise Kanun’un yürürlük tarihinden önceki Kanunların mülga hükümleri uygulanır.

b) Birden fazla dosyadan gelir ve aylık almakta iken Kanun’un yürürlük tarihinden sonra yeni bir dosyadan gelir ve aylığa hak kazanması halinde, yeni bağlanacak dosyadaki gelir ve aylık miktarı da dahil olmak üzere (a) bendinde belirtilen şekilde mukayese işlemi yapılarak en düşük miktarlı dosya kapsamdan çıkarılır.

(2) (a) ve (b) bentlerine göre yapılan değerlendirme sonucunda, tercih durumları hariç olmak üzere sigortalı ve hak sahiplerine ödenecek gelir ve aylıklara ilişkin dosya sayısı ile gelir ve aylık miktarı, Kanun’un yürürlük tarihinden önceki dosya sayısı ile gelir ve aylık miktarının altında olamaz.”

hükmünü amirdir.

Buna göre, sigortalı ve hak sahiplerinin 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihi olan 2008/Ekim ayından önce; eski Kanunların mülga hükümlerine göre bağlanmış dosyalar ile bu tarihten sonra gerek 5510 gerekse yine eski Kanunların mülga hükümlerine göre gelir veya aylığa hak kazanmaları halinde;

- Dosyada sigortalı veya hak sahibi olarak gelir veya aylığa hak kazanıp kazanmadığı,

- Ölüm dosyalarında sigortalıların ölüm tarihi,

- Gelir dosyalarında sigortalının gelirinin hesabına esas son takvim ayı,

- Aylık alınan veya sonradan hak kazanılan dosyaların statüsü

hususlarına bakılarak Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin geçici 31. maddesinde belirtildiği şekilde değerlendirme yapılır. Nergis Şimşek Yaklaşım / Temmuz 2017 / Sayı: 295

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.