1. Giriş

İstihdam seferberliği kapsamında 687 sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamesiyle işe alınan her bir sigortalı için geçerli olmak üzere yeni teşvik unsurları yürürlüğe konulmuştur. Teşvikler, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa Geçici  17. ve 18. maddeler eklenmesi suretiyle getirilmiştir. Makalemizde bu teşvik unsurlarını irdelenmeye çalışılacağız.

2. 687 Sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamesiyle İstihdama Getirilen Teşvikler

A- Teşvik Kapsamı

Teşvik kapsamına giren sigortalılar ve işverenler aşağıdaki gibidir.

A.1. Teşvik Kapsamına Giren ve Girmeyen Sigortalılar

Teşvikten yararlanabilmek için işe alınacak sigortalının Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasında bulunması gerekmektedir. Kayıt tarihi hususunda bir süre şartı bulunmadığından sigortalı girişi yapılmadan önce İŞKUR işsiz kaydının sorulması, iş alınacak olmakla birlikte işsiz kaydı bulunmayan sigortalıya İŞKUR işsiz kaydı oluşturulmasına dikkat edilmelidir.  

Teşvikten 01 Şubat 2017 tarihinden itibaren 31 Aralık 2017 tarihine kadar işe alınan her bir sigortalı için yararlanılabilecektir. Yararlanma süresi ise sigortalının işe alındığı tarihten itibaren 31/12/2017 tarihine kadardır. Başka bir ifadeyle teşvik en çok 11 aylıktır. Bu süre sigortalının işe girdiği tarihe göre kısalacaktır. Örneğin, teşvikin tüm şartları mevcutsa 31.12.2017 tarihinde işe alınan sigortalı için teşvikten yararlanma süresi      1 günlük tutara karşılık olacaktır.

Sigortalının işe alındığı tarihten önceki üç aya ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı sigortalılar dışında olması gerekmektedir.

İşe alınacak kişinin ilave istihdam niteliğinde olması istenmiştir. İlave istihdam olup olmadığı ise 2016 yılı Aralık ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesindeki sigortalı sayısı kriter alınarak belirlenecektir. Sigortalı 2017 yılı içerisinde hangi tarihte işe girerse girsin 2016 yılı aralık ayında işyerinde çalışan sayısına bakılacaktır.

Sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ve yurt dışında çalışan sigortalılar teşvik kapsamı dışındadır.

Sigortalının kapsama girebilmesi için işverenin bir tercih yapması gerekmektedir. İşverenlerin SGK ile mahsuplaşacağı destek bakımından aynı sigortalı için aynı dönemde diğer sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanmaması öngörüldüğünden işverenin sigortalı bakımından sadece bu teşviki seçmesi ve uygulaması istenmiştir. Sigortalı bakımından başka teşvikten yararlanan işverene ayrıca bu teşvik verilmeyecektir.    

A.2. Teşvik Kapsamına Giren ve Girmeyen İşverenler

Teşvikten özel sektör işverenleri yararlanacaktır.

Kamu işverenleri yararlanamayacaktır. Desteklerin, kamu idarelerine ait işyerleri, 5335 sayılı Kanunun 30'uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerleri ile 2886 sayılı Kanuna (Devlet İhale Kanunu), 4734 sayılı Kanuna (Kamu İhale Kanunu) ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri ile 4734 sayılı Kanundan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri hakkında uygulanmayacağı öngörülmüştür.

İşverenlerin SGK ile mahsuplaşacağı destek bakımından;

• Aylık prim ve hizmet belgelerini veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerini yasal süresi içerisinde vermediği,
• Sigorta primlerini yasal süresinde ödemediği,
• Yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığı durumlarının tespit edilmesi,
• Sosyal Güvenlik Kurumuna prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunması,

halleri teşvikten yararlanmayı engelleyecektir. Ancak Sosyal Güvenlik Kurumuna olan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarını 6183 sayılı Kanunun 48'inci maddesine göre tecil ve taksitlendiren veya ilgili diğer kanunlar uyarınca yapılandıran işverenlerin bu taksitlendirme ve yapılandırma devam ettiği sürece destekten yararlandırılacağı belirtilmiştir.

Öte yandan, işverenin gelir vergisi stopaj desteği kapsama girebilmesi için bir tercih yapması gerekmektedir. Çünkü, düzenlemede diğer kanunlarda yer alan benzer nitelikli gelir vergisi stopajı teşviklerinden yararlananların ayrıca bu gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanamayacağı yer almaktadır. Bu durumda, işverenlerin tercihleri dikkate alınmak suretiyle uygulama, destek unsurlarından biriyle sınırlı olarak yapılabilecektir.

B- Teşvik Unsurları ve Uygulama

Teşvik kapsamına giren sigortalının işe alındıkları tarihten itibaren 31/12/2017 tarihine kadar geçerli olmak üzere sigortalının aylık prim ödeme gün sayısının 22,22 TL ile çarpılması sonucunda bulunacak tutarın, işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumuna ödeyecekleri sigortalı hisseleri dahil tüm primlerden mahsup edilmesi suretiyle destek ödemesi yapılması öngörülmüştür. Örneğin teşvik kapsamına giren bir sigortalı için Mart 2017 bildirgesinde 30 günlük prim bildirilmişse destek tutarı 666,6 TL (30 gün x 22,22 TL) olacaktır. Bu şekilde bir sigortalısı bulunan işverenin Sosyal Güvenlik Kurumuna ödeyeceği sigortalı hisseleri dahil tüm primlerden destek tutarı olan 666,6 TL mahsup edilerek destek sağlanmış olacaktır. Bu rakam bir sigortalı için en üst rakam olup bildirilen gün sayısı azaldıkça 22,22 TL aşağı düşecektir. Doğal olarak kapsamdaki sigortalı sayısı arttıkça destek tutarı da artacaktır. Destek tutarı ise, İşsizlik Sigortası  Fonundan karşılanacaktır.

Bir diğer teşvik gelir vergisi teşvikidir. Buna göre teşvik kapsamına giren sigortalının ücretlerinin 2017 yılında uygulanan asgari ücretin aylık brüt tutarının prim ödeme gün sayısına isabet eden tutarı üzerinden hesaplanan gelir vergisinin asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra kalan kısmının, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilmesi öngörülmüştür. Bu teşvik bakımından dikkat edilmesi gereken husus sigortalının gerçek ücreti değil asgari ücretin kriter alınmış olmasıdır. Sigortalının ücreti asgari ücretin üzerinde hangi tutarda olursa olsun vergi terkini asgari ücretin aylık brüt tutarının prim ödeme gün sayısına isabet eden tutarı üzerinden hesaplanarak yapılacaktır. Örneğin, ay içerisine 15 gün çalışarak adına 3.000.- TL sigorta primi bildirilen teşvik kapsamındaki bir sigortalı için vergi terkini yapılabilecek destek tutarı 3.000.- TL üzerinden yapılan hesaplamayla değil,  15 günlük brüt asgari ücret tutarı olan 888,75 TL (15 gün x 59,25 TL brüt/gün asgari ücret) üzerinden yapılan hesaplamayla bulunacak, bu rakama AGİ uygulandıktan sonra kalan kısım muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilecektir.

Düzenlemede yer alan son teşvik unsuru damga vergisine ilişkindir. Bu destekte öngörülen düzenlemeler kapsamında yapılan ücret ödemelerine ilişkin düzenlenen kâğıtlara ait damga vergisinin aylık brüt asgari ücretin prim ödeme gün sayısına isabet eden kısmının beyan edilmeyeceği ve ödenmeyeceğine hükmedilmiştir.

Ayrıca, SGK primine ilişkin destek bakımından bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların  Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirleneceği, vergi desteğine ilişkin ise bu maddenin uygulamasına ilişkin usul ve esaslar ile mahsup şekli ve döneminin Maliye Bakanlığı tarafından belirleneceği ifade edilmiştir.  

3. Sonuç

Ülkemizde istihdamın artırılması amacına yönelik olarak çok çeşitli kararname ve kanunlarla teşvikler uygulanmaktadır. Bu teşviklere 687 sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamesiyle bir yenisi eklenmiştir. Destekler 01 Şubat 2017 tarihinden 31 Aralık 2017 tarihine kadar uygulanabilecek olup, yararlanma süresi sigortalının işe alındığı tarihten itibaren 31/12/2017 tarihine kadardır.

Destekten  yararlanmayı  düşünen  işverenlerin  mevcut  diğer  desteklerle  karşılaştırma yaparak tercih yapmaları gerekeceğinden yeni düzenlemeleri ve uygulama usul ve esaslarını iyi irdelemeleri lehlerine olacaktır. Tevfik BAYHAN/Lebib Yalkın Yayımları

Kaynakça

-TC. KHK'LAR (09.02.2017), Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Ankara:  Resmi Gazete (29974 sayılı)

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.