A- GENEL OLARAK CEZAİ ŞART VE İŞ SÖZLEŞMELERİNE UYARLANMASI

İş Kanununda ve İş Kanununa dayalı olarak çıkarılan ikincil mevzuatta cezai şarta ilişkin açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Türk Borçlar Kanunu’nun 179. maddesine göre, bir sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi durumu için bir ceza kararlaştırılmışsa, aksi sözleşmeden anlaşılmadıkça alacaklı, ya borcun ya da cezanın ifasını isteyebilir. www.ozdogrular.com

B- ÇİFT TARAFLILIK

İş hukukunda, sözleşmenin her iki tarafına da aynı şartın getirilmesi ilkesi benimsenmiştir. Yani işçi aleyhine bir hüküm konulursa, aynı hükmün işveren aleyhine de konulması gerekir. Buna aykırı olarak düzenlenen cezai şart hükümleri kısmen ya da tamamen geçersiz sayılır.www.ozdogrular.com

C- HAKLI FESİHTE İSTENEMEYECEĞİ

İş sözleşmesi kararlaştırılan süreden önce haklı fesih nedeniyle sona erdiriliyorsa, cezai şart talep edilemez. Davacının hizmet akdini "evlilik nedeniyle" haklı olarak sona erdirdiği anlaşıldığından, işçinin haksız feshine dayalı cezai şart ve eğitim masrafı taleplerinin yerinde olmadığı görülmekle, davanın reddi yerine yazılı şekilde kabulü hatalıdır.www.ozdogrular.com

D- İŞÇİNİN BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ İLE ÇALIŞMASI GEREĞİ

Cezai şart içeren iş sözleşmelerinin belirli süreli olması mecburidir. Zira, belirsiz süreli iş sözleşmesinde iş sözleşmesinin sona erme tarihi belli değildir. İrade serbestisi ve kişi özgürlüklerini korumak amacıyla, işçi bakımından bildirimli fesih hakkının kullanımının sınırlamalara tabi tutulması kabul edilemez; bu durumda haklarının kullanımının genel sınırlama kuralı olarak objektif iyi niyet kuralıyla yetinilir. Davacının işyerinde belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalıştığı anlaşılmakla, cezai şart isteğinin reddi yerine kabulüne karar verilmesi hatalıdır.

E- EĞİTİM MASRAFLARININ TALEP EDİLMESİ VE ASRAFLARI FİİLEN YAPILAN VE VARLIĞI İSPATLANAN MASRAFLAR OLMALIDIR

Uygulamada, iş sözleşmesine ek olarak yapılan bir taahhütname ile işçiye verilen/verilecek eğitim, bu eğitimler için harcanan/harcanacak paralar, eğitim nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilemeyeceği asgari süreyle (örneğin 2 yıl) güvence altına alınmaktadır. İş sözleşmesi, öngörülen süreden önce işçi tarafından haklı neden dışındaki bir nedenle feshedilirse, işverence yapılan masraflar çalışmadığı süre ile orantı kurularak işçiden geri alınmaktadır. İşveren fiilen yaptığı masrafları işçiden isteyebilir. Eğitim döneminde aldığı ücretlerin ayrıca istenmesi söz konusu olmayacaktır.www.ozdogrular.com

Sonuç olarak; 4857 sayılı İş Kanununda bulunmayan cezai şarta ilişkin geçerlilik koşulları yargı kararları ve Türk Borçlar Kanunu ile belirlenmiştir. Buna göre ilk olarak cezai şartın kanuna, ahlaka aykırı olmaması ve konusunun imkânsız olmaması gerekir. Tek taraflı ve işçi aleyhine belirlenmemesi, iş sözleşmesinin belirli süreli iş sözleşmesi olması gerekmektedir. Son olarak ise cezai şart, hem işçi hem de işveren için denk olmalıdır. Hamit Tiryaki/E-Yaklaşım / Kasım 2015 / Sayı: 275

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.