5510 sayılı Kanun, 2008 yılı Ekim ayı başı itibariyle, yani özel sektör işverenleri açısından 01.10.2008, kamu sektörü işverenleri açısından 15.10.2008 tarihinde yürürlüğe konulmuştur. Bu Kanun’dan önce, yürürlükte bulunan sosyal güvenlik kanunlarına göre ölüm sigortasından yararlanma şartları birbirlerinden farklı iken 5510 sayılı Kanunla birlikte norm ve standart birliği sağlanarak tüm sigortalılar için (4/1-a=SSK, 4/1-b=Bağ-Kur ve 4/1-c=Emekli Sandığı) 1800 gün uzun vadeli sigorta kolları priminin (malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi) BİLDİRİLMİŞ olması (ÖDENMİŞ olması değil, sadece 4/1-b kapsamındaki sigortalılar için prim borcu olmaması ve primlerin ödenmiş olması) getirilmiştir. 1800 gün şartı, normal şartlarda 5 yılda (360 x 5 = 1800) sağlanmaktadır. Ancak, bunun 5 yılda sağlanmış olması aranmamaktadır. Bu 1800 güne, 5510 sayılı Kanun’un 41. maddesinde düzenlenen ve sigortalıların bulunması halinde hizmet borçlanmalarını gerçekleştirmek suretiyle de ulaşabileceklerdir. Ancak, kanun koyucu 4/1-a kapsamındaki sigortalılar için yukarıda yer alan şart yanında ikinci bir alternatif bir şart daha getirmiştir. Bu da, en az 5 yıldan beri sigortalı olup 900 gün prim bildirilme şartıdır. Bu 900 gün hesabına, varsa hizmet borçlanmaları dâhil edilmeyecektir. 900 gün normal şartlarda 2,5 yılda (360 x 2,5 = 900) sağlanmaktadır. 2,5 yılda 900 günü olan 4/1-a kapsamındaki sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamayacaktır. Burada aranan, en az 5 yıldan beri sigortalı olmak ve bu 5 yıl içindeki sigortalılık süresi içerisinde 900 gün bildirilmiş olmasıdır.

Ölüm aylığı bağlanmasında 4/1-a kapsamındaki sigortalılar açısından getirilen en az 5 yıldan beri sigortalı olup 900 gün prim bildirilmesine “her türlü borçlanma sürelerinin hariç” tutulması kuralı, İzmir 1. İş Mahkemesi ile Siirt 1. Asliye Hukuk Mahkemesi (İş Mahkemesi sıfatıyla) tarafından Anayasa Mahkemesi’ne Anayasa’nın 10, 11, 13, 41, 60 ve 61. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle itiraz yoluna gidilmiştir.

Bu kuralın; SGK’nın aktüeryal yapısıyla doğrudan ilgili ve sosyal güvenlik sisteminin doğal bir sonucu olduğuna, Devletin mali kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde kanun koyucunun takdirinde olduğuna, aktüeryal dengelerin olumsuz etkilenmemesi adına hizmet borçlanmasının uygun olmadığına, sosyal güvenlik hakkına yapılan müdahalenin belli bir ölçüt içinde yapıldığına, çalışılan sürelerin esas alınması ve 01.10.2008 öncesi/sonrası uygulamanın eşitlik ilkesine aykırılık oluşturmayacağına, Anayasa’nın 11. maddesi ile ilgisinin görülmediğine, Anayasa’nın 10, 13 ve 60. maddelerine aykırı olmadığına oyçokluğuyla karar verilmiştir.

Anayasa Mahkemesi’nin verdiği bu karar, kanaatimce de, 4/1-c ve 4/1-b kapsamındaki sigortalılara nazaran belli ölçülerde daha güçsüz durumda olan özellikle özel sektör kapsamındaki işyerlerinde bir hizmet akdine istinaden çalışan 4/1-a (SSK) sigortalılar için önemli ve yerindedir.

Mahmut Çolak/Aralık 2015 / Sayı: 276

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.