Malum, sigara yasağı adıyla yapılan düzenlemelerle ülkemizde kapalı alanlarda tütün ürünlerinin kullanımı yasaklanmış durumda. Getirilen bu düzenlemeler ile, çalışırken sigara içenler başlangıçta zorlanmakla birlikte; zamanla sigaralarını işyerlerinin dışında açık alanlarda içmeye başladılar. Bazı işyerlerinde düzenli molalar bazılarında ise düzensiz molalar uygulanmaya başladı. Sigara yasağına  genel olarak uyulduğunu söylememiz mümkün. 

Sigara molasıyla ilgili aklınıza  yüzlerce soru gelmesi muhtemel. Birkaç örnek verelim; ''Sigara molaları, sigara içenler için bir işten kaytarma yolu mu oldu?'', ''Bu molalar iş kaybına yol açıyor mu?'', ''Sigara içenlerin dediği gibi, gerçekten molalarla daha verimli mi çalışılıyor?'', ''Sigara içmeyenler de mola yapmalı mı?'', ''Sigara içenlerin ücretinden kesinti yapılmalı mı?...''

Sorular bu şekilde  artıp gidiyor. Yazımızda İş Mevzuatı’nın  “ara dinlenmeleri” hakkındaki hükümlerine  istinaden, sigara molalarının işyerlerinde nasıl düzenlenmesi gerektiğini ve bu uygulamanın daha hakkaniyetli bir hale nasıl getirilebileceğini irdelemeye çalışacağız.
 

Sigara Yasağı

4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun’un 2. maddesine istinaden tütün ve tütün ürünleri kullanımı birçok kapalı alanda yasaklanmıştır. İlgili maddenin 1(b) fıkrasına iş hayatı açısından özellikle dikkatinizi çekmek isteriz. “Madde 2. (1) b) Koridorları dâhil olmak üzere her türlü eğitim, sağlık, üretim, ticaret, sosyal, kültürel, spor, eğlence ve benzeri amaçlı özel hukuk kişilerine ait olan ve birden çok kişinin girebileceği (ikamete mahsus konutlar hariç) binaların kapalı alanlarında, tüketilemez.”

Belirttiğimiz Mevzuat uyarınca, işyerlerinin kapalı alanlarında sigara içilmesi yasaklanmış; imkan dahilinde sigara içenler için de alanlar tahsis edilmeye başlanmıştır. Tahsise imkanı olmayan işyerlerinde ise işyeri bina kapı girişlerinin sigara içilen alanlara dönüştüğünü söyleyebiliriz. 

Ara Dinlenmesi

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 68. maddesinde belirtildiği üzere: 

“Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere;      

a) Dört saat veya daha kısa süreli işlerde on beş dakika,            

b) Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar (yedi buçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat,

c) Yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat,      

ara dinlenmesi verilir.

Bu dinlenme süreleri asgari süreler olup, aralıksız verilir. 

Ancak; bu süreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak sözleşmeler ile aralı olarak kullandırılabilir.         

Dinlenmeler bir işyerinde işçilere aynı veya değişik saatlerde kullandırılabilir. 

Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.”        

İş Kanunu’na İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği’nin 8. maddesinde belirtildiği üzere, günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile dinlenme saatleri işyerlerinde işçilere uygun araçlarla duyurulur. Yapılan işlerin niteliğine göre, işin başlama ve bitiş saatleri işçiler için farklı şekilde düzenlenebilir.

Ara dinlenmeleri tam zamanlı işyerlerinde öğle arasında verilmekte, bu süre hem öğle yemeği yenmesi hem de dinlenme maksatlı olarak kullanılmaktadır. Bu sürelerin çalışma süresinden sayılmadığını unutmamak gerekir. 2 farklı örnek ile ara dinlenme sürelerini açıklamaya çalışalım; 

Örnek 1: 07:30 saat çalışma

Toplam çalışma süresi 07:30 saat, ara dinlenme 00:30 saat

Örnek 2: 08:30 Saat Çalışma

Toplam Çalışma süresi 08:00 saat ara dinlenme 01:00 saat (07:30 saatten fazla çalışmalarda en az 1 saat ara dinlenmesi verilmesi gerekmektedir.)

Sigara Molası Nasıl Düzenlenmeli?

Sigara molası uygulayan bazı işyerlerinde bu sürelerin belirlendiğini; bazılarında ise henüz belirlenmediğini ve istenen saatlerde uygulandığını belirtmiştik. Çalışma Süreleri Yönetmeliği’ne istinaden ara dinlenme başlama ve bitiş saatlerinin de duyurulması gerektiğini belirtmiştik. Bu durumda sigara molası için başlama-bitiş süreleri belirlemeyen iş yerlerinde sigara molaları karmaşık bir hal almaktadır.

Sigara molasını belirli saatlerle uygulayan iş yerlerinde ise bu saatler önceden belirlenmiş, çalışanlara duyurulmuş herkesçe bilinen saatler olduğundan genelde sigara içsin içmesin herkesin bu ara dinlenmesinden faydalanması sağlanmıştır. Bazı işyerlerinde bu süreler “çay molası” veya “kahve molası” gibi isimlerle de anılmaktadır. Böylece sigara içmeyen kişiler de bu molalardan faydalanmaktadır. Böylece sigara içmeyen personel de sigara içenlerin daha az çalıştığı düşüncesinden kurtulmaktadır. 

Bir önceki başlığımızda kullandığımız çalışma sürelerine 15’er dakikalık sigara molaları ekleyerek örneğimizi aşağıda tekrar inceleyeceğiz. 

Örnek 1: 07:30 saat çalışma

Örnek 2: 08:30 Saat Çalışma 

Örneklerimizde, aralıksız verilmesi gereken asgari süreleri kullandık ve kanuni gereklilikleri yerine getirmiş olduk. Ayrıca, 2 adet  15’er dakikalık mola ile de toplam ara dinlenme sürelerine yarım saat eklemiş olduk.

Özetleyelim...

Sigara yasakları ile iş hayatımıza giren sigara molalarının düzenlenmesine mevcut Mevzuat  açısından bir engel yoktur. Düzenlenecek bu mola saatleri uygulanırken en az kesintisiz verilmesi gereken ara dinlenme sürelerine uymak gerekmektedir.  Bu süreler çalışma süresinden sayılmaz ve ilgili düzenlemelere  istinaden önceden belirlenmesi ve duyurulması da gerekir. Molaların sadece sigara içenlere değil herkese uygulanması sigara içmeyen personelin motivasyonunun düşmesini engelleyecektir. Bu durumda çalışma süresinden sayılmayan sigara molaları için personele ücret ödenmesi de gerekmeyecektir.

Ara dinlenmelerinin bir iş yerinde personele değişik saatlerde uygulanmasına da mevzuat müsaade etmektedir. Sigara molaları herkes için aynı saatte olmasa bile farklı personellerin farklı saatlerde uygulayacakları sigara molaları önceden personele uygun araçlarla duyurularak çalışma saatlerinden sayılmayacaktır, dolayısıyla yine bu personele ücret ödemesi yapılmayacaktır.

Ancak belirtelim, sigara molası için düzenleme yapmamış, öğle arası haricinde ara dinlenme saatleri belirlenmemiş olan işyerlerinde  sigara molasında geçen sürelerin çalışma süresinden ayrımı yapılmadığından bu sürelerin çalışma süresinden sayılmamaları mümkün olamayacaktır. Bahadır Dinçyürek/ http://www.kpmgvergi.com/Blog

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti./Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.