Gelir Vergisi Kanunu’nda (GVK) kazanç tespiti esas itibarıyla takvim yılı esasına bağlanmış olmakla birlikte yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde özel bir vergileme rejimi benimsenmiştir. Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde kazanç tespiti ile ilgili düzenlemeler GVK’nın 42, 43 ve 44. maddelerinde yer almaktadır.

GVK’ nın 42. maddesine göre:

“Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kâr veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl beyannamesinde gösterilir.

Mükellefler bu madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve onarma işinin hasılat ve giderlerini ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannameleri işlerin ikmal edildiği takvim yılını takip eden yılın Mart ayının onbeşinci günü akşamına kadar vermeye mecburdurlar.”

GVK’ nın 43. maddesine göre;  birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde veya bu işlerin diğer işlerle birlikte yapılması halinde müşterek genel giderler yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin bu madde kapsamına girmeyen işlerle birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler, bu işlere ait harcamalar ile diğer işlere ait satış ve hasılat tutarlarının (enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde bunların düzeltilmiş tutarlarının) birbirine olan nispeti dâhilinde dağıtılır.

GVK’ nın 42, 43 ve 44. maddeleri çerçevesinde, yapılan inşaat ve onarma işlerinin özel vergileme rejimine tabi olması için şu koşulları taşıması gerekmektedir:

• İş, birden fazla takvim yılına sirayet etmelidir.

İnşaat ve onarım işinin GVK’ nın 42. maddesi hükmü kapsamına girebilmesi için söz konusu madde metninde de açıkça belirtildiği üzere inşaat ve onarma işinin birden fazla takvim yılına sirayet etmesi gerekir.

• Faaliyetin konusu inşaat (dekapaj dâhil) veya onarma işi olmalıdır.

Genel anlamı ile inşaat, malzeme ve işçilik kullanılmak suretiyle meydana getirilen bir gayrimenkulün yapı kısmına ait faaliyetlerin tümünü kapsar. Onarma ise bir gayrimenkulün iskeleti dışında harap olan kısımlarının yeniden yapılması ile ilgili tamirat ve yenileme faaliyetlerini ifade eder.

• İş, başkasının nam ve hesabına ve taahhüde bağlı olarak yapılmalıdır.

Yıllara yaygın inşaat ve onarma işinden söz edebilmek için gerekli bir diğer husus ise inşaat ve onarma işinin başkası hesabına, bir taahhüt gereği yapılmasıdır. Bir kimsenin satmak üzere kendi nam ve hesabına yaptığı özel inşaatlar GVK’ nın 42. maddesi kapsamına girmeyecektir.

Yukarıdaki üç koşulu sağlayan işler, yıllara yaygın inşaat ve onarma işi mahiyetindedir. Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerini yapanların muhasebe düzenlerini de buna göre kurmaları gerekmektedir. Bu kapsamda işi yapan firmaların her inşaat ve onarma işinin hasılat ve giderlerini ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeleri gerekir. Ayrı sayfada defter tutulması bilanço usulünde mümkün değildir. Bunun yerine tekdüzen hesap planında bu işlerin maliyetlerinin 17’li hesap grubunda, hakedişlerinin de 350 no.lu hesapta izlenmesi öngörülmüştür.

“350. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri” no.lu hesap, işletmenin üstlendiği yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinden tamamladıkları kısımlar için düzenlenen hakediş bedellerinin izlendiği hesaptır. Bu hesap “170-177” no.lu hesaplara paralel olarak düzenlenir. Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri ile ilgili olarak düzenlenen ve işveren tarafından onaylanan hakediş bedelleri bu hesaba alacak olarak yazılır. İşin geçici kabulü yapıldığında ya da iş fiilen tamamlandığında veya bırakıldığında bu hesaptaki hakediş bedelleri, ilgili satış hesaplarının alacağı karşılığında bu hesaba borç kaydedilir.

“170-177 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri” hesapları işletmenin üstlendiği yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin maliyetlerinin oluşturulduğu hesaplardır. Bu hesaplar projeler bazında izlenir. Dönem içinde bitmeyen yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin “740. Hizmet Üretim Maliyetleri” hesabında oluşan maliyetleri dönem sonunda “741. Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma” hesapları vasıtasıyla bu hesaplara aktarılarak aktifleştirilir. İşin bittiği yıl bu hesaplarda oluşan maliyetler aynı yılda “622. Satılan Hizmet Maliyeti” hesabına borç, bu hesaba alacak kaydedilmek suretiyle kapatılır. A. Özkan BUYRUKYaklaşım / Şubat 2017 / Sayı: 290

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.