1. Giriş

Bilindiği üzere, 2016 takvim yılına ait Yıllık Gelir Vergisi Beyannameleri 31 Mart 2017 tarihine kadar verilmiştir.   ²  Gelir Vergisi Kanununa göre mükellefler yıllık beyanname ile beyan ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden 2016 yılında tevkif suretiyle kesilmiş bulunan vergileri, beyannamede hesaplanan gelir vergisinden mahsup edebilmektedirler. Gelir İdaresi tarafından son yapılan düzenlemeye göre; gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 2015 yılı ve takip eden vergilendirme dönemlerine yönelik iade taleplerini Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sistemini (GEKSİS) kullanmak suretiyle yapmaları gerekmektedir. GEKSİS; gelir ve kurumlar vergisi iade işlemlerine asgari bir standart getirilmesi ve yurt çapında uygulama birliğinin sağlanması amacıyla iadelerin elektronik ortamda kontrol ve analizinin yapılarak mükellef ve iade yapacak birimlere raporlanmasıdır.

2. Yasal Hükümler

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun "Vergi tevkifatının mahsubu" başlıklı 121. maddesinde yer alan hükme göre; yıllık gelir vergisi beyannamesinde gösterilen gelire dâhil kazanç ve iratlardan Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesine göre kesilmiş bulunan vergilerin, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edileceği, mahsubu yapılan miktarın gelir vergisinden fazla olması halinde aradaki farkın vergi dairesince mükellefe bildirileceği ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine ret ve iade edileceği belirtilmiştir.

Yasal düzenlemeye göre;

' Yıllık beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan GVK' ya göre kesilmiş bulunan vergiler, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir.

' Mahsubu yapılan miktar gelir vergisinden fazla olduğu takdirde aradaki fark vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren 1 yıl içinde müracaatı üzerine kendisine ret ve iade olunur.

' Maliye Bakanlığı; iadeyi mahsuben veya nakden yaptırmaya, inceleme raporuna, yeminli mali müşavir raporuna veya teminata bağlamaya ve iade için aranılacak belgeleri belirlemeye yetkilidir.

' Mahsuben iade işlemi, aranan tüm belgelerin tamamlanması koşuluyla, yıllık gelir vergisi beyannamesinin verildiği tarih itibarıyla yapılır.

' İkmalen veya resen yapılan tarhiyatlarda mahsup işlemi, mahsup talebine ilişkin dilekçe ve eklerinin eksiksiz olarak vergi dairesi kayıtlarına girdiği tarih esas alınarak yapılır. Aranan belgelerin tamamlanması aşamasında yapılan tahsilatlar yönünden düzeltme yapılmaz.

' Kontrol edilen yabancı kurumlara yapılan ödemeler üzerinden 94. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kesilen vergiler, Türkiye'de yıllık beyannameyle bildirilen kontrol edilen yabancı kurum kârı üzerinden hesaplanacak gelir vergisinden mahsup edilebilir. Mahsup edilecek vergi, kontrol edilen yabancı kurumun bu ödemelerden kaynaklanan kazancına isabet eden gelir vergisinden fazla olamaz. ³

Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamede mahsubu sonrasında kalan tutarın nakden veya mahsuben iadesi konusunda Gelir İdaresi tarafından gerekli düzenlemeler; 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde ⁴, 79 No.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde ⁵, 429 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde   ⁶  ve son olarak 22.01.2016 tarihli ve 99 No’ lu Gelir Vergisi Sirkülerinde yapılmış bulunmaktadır.

2.1. Mükellefin İade İçin Başvuru Süresi

Yasal düzenlemeye göre; yıllık beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan kesilmiş bulunan vergiler, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edilmekte ve mahsubu yapılan miktar gelir vergisinden fazla olduğu takdirde aradaki fark vergi dairesince mükellefe bildirilmekte ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren 1 yıl içinde müracaatı üzerine kendisine ret ve iade olunmaktadır. 252 seri no.lu GV. Genel Tebliğinde, mahsup taleplerinin yerine getirilmesinde, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 114 ve 126. maddelerinde yer alan zamanaşımı hükümlerinin göz önünde bulundurulacağı açıklanmıştır. Buna göre, tevkif yolu ile kesilen vergilerin gelir vergisi beyannamesinde tahakkuk eden vergilerden mahsup edilmesi, mahsup edilemeyen miktarın ise mükellefin 5 yıl içinde müracaatı halinde iade edilmesi gerekmekte olup; vergi dairesi tarafından mükellefe mahsup sonrası kalan vergi ilgili olarak yapılacak bildirimin tebliği tarihinden itibaren 1 yıl içinde alınmaması halinde, mahsuben ve nakden iade hakkını mükellef kaybedecektir. ⁷

3.Tevkif Suretiyle Kesilen Vergilerin Mahsuben ve/veya Nakden İadesine İlişkin İdari Düzenlemeler

Tevkif suretiyle kesilen vergilerin mahsuben ve/veya nakden iadesi konusunda Gelir İdaresi tarafından yapılan düzenlemelerin tarihsel sürecine baktığımızda; ilk olarak 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde genel esaslar belirlenmiş, daha sonra nakden iadeye ilişkin olarak 79 No.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde düzenleme yapılmış, 429 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile de vergi kanunları gereği iade hakkı doğuran işlemler nedeniyle nakden veya mahsuben talep edilecek iade başvuruları standart hale getirilmiş ve son olarak da 99 No.lu Gelir Vergisi Sirküleri ile gelir ve kurumlar vergisine yönelik iade talepleri, mükelleflerin elektronik ortamda gönderecekleri bilgi ve belgeler esas alınarak hazırlanan Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sistemi (GEKSİS) kullanılarak yapılacağı açıklanmıştır.

3.1. Mahsuben/Nakden İade Talep Dilekçelerine Getirilen Standartlar

Gelir İdaresi tarafından daha önce yayınlanan 429 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile vergi kanunları gereği iade hakkı doğuran işlemler nedeniyle nakden veya mahsuben talep edilecek iade başvuruları standart hale getirilmiş ve iade talep dilekçeleri, ilgili mevzuatta belirlenen esaslara uygun olarak standart formlar halinde düzenlenmişti.

' Genel Tebliğle yapılan düzenlemenin yürürlüğe girmiş olduğu 1.11.2013 tarihinden itibaren, iade hakkı doğuran işlemler nedeniyle nakden veya mahsuben yapılacak iade talepleri, Gelir İdaresi Başkanlığının internet vergi dairesi üzerinden elektronik ortamda yapılacaktır.

' Yapılacak iade taleplerinde Genel Tebliğ ekinde yer alan standart dilekçeler kullanılacaktır.

' İade talep dilekçeleri, internet vergi dairesi şifresi kullanılmak suretiyle mükellefler veya mükelleflerce yetkilendirilecek serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir vasıtası ile elektronik ortamda gönderilebilecektir.

' Yetkilendirme olması durumunda, meslek mensubunun kimlik bilgileri ile bağlı olduğu meslek odasının adını da içeren bir dilekçe mükellef tarafından bağlı olunan vergi dairesine verilecektir.

' Mükellefler belirlenen standart dilekçe ile hem mahsuben hem de nakden iade talebinde bulunabileceklerdir. Bu durumda mahsuben iadesi talep edilen tutar için mahsuben iadenin şartları, nakden iadesi talep edilen tutar için nakden iadenin şartları aranacaktır.

' Dilekçelere eklenmesi gereken belgeler elektronik olarak eklenecektir. Elektronik olarak verilmesi mümkün olmayanlar ise vergi dairesine evrak kayıt numarası/iade dosya numarası belirtilmek suretiyle teslim edilecektir.

' İade taleplerini elektronik olarak yapmak zorunda olan mükelleflerin, iade taleplerini elektronik olarak yapmamaları durumunda, iade talepleri dikkate alınmayacaktır.

' Verilmesi gereken beyannamelerden hiçbirini elektronik ortamda verme zorunluluğu bulunmayan mükellefler, iade taleplerini elektronik ortamda yapabilecekleri gibi, standart iade talep dilekçelerini kullanarak vergi dairesine de başvurabileceklerdir.

' Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından elektronik ortamda alınması uygun görülen belgeler ayrıca kâğıt ortamında vergi dairesine verilmeyecektir. ⁸

Buna göre, Gelir ve Kurumlar Vergisi ile ilgili iade hakkı doğuran işlemler nedeniyle nakden veya mahsuben yapılacak iade talepleri, aşağıda yer alan standart talep dilekçeleri ile yapılması gerekmektedir.

* Kesinti yoluyla ödenen vergilerden doğan gelir veya kurumlar vergisinin nakden veya mahsuben iadesine ilişkin talepler için Gelir/Kurumlar Vergisi İade Talep Dilekçesi (1A),

* Geçici vergiden doğan gelir veya kurumlar vergisinin nakden veya mahsuben iadesine ilişkin talepler için Gelir/Kurumlar Vergisi İade Talep Dilekçesi (1B),

* Fazla veya yersiz olarak ödenen gelir/kurumlar vergisinin nakden veya mahsuben iadesine ilişkin talepler için Gelir/Kurumlar Vergisi İade Talep Dilekçesi (1C).

Söz konusu standart iade talep dilekçelerine Gelir İdaresinin internet vergi dairesinden   ⁹  ulaşılabilmesi mümkün bulunmaktadır. Mükelleflerin mahsuben ve/veya nakden iade talebi, vergi dairesi tarafından Muhasebe İşlem Fişinin düzenlenmesinden önce verilecek yeni bir dilekçe ile değiştirilebilir veya iade talebinden vazgeçilebilir. Değişiklik veya vazgeçme taleplerinin Genel Tebliğ ekinde yer alan "İade Talebinin Değiştirilmesine/İade Talebinden Vazgeçilmesine İlişkin Dilekçe (7)" ile yapılması gerekmektedir. Ancak, 3. şahısların borçlarına yönelik mahsup taleplerinin değiştirilebilmesi için 3. şahısların bu husustaki muvafakatlarının alınması ve bunu gösteren belgenin (noter tasdikli) dilekçe ekinde vergi dairesine ibraz edilmesi şarttır.

Genel Tebliğde yapılan açıklamaya göre, elektronik ortamda iade talebinde bulunmak zorunda olmayan mükellefler, iade talep dilekçelerini ve eklerini, ilgili vergi dairesine elden verebilecekleri gibi posta ile de gönderebileceklerdir.

Taahhütlü posta veya APS ile gönderilen dilekçe ve eklerinde postaya verildiği tarih, adi posta ile gönderilen dilekçe ve eklerinde ise vergi dairesi kayıtlarına giriş tarihi esas alınacaktır.

3.2. Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sistemi (GEKSİS)

Gelir İdaresi tarafından, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince verilen yıllık beyannamede hesaplanan gelir/kurumlar vergisinden, yıl içinde ödenen geçici vergi ve tevkifatların mahsubu sonrasında kalan tutarın iadesi konusunda gerekli bilgi ve belgelerin elektronik ortamda gönderilmesini sağlayan yeni bir otomasyon sistemi oluşturularak iade süreci hızlandırılmıştır. Gelir ve kurumlar vergisi iade talepleri ile ilgili olarak iade işlemlerine hız kazandırılması, iade işlemleri açısından asgarî bir standart getirilmesi ve uygulama birliğinin sağlanması amacıyla hazırlanan Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sistemi (GEKSİS) ile mükelleflerin elektronik ortamda gönderecekleri bilgi ve belgeler esas alınarak, Gelir-Kurumlar Vergisi iadelerine yönelik kontrol ve analizler elektronik ortamda yapılarak özet bir rapor halinde iadeyi yapacak birime ve mükellefe sunulması esas alınmaktadır.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayınlanan 22.01.2016 tarihli ve 99 Seri Nolu Gelir Vergisi Sirküleri ile gelir ve kurumlar vergisine yönelik iade talepleri, mükelleflerin elektronik ortamda gönderecekleri bilgi ve belgeler esas alınarak hazırlanan Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sistemi (GEKSİS) kullanılarak yapılacaktır. Buna göre, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri 2015 ve izleyen vergilendirme dönemlerine yönelik iade taleplerini Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sistemini kullanmak suretiyle yapacaklardır. ¹⁰

Buna göre;

' Gelir Vergisi Kanununun; mükerrer 120. maddesi kapsamında iadesi gereken geçici vergilerden ve 121. maddesi kapsamında, Kanunun 94 ve geçici 67. maddeleri uyarınca tevkif edilmiş vergilerden kaynaklanan gelir vergisi iade talepleri ile,

' Kurumlar Vergisi Kanununun; 32. maddesi kapsamında Gelir Vergisi Kanununun ilgili hükümlerine göre ödenen geçici vergilere ilişkin iade taleplerinde ve 34. maddesi kapsamında Kanunun 15 ve 30. maddeleri ile Gelir Vergisi Kanununun geçici 67. maddesi uyarınca tevkif edilmiş vergilerden kaynaklanan kurumlar vergisi iade taleplerinde,      

söz konusu maddelerde yer alan yetki çerçevesinde, Maliye Bakanlığı tarafından gerekli görülen bilgi ve belgeler elektronik ortamda alınacaktır. Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri söz konusu iade taleplerini bundan böyle bu uygulama kapsamında yapacaklardır.

Ayrıca;

' İade talebine ilişkin olarak elektronik ortamda alınması uygun görülen liste ve/veya tablolar dışında kalan diğer belgeler önceden olduğu gibi vergi dairesine verilecektir.

' Vergi daireleri mükelleflerin iade taleplerini, sistem tarafından üretilecek Gelir ve Kurumlar Vergisi İadesi Kontrol Raporu çerçevesinde değerlendirerek, ilgili Gelir Vergisi Genel Tebliğlerinde ve Sirkülerlerinde belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde sonuçlandıracaktır.

' Mükelleflerin iade talepleri, 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen esas ve süreler itibarıyla geçerlilik kazanacaktır.

Mükellefler talep ettikleri iadenin konusuna ve beyan ettikleri kazanç türlerine göre, Maliye Bakanlığının uygun göreceği liste ve tabloları aşağıdaki esaslara uygun olarak elektronik ortamda göndereceklerdir.

' Her bir tevsik edici belge, fatura düzenleme limitinin altında kalsa dahi, bu liste ve tablolara ayrı ayrı girilecektir.

' Aynı mükelleften yapılan alımlar, bu liste ve tablolara belge bazında ayrı ayrı girilecektir.

' Liste ve tabloların doldurulmasında uyulacak kurallara internet vergi dairesinden ulaşılması mümkündür.

' Elektronik ortamda alınan belgelerin ayrıca kâğıt ortamında verilmesine gerek bulunmamaktadır.

99 Seri No.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde belirtildiği üzere; gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 2015 ve izleyen vergilendirme dönemlerine yönelik iade taleplerini Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sistemini (GEKSİS) kullanmak suretiyle yapmaları gerekmektedir. GEKSİS kontrol raporunun oluşabilmesi için iade talep eden mükellefler tarafından internet vergi dairesi aracılığı ile bilgi girişi yapılmalıdır.

Bu şekilde yapılan bilgi girişleri iade talep dilekçesi mahiyetinde değildir. İade taleplerini elektronik olarak yapmak zorunda olan mükellefler standart iade talep dilekçelerini de vermelidir. Standart gelir/kurumlar vergisi iade talep dilekçelerini (1A-1B) vermeyen mükelleflerin GEKSİS kontrol raporu oluşturulmayacaktır.

Mükelleflerin elektronik ortamda gönderecekleri bilgi ve belgeler esas alınarak iadelere yönelik kontrol ve analizler elektronik ortamda yapılacak olup Gelir İdaresi tarafından hazırlanan GEKSİS Kontrol Raporu iadeyi yapacak birime sunulacaktır. Mükellefler de oluşturulan GEKSİS özet raporuna internet vergi dairesi aracılığıyla ulaşabileceklerdir.

Beyannamelerini elektronik ortamda verme zorunluluğu bulunmayan mükelleflerin iade taleplerinde bu sistemi kullanma zorunluluğu bulunmamaktadır.

Kazançları ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlar olup 0012 kodundan (hazır beyan) beyanname veren mükellefler isterlerse, standart 1A-Gelir/Kurumlar Vergisi İade Talep Dilekçesi vererek ve GEKSİS girişi yaparak iade talebinde bulunabilirler. Diğer taraftan, elektronik ortamda gönderilemeyen diğer belge/liste/tablolar eskiden olduğu gibi kağıt ortamında dilekçe ekinde vergi dairesine verilecektir. 2015 vergilendirme dönemi öncesi gerçekleşen iade hakkı doğuran işlemlere yönelik iade taleplerinde, düzenleme öncesindeki uygulama geçerli olacaktır.   ¹¹

3.3. GEKSİS Kapsamında Olan ve Olmayan Mükellefler

Gelir İdaresi tarafından konu hakkında 1.3.2017 tarihli "Gelir ve Kurumlar Vergisi İade Taleplerinde Bazı Bilgi ve Belgelerin İnternet Üzerinden Gönderilmesine İlişkin Duyuru" da yapılan açıklamalara göre; 99 Seri No.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde belirtildiği üzere, mükelleflerin 2015 ve izleyen vergilendirme dönemlerine yönelik Gelir/Kurumlar Vergisi iade talepleri Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sistemini (GEKSİS) kullanmak suretiyle yapılacaktır. Öte yandan aynı Duyuruda; kazançları ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlar olup 0012 kodundan (hazır beyan) beyanname veren mükellefler isterlerse, standart 1A-Gelir/Kurumlar Vergisi iade talep dilekçesi vererek ve GEKSİS girişi yaparak iade talebinde bulunabilecekleri belirtilmiştir. ¹²

4.Yıllık Beyannamede Yıl İçinde Geçici Vergiden Mahsubu Yapılan Tevkifat Tutarlarının Hesaplanan Vergiden Mahsubu

Yıllık beyannamenin vergi bildirimi tablosunda yer alan geçici vergiye ilişkin satırda, beyannamenin ilgili olduğu geçici vergi dönemlerinde ödenen geçici vergi tutarı (ilgili geçici vergi beyannamelerinin ödenecek geçici vergi satırında yer alan tutarlar toplamı) gösterilir. Yıllık beyannamenin vergi bildirimi tablosunun kesinti yoluyla ödenen vergiler satırında ise, o yıl içinde tevkif yoluyla kesilen vergilerin tamamı (geçici vergiden mahsubu yapılan tevkifat tutarları dahil) gösterilir. Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden, geçici vergi tutarı ile yıl içinde tevkif yoluyla kesilen vergilerin tamamı mahsup edilir, kalan tutar tevkif yoluyla kesilen vergilerin diğer vergi borçlarına mahsubu ve nakden iadesi kuralları çerçevesinde red ve iade edilir.

5. Mahsuben İade Süreci

252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılan açıklamaya göre, tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyannamede mahsubundan sonra kalan tutarın, mükellefler tarafından diğer vergi borçlarına mahsup talebi, tutarına bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranılmaksızın yerine getirilmektedir. Mükellefler dilerlerse ortağı bulundukları adi ortaklık veya kollektif şirketlerin müteselsilen sorumlu oldukları vergi borçlarına da mahsuben iade talebinde bulunabileceklerdir. Yıllık gelir vergisi beyannamesinin kanuni süresinde verilmemesi ya da çeşitli sebeplerle ikmalen veya re'sen yapılan tarhiyatlar üzerine tahakkuk eden vergiler ile ilgili olarak daha önce tevkif yoluyla kesilen vergiler öncelikle tarhiyat aşamasında vergi dairesince dikkate alınarak işlem yapılacaktır. Mahsup talebinin Gelir İdaresi Başkanlığı internet vergi dairesi üzerinden elektronik ortamda, 429 sıra no'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki ilgili standart dilekçe kullanılarak yapılması ve yıl içinde yapılan tevkifatlara ilişkin listenin dilekçe ekinde yer alması gerekmektedir. Mahsuben iade işlemi, aranan tüm belgelerin tamamlanması koşuluyla, yıllık gelir vergisi beyannamesinin verildiği tarih itibarıyla yapılacaktır. Bu tarihten itibaren mükelleflerin mahsubunu talep ettikleri vergi borçları için gecikme zammı uygulanmaz. Mükellefin vadesi gelmiş vergi borcunun bulunmaması halinde, iade alacağının sonraki dönemlerde vadesi gelecek vergi borçlarına mahsubu mümkündür. Mahsup taleplerinin yerine getirilmesinde, zamanaşımı hükümleri göz önünde bulundurulur. ¹³

6. Nakden İade Süreci

Mükelleflerin nakden iade talep etmeleri durumunda belli parasal sınırlamalara göre yapılacak işlemler farklılıklar göstermektedir. Nakden iade taleplerinin Gelir İdaresi Başkanlığı internet vergi dairesi üzerinden elektronik ortamda, 429 Sıra No' lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekindeki ilgili standart dilekçe kullanılarak yapılması şarttır.

6.1. Nakden İade Edilecek Tutarın 10.000 TL'yi Geçmemesi Halinde İade Süreci

252 seri no.lu GV. Genel Tebliğinin "1.3.2. Nakden İade" başlıklı bölümünde yapılan açıklamalara göre; tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin nakden iade edilecek tutarın 10.000 TL'yi geçmemesi halinde iade talebi, yıl içinde yapılan tevkifatlara ilişkin Tablo ile birlikte;

' Ücrete ilişkin olması halinde işveren tarafından verilen ve kesintinin yapıldığını gösteren yazının,

' Gayrimenkul sermaye iradına ilişkin olması halinde kira kontratının,

' Menkul sermaye iradına ilişkin olarak kesintiyi yapan bankalar, özel finans kurumları, aracı kurumlar ve diğer kurumlar tarafından düzenlenen ve vergi kesintisinin yapıldığını gösteren belgenin,

' ' Serbest meslek kazancına ilişkin olarak vergilerin sorumlu adına tahakkuk ettiğini gösteren ilgili saymanlık yazısının,

' Ticari kazançlar ve zirai kazançlara ilişkin olarak tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumlusu tarafından ilgili vergi dairesine ödenmiş olduğuna ilişkin belgenin,

ilgili kurumca onaylanan bir örneğinin dilekçeye eklenmesi koşuluyla inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilecektir.

Öte yandan, Vergi Usul Kanununun mükerrer 257. maddesinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden gelir vergisi ve kurumlar vergisi mükelleflerine muhtasar beyannamelerini elektronik ortamda verme zorunluluğu getirilmiş olup elektronik ortamda verilen muhtasar beyannamede yer alan "Ücret ve Ücret Sayılan Ödemeler ile Menkul Sermaye İratları Dışında Kalan Ödemelere Ait Bildirim" ile gayrimenkul sermaye iradı, serbest meslek kazancı, ticari kazanç ve zirai kazançlara ilişkin olarak yapılan tevkifatlarda, tevkifat yapılan kişinin adı soyadı, vergi kimlik numarası (T.C. kimlik numarası) ödemenin gayri safi tutarı ve yapılan tevkifatın miktarına ilişkin bilgiler bulunmakta ve bu bilgiler ile vergilerin ödenip ödenmediği hususu vergi daireleri tarafından E-VDO merkezi sorgulamalar ekranında e-beyanname bölümünden sorgulanabilmektedir.

Dolayısıyla, 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği uyarınca tevkif yoluyla ödenmiş vergilerin nakden iadesinde istenilen bilgilerin, E-VDO merkezi sorgulama ekranından tespit edilebilmesi durumunda, bu bilgilere ilişkin belgeler mükelleflerden ayrıca kağıt ortamında aranılmayacak olup, dilekçe ile yıl içinde yapılan tevkifatlara ait tablo yeterli olacaktır. Ancak, nakden iadeye ilişkin bilgilerin E-VDO merkezi sorgulama sisteminden tespit edilmemesi durumunda ise 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen belgelerin dilekçe ekinde istenilmesine devam edilecektir. ¹⁴

6.2. Nakden İade Edilecek Tutarın 10.000 TL'yi Geçmesi Halinde İade Süreci

Aynı Genel Tebliğde yapılan açıklamaya göre nakden yapılacak iade taleplerinin 10 bin TL'yi aşması halinde, 10 bin TL'yi aşan kısım yapılacak inceleme sonucunda düzenlenecek vergi inceleme raporuna göre iade edilecektir.

Buna göre;

' 10.000 TL'yi kadar olan kısım, dilekçe ekinde yukarıda belirtilen belgelerin yer alması koşuluyla teminat aranmaksızın ve inceleme raporu beklenmeksizin,

' 10.000 TL'yi aşan kısım yapılacak inceleme sonucunda düzenlenecek vergi inceleme raporuna göre,

iade edilecektir.

Ancak, iade talebi teminat gösterilmesi halinde inceleme sonucu beklenmeksizin yerine getirilecektir. Ayrıca, 10.000 TL'yi aşan nakden iade talebi için teminat gösterilmesi halinde inceleme sonucu beklenmeksizin iade işlemi yerine getirilecektir. Buna göre, 6183 sayılı AATUH Kanunun 10. maddesinin 1, 2 ve 3 numaralı bentlerinde sayılanlardan bir veya bir kaçının teminat olarak gösterilmesi halinde iade talebi inceleme sonucu beklenmeksizin yerine getirilebilecektir.

6.3. İade Alacağının Kısmen Mahsuben Kısmen Nakden Talep Edilmesi

Mükellefler tarafından mahsuben iade ile birlikte nakden iade de talep edilmesi durumunda söz konusu talepler ayrı ayrı değerlendirilecek, talebin tümü nakit iadesi olarak değerlendirilmeyecektir. Ancak, nakden iade talepleri ile ilgili olarak istenen belgeler, talep edilen tutarın tamamı için aranılacaktır. Ancak, 79 No.lu Gelir Vergisi Sirkülerinde belirtildiği üzere tevkif yoluyla ödenmiş vergilerin 10.000 TL'yi geçmeyen nakden iadesinde istenilen bilgilerin, Vergi İdaresinin E-VDO merkezi sorgulama ekranından tespit edilebilmesi halinde, mükelleften ayrıca 252 Seri No.lu GVGT'de istenen belgeler kağıt ortamında istenmeyecek ve dilekçe ile yıl içinde yapılan tevkifatlara ait Tablonun olması yeterli olacaktır. Bu durumda da 429 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği gereğince, Gelir İdaresi Başkanlığının internet vergi dairesi üzerinden elektronik ortamda, Tebliğ ekinde yer alan Gelir/Kurumlar Vergisi İade Talep Dilekçesi (1A) kullanılacaktır. ¹⁵

6.4. Tam Tasdik Sözleşmesi Düzenleyen Mükelleflerin Durumu

252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin "1.3.2. Nakden İade" başlıklı kısmında yapılan açıklamaya göre; nakden iade talebinin 100.000 TL'ye kadar olan kısmı mükellefle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edilecektir. İade talebinin 100.000 TL'yi aşan kısmının iadesi ise denetim elemanlarınca düzenlenen vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilecektir.

6.5. İnceleme Raporu ve Teminat Aranılmadan Yapılacak İadeler

Genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere ve sermayelerinin en az % 51 veya daha fazlası bu kurumlara ait işletmelere yapılacak iadeler, gerekli belgelerin ibrazı üzerine miktara bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilmektedir. ¹⁶

7. Sonuç

Gelir vergisi mükellefleri tarafından 2016 yılına ilişkin olarak yedi gelir unsurundan elde edilen kazanç ve iratlardan beyan edilmesi gerekenler için Mart/2017 ayında Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi verilmiş olup yıl içinde ödenen tevkifatların yıllık beyannamede mahsubundan sonra kalan tutarın ise mükellefin vergi borçlarına mahsuben veya nakden iadesi gerekmektedir.

Gelir İdaresi tarafından yapılan düzenlemeye göre, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 2016 yılına yönelik iade taleplerini Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sistemini (GEKSİS) kullanmak suretiyle yapmaları gerekmektedir. Beyannamelerini elektronik ortamda verme zorunluluğu bulunmayan mükelleflerin iade taleplerinde bu sistemi kullanma zorunluluğu bulunmamaktadır. Diğer taraftan, elektronik ortamda gönderilemeyen diğer belge, liste ve tablolar eskiden olduğu gibi kağıt ortamında dilekçe ekinde vergi dairesine verilecektir. ¹⁷ İmdat TÜRKAY Gelir İdaresi Grup Başkanı/Lebib Yalkın Yayımları

Kaynakça;

- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94, 121. maddesi

- 213 sayılı Vergi Usul Kanunu

- 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun

- 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğ

- 429 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

- 05.01.2012 tarihli ve 79 No.lu Gelir Vergisi Sirküleri

- 22.01.2016 tarihli ve 99 Nolu Gelir Vergisi Sirküleri

- www.gib.gov.tr/Özelgeler/GVK/121.Mad.

- İmdat TÜRKAY, Serbest Meslek Kazançlarının Vergilendirilmesi, Seçkin Yayınevi, 3. Baskı, Ocak/2016 Ankara

- 2016 Beyanname Düzenleme Kılavuzu, 1-Gelir Vergisi Kanunu, Maliye Hesap Uzmanları Derneği

- İmdat TÜRKAY, Yıllık Beyannameden Mahsup Edilemeyen Tevkifatın Mahsuben/Nakden İadesi, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Sy:139, Temmuz 2015

- http://www.vergialgi.net/vergi/gelir-ve-kurumlar-vergisi-standart-iade-sistemi-geksis/İmdat TÜRKAY, Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sistemi

-Ticari Kazanç Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi, 2017, Yayın No:240 (www.gib. gov.tr)

---------o---------

1.    Bu yazıda yapılan açıklamalar, tamamıyla yazarına ait olup, hiçbir şekilde yazarın çalıştığı kurumunu bağlamaz; kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez.

2.    22.03.2017 tarihli ve 90 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile 27.03.2017 tarihine kadar verilmesi gereken 2016 takvim yılına ait Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin verilme süresi 31.03.2017 tarihine kadar uzatılmıştır.

3.    İmdat TÜRKAY, Yıllık Beyannameden Mahsup Edilemeyen Tevkifatın Mahsuben⁄ Nakden İadesi, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Sy:153, Eylül 2016.

4.    06.04.2004 tarih ve 25425 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

5.    Gelir idaresi Başkanlığının 05.01.2012 tarih ve 79 No.lu Gelir Vergisi Sirküleri

6.    10.10.2013 tarih ve 28791 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

7.    İmdat TÜRKAY, Serbest Meslek Kazançlarının Vergilendirilmesi, Seçkin Yayınevi, 3. Baskı, Ocak⁄2016 Ankara, S.370.

8.    İmdat TÜRKAY, a.g.m.

9.    https:⁄⁄intvd.gib.gov.tr⁄internetvd⁄html⁄IadeTalepDilekceSorgulama.

10.http:⁄⁄www.vergialgi.net⁄vergi⁄gelir-ve-kurumlar-vergisi-standart-iade-sistemi-geksis⁄İmdat Türkay, Gelir ve Kurumlar Vergisi Standart İade Sistemi (GEKSİS).

11.https:⁄⁄intvrg.gib.gov.tr⁄GEKSIS_Kilavuz.pdf (1.3.2017 tarihli Gelir⁄ Kurumlar Vergisi İade Talebi Girişi Kılavuzu ve Sık Sorulan Sorular).

12.https:⁄⁄intvrg.gib.gov.tr⁄intvrg_duyuru⁄duyurular.html

13.www.gib.gov.tr⁄ Rehberler (Ticari Kazanç Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi, 2017, Yayın No:240).

14.79 No.lu Gelir Vergisi Sirküleri ile nakden iade edilecek tutarın 10.000 TL'yi geçmemesi halinde aranılan belgelere ilişkin yeni bir düzenleme yapılmış ve mükelleflerin nakden iade taleplerindeki süreçler hızlandırılmıştır.

15.İmdat TÜRKAY, Yıllık Beyannameden Mahsup Edilemeyen Tevkifatın Mahsuben⁄ Nakden İadesi, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Sy:139, Temmuz 2015.

16.İmdat Türkay, a.g.k. S.363-365.

17.https:⁄⁄intvrg.gib.gov.tr⁄GEKSIS_Kilavuz.pdf

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.