| Öğretim Üyelerinin Yaş Sınırından Emekliği |
|
|
|
| 20 Nisan 2015 | |
|
1. Giriş 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunun 30 uncu Maddesinde “Öğretim üyelerinin görevleri ile ilişkilerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 67 yaşını doldurdukları tarihtir.” denilmektedir. Ancak söz konusu kanunda öğretim üyesi dışında kalan öğretim elemanlarının emeklilik yaş haddi ile ilgili bir madde yer almamaktadır. Yazımızın konusu, öğretim üyelerinin emeklilik yaş sınırı, yaş sınırına bağlı olmadan çalıştıkları istisnai hükümler, Memurların Yaş Sınırından emekli edilmesinin Anayasaya açısından değerlendirilmesi, yaş sınırından emekli olmuş öğretim üyelerinin vakıf üniversitelerinde çalışmaları ile 5772 sayılı Kanunla yapılan 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunun 30 uncu maddesine eklenerek öğretim üyelerinin yaş sınırı olan 67 yaşın, 72 yaşına uzatılmasıdır. 2. Öğretim Üyelerinin Zorunlu Emeklik Yaşı 04.11.1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun "Emeklilik Yaş Haddi" başlıklı 30 uncu maddesinde; "Öğretim üyelerinin görevleri ile ilişkilerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 67 yaşını doldurdukları tarihtir." Hükmü gereği 67 olarak belirlenmiştir. Üniversitelerde öğretim üyelerinin görevleri ile ilişiklerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 67 yaşını doldurduklarında bu görevlere açıktan veya naklen atanamazlar. Ancak, 18.06.2008 tarihli ve 5772 sayılı Yükseköğretim Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" un 8 inci maddesi ile 2547 sayılı Kanuna eklenen Geçici 55 inci maddesi ile "… 30 uncu maddede öğretim üyeleri için öngörülen emeklilik yaşı, 1.3.2006 tarihli ve 5467 sayılı, 17.5.2007 tarihli ve 5662 sayılı, 22.5.2008 tarihli ve 5765 sayılı kanunlarla kurulan Devlet üniversitelerinde görev almaları şartıyla yetmiş iki yaşın doldurulduğu tarihtir.” hükmü getirilmiştir. Buna göre 5467, 5662 ve 5765 sayılı kanunla kurulan üniversitelerde görev almak koşuluyla, öğretim üyeleri 72 yaşına kadar çalışabilmektedirler. Bu uygulama, 31 Aralık 2015 tarihinde sona erecektir. 3. Öğretim Üyelerinin Yaş Haddini Doldurduktan Sonra da Çalıştırılmaya Devam Ettirilmeleri Kurumların özellikle memurları zorunlu olarak emekliliğe sevk edilmeleri gereken 65 yaş veya unvan veya kadrolarına göre belirlenmiş yaşlarını takip ederek zamanında emekliye sevk etmeleri gerekmektedir. Çünkü zorunlu emeklilik yaşının geçirilmesi durumunda yaş haddinin dolum tarihinden sonra geçen hizmet süreleri, ilgililerin fiilen çalışma süreleri olmakla birlikte emekliliğe esas hizmet süresi olarak değerlendirilmemektedir. Ancak bu durumda olanların emekli ikramiyesi ise görevleri ile ilişiklerin kesildiği tarihteki katsayılar üzerinden değil, yaşlarını doldurdukları tarihte geçerli katsayılar esas alınarak hesaplanmaktadır. Bu uygulama da kişilerin az emekli ikramiyesi almaları gibi bir mağduriyete neden olmaktadır. İdari yargı ise bu konuda kurumları kusurlu bulmakta ve zaman zaman kişinin uğradığı zararın kurumunca tazminine hükmetmektedir. 4. Emeklilikte Yaş Sınırının Anayasa Açısından Değerlendirilmesi Öğretim üyelerinin emekliliklerine 67 yaş sınırlaması 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu 40’ıncı maddesinin b) fıkrasında “(Değişik: 21.4.2005 – 5335/3 md.) Üniversite öğretim üyelerinin görevleri ile ilişiklerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 67 yaşını doldurdukları tarihtir.” Düzenlemesi ile getirilmiştir. 2008 yılı Ekim ayı başından önce memur olanların emeklilik işleri, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanuna göre yapılmaktadır. Ancak, 1 Ekim 2008 sonrasında ilk kez memuriyete başlamış kişiler ise, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na tabi oldukları için Emekli Sandığı iştirakçisi değillerdir. Bununla beraber eğer Ekim 2008 ayından önce Emekli Sandığı iştirakçisi olmamış olanlar Emekli Sandığı emeklisi olamayacaklarından, 5510 sayılı Kanuna göre 4/1-c sigortalılığından emekli olacaklardır. Buna göre, Emekli Sandığı’ndan emekli olacaklar gibi derece ve kademeye göre emekli olamayacakları için maaşlarını da SGK sistemine göre alacaklardır. Ekim 2008 öncesinde kısa bir süre için Emekli Sandığı iştirakçisi olunmuş ise derece ve kademeye göre emekli olacaklardır. Eğer Ekim 2008’den önce Emekli Sandığı iştirakçisi olunmamış ise emekliliğe esas derecenin bir anlamı olmayacaktır. Buna göre 1.10.2008 sonrası atanan memurlarda, tavan uygulaması olmadığından tüm ödemelerden prim kesilmektedir. Aylıklarının tamamına yakın miktarda prim kesilerek emekli olduklarında, çalışırken aldıkları maaşlara denk belki fazlası emekli aylığı alabilmektedirler. Başka bir ifade ile 1.10.2008 tarihinden sonra 5510 Sayılı Kanuna göre memur olanların aylıkları, 5434 Sayılı Kanuna göre memur olanlardan daha yüksek olacaktır. 30 yılı aşan emekli ikramiyelerinin memurlara ödenmesine imkân veren Anayasa Mahkemesinin kararının gerekçesi, işçilere ödenen kıdem tazminatında yıl sınırının bulunmamasının eşitlik ilkesine aykırı olması hususu temel gerekçe teşkil etmiştir. (Anayasa Mah. E.2013/111,K.2014/195 ve 25.12.2015 tarihli 07.01.2015 Tarihli Resmi Gazetede yayımlanan kararı) 5510 Sayılı Yasa kapsayıcı bir şekilde memurları da içine almışken iptal davasının davacıları ve Anayasa Mahkemesi memurları özel statüde kabul ederek, haklarının korunmasını istemiştir. Buna göre; memur ile işçi arasındaki eşitliğe aykırı bir farka daha işaret etmek gerekirse, işçilerde yaş haddinden emeklilik sınırlaması olmazken, memurlarda olmasıdır. 2008 yılı sonrasında memur olanların artık Emekli Sandığı iştirakçisi olmamaları nedeniyle 40 ıncı maddesindeki yaş sınırlamalarına tabi olmamaları, maaşlarından işçiler gibi prim kesilmesi, kesilen primler karşısında daha yüksek ikramiye ve emekli maaş alacak olmaları, Anayasa mahkemesinin, memurun ikramiye ödemesindeki 30 yıl sınırlandırmasının, iptal Kararının gerekçesinde olduğu gibi, memurun emeklilikteki yaş sınırlamasını da kaldırılabileceği değerlendirilmektedir. 4. Öğretim Üyelerinin Yaş Sınırına Tabi Olmadan Çalışabilmelerine İmkân Veren İstisnai Hükümler 4.1 Öğretim Üyelerinin 72 Yaşına Kadar Çalışabilmelerine ilişkin İstisnai Düzenleme 18.06.2008 tarihli ve 5772 sayılı "Yükseköğretim Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" un 8 inci maddesi ile 2547 Sayılı Kanuna eklenen Geçici 55 inci madde ile "… 30 uncu maddede öğretim üyeleri için öngörülen emeklilik yaşı, 1.3.2006 tarihli ve 5467 Sayılı, 17.5.2007 tarihli ve 5662 Sayılı, 22.5.2008 tarihli ve 5765 Sayılı Kanunlarla kurulan Devlet üniversitelerinde görev almaları şartıyla yetmiş iki yaşın doldurulduğu tarihtir. Bu uygulama, 31 Aralık 2015 tarihine kadar devam eder…" Hükmü düzenlenmiştir. Buna göre; 5467, 5662 ve 5765 Sayılı Kanun kapsamında kurulan üniversitelerde görev almaları şartıyla 72 yaşına kadar çalışabilmelerine olanak verilmiştir. Ancak, bu istisnai hüküm 31.12.2015 tarihi itibariyle sona ereceğinden, bu tarihten sonra uygulanmayacaktır. 4.2 Öğretim Üyelerinin Sözleşmeli Çalıştırılmasına İlişkin İstisnai Düzenleme 2914 Sayılı Yükseköğretim Personel Kanunun söz konusu 17’inci maddesinde; “Üniversiteler, ihtiyaç duydukları dallarda 5434 Sayılı Emekli Sandığı veya Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre 65 yaşını doldurmak suretiyle emekli olmuş öğretim elemanlarını emekli aylıkları kesilmeksizin ve yaş kaydı aranmaksızın sözleşme ile çalıştırabilirler. Bu gibilere ödenecek ücret Bakanlar Kurulunca belirlenecek esaslar dâhilinde Yüksek Öğretim Kurulu tarafından tespit edilir.” Denilmektedir. Bu hükme istinaden çıkarılan 83/7297 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 4’üncü maddesinde sözleşmeli personele tespit edilen sözleşme ücreti dışında herhangi bir ad altında ödeme yapılamayacağı ve sözleşmelere bu yolda hüküm konulamayacağı belirtilmiş olduğundan, tip sözleşmede bu hükme uygun olarak düzenlenmiştir. Bu itibarla, 2914 Sayılı Kanunun 17’inci maddesine göre sözleşmeli olarak çalıştırılan emekli öğretim görevlilerine sözleşme ücreti dışında ek ders ücreti de dâhil olmak üzere herhangi bir ödeme yapılmadan çalıştırılmaktadır. Ancak, 5335 Sayılı Kanunun 30 uncu maddesi ile yapılan düzenleme sonrasında maddenin uygulanabilirliği kalmamıştır. 4.3 Yükseköğretim Kurumlarında Ders Saati Başına Ücret Karşılığı Çalıştırılması (2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunun 31 inci Maddesine Göre Çalıştırılması) İlişkin İstisnai Düzenleme Üniversitelerde ihtiyaç olması halinde, emekli olan öğretim elemanları 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunun 31’inci maddesine göre ders saat ücret karşılığı olarak, 5335 Sayılı Kanun 30 uncu maddesinin (f) bendine göre; “Yaş haddini aşmamış olmaları kaydıyla her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ders ücreti karşılığı ders görevi verilenler (üniversitelerde ders ücreti karşılığı ders görevi verilenler hakkında yaş haddini aşmamış olmaları kaydı aranmaz.),” aldıkları yaşlılık aylıkları kesilmeksizin çalıştırılabilmektedirler. Buna göre; Ders saati ücreti karşılığı olarak öğretim üyeleri yaş haddini aşsallarda ders verebilmekte, tez yönetebilmekte ve danışmanlık yapabilmektedirler. 4.4 Yükseköğretim Kurumlarında Yabancı Uyruklu Sözleşmeli Öğretim Elemanı Çalıştırılmasına İlişkin İstisnai Düzenleme 2547 Sayılı Yükseköğretim Yasanın 34'üncü maddesi ile "Yüksek Öğreti Kurumlarında sözleşme ile görevlendirilecek yabancı uyruklu öğretim elemanları ilgili fakülte, enstitü veya yüksek okul yönetim kurulunun önerisi ve üniversite yönetim kurulunun uygun görüşü üzerine rektör tarafından atanırlar, atandığı üniversitesi ile sözleşme yapılır." Hükmü ihtiva etmektedir. Diğer taraftan 2914 Sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanununun Amaç başlıklı 1'inci maddesinde; 2547 Sayılı Yüksek Öğretim Kanununda yer alan öğretim elemanları tanımına giren personeli sınıflandırmak ve esaslarını belirlemektedir. 31.10.1983 tarih 18207 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yüksek Öğretim Kurumlarında yabancı uyruklu öğretim elemanı çalıştırılması esaslarına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararının 1'inci maddesi ile 2914 Sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanununun 16'ıncı maddesi hükmüne dayanılarak hazırlanan bu kararın amacı bu kapsama giren sözleşmeli yabancı uyruklu öğretim elemanlarının sözleşmeli çalışma esaslarını ödenebilecek sözleşme ücretlerinin üst sınırı ve benzeri diğer hususları düzenlenmektedir, denilmiş ve 12'inci maddesinde de, personelden isteğe bağlı olarak 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca hastalık primi kesilir. Hastalandıklarında kendilerine Türk uyruklu ve 5510 Sayılı Kanuna tabi olanlar eşiti işlem yapılır şeklinde düzenleme getirilmiştir. Yabancı uyruklu sözleşmeli öğretim elemanı çalıştırılmasında yaş kaydı aranmamaktadır. 4.5 Yükseköğretim Kurumları Diş Hekimliği ve Tıp Fakültelerinde Doçent ve Profesörlerin 6514 Sayılı Kanuna Göre Sözleşmeli Çalıştırılmasına İlişkin İstisnai Düzenleme 6514 Sayılı Kanunda yapılan düzenleme ile Kamu kurum ve kuruluşları ile vakıf üniversitelerinin kadro ve pozisyonlarında bulunmayan profesör ve doçentlerin üniversitelerin tıp ve diş hekimliği fakültelerinde sözleşmeli olarak çalıştırılmasına ilişkin esas ve usuller 2547 Sayılı Kanunun 36’ıncı maddesinin altıncı fıkrasında düzenlenmiştir. Sözü edilen altıncı fıkra, bu çalışmanın 1 inci maddesinde gösterilmiştir. Sözleşmeli çalışma hakkından; kamu kurum ve kuruluşları ile vakıf yükseköğretim kurumlarının kadro ve pozisyonlarında bulunmayan, üniversitelerin tıp ve diş hekimliği fakültelerinde eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetleri ile bu faaliyetlerin gerektirdiği işleri yapma niteliğine haiz profesör ve doçentler yararlanabilecektir. Bu profesör ve doçentlerin; daha önce gerek üniversite hastaneleri, gerek Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerde görev yapmakta iken emekli ya da istifa suretiyle ayrılıp mesleklerini serbest olarak icra eden ya da yurtdışında bu unvanları aldıktan sonra yurtiçinde mesleğini serbest olarak icra eden veya vakıf yükseköğretim kurumlarının tıp ve diş hekimliği fakültelerinde çalışmakta iken istifa yada emeklilik suretiyle serbest olarak çalışan öğretim üyeleridir. Buna göre; Diş hekimliği ve Tıp Fakültelerinde sözleşmeli olarak çalıştırılacak doçent ve profesörlerde yaş sınırı bulunmamaktadır. 4.6 Rektör Atanması İle İlgili İstisnai Düzenleme 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunun 13 üncü maddesindeki; “Rektörlerin yaş haddi 67 yaştır. Ancak rektör olarak atanmış olanlarda görev süreleri bitinceye kadar yaş haddi aranmaz” hüküm gereği, Rektör olarak atananlar yaş haddini doldursalar da görev süreleri sona erene kadar istisnai olarak çalışabilmektedirler. 4.7 Doçentlik Jüri Üyesi Görevlendirmesindeki İstisnai Düzenleme 31.01.2009 gün ve 27127 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Doçentlik Sınav Yönetmeliğinin 5 inci maddesinde, "(3) Doçentlik sınav jürisinde görev alabilmek için öğretim üyesinin Devlet veya vakıf üniversitesinde 2547 Sayılı Kanunun 26 ıncı maddesi hükümlerine göre profesör olarak atanmış ve yetmiş iki yaşını doldurmamış olması şarttır. " hükümlerine yer verilmiştir. Buna göre öğretim üyeleri 72 yaşına kadar doçentlik sınavlarında jüri üyesi olarak görevlendirilebilmektedirler. Ancak, Devlet Üniversitelerinde öğretim üyeleri, 5467, 5662 ve 5765 Sayılı Kanunla kurulan üniversitelerin dışındakiler 67 yaşında yaş haddinden emekli olmaktadırlar. Emekli olan öğretim üyeleri emekli olduktan sonra 72 yaşını doldurmamış olsalar bile, jüri üyesi olarak görevlendirilememektedirler. Bu istisnai hükümden, yaş haddinden emekli olup vakıf üniversitesinde görev yapanlar ile 5467, 5662 ve 5765 Sayılı Kanunla kurulan devlet üniversitelerinde görev alan öğretim üyeleri, (ek ders ücretli görevlendirilenler hariç) jüri üyesi olarak görev alabilmektedirler. Bunların dışındakiler 72 yaşını doldurmamış olsalar dahi yaş haddinden emekli olduklarında görev alamamaktadırlar. 5. Öğretim Üyelerinin 72 Yaşına Kadar Çalıştırılmasına İlişkin Düzenlemedeki Özel Durumlar 5.1. Öğretim Üyelerinin 72 Yaşına Kadar Çalışabilmeleri 18.06.2008 tarihli ve 5772 Sayılı "Yükseköğretim Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" un 8 inci maddesi ile 2547 Sayılı Kanuna eklenen Geçici 55 inci madde ile "… 30 uncu maddede öğretim üyeleri için öngörülen emeklilik yaşı, 1.3.2006 tarihli ve 5467 Sayılı, 17.5.2007 tarihli ve 5662 Sayılı, 22.5.2008 tarihli ve 5765 Sayılı Kanunlarla kurulan Devlet üniversitelerinde görev almaları şartıyla yetmiş iki yaşın doldurulduğu tarihtir. Bu uygulama, 31 Aralık 2015 tarihine kadar devam eder…" Hükmüne göre, 72 yaşına kadar çalışabilecek öğretim üyeleri 5662, 5765 ve 5467 Sayılı Kanunlara göre kurulan devlet üniversitelerinde görev alan öğretim üyelerini kapsamaktadır. 5662 Sayılı Kanunla, 17 Devlet üniversitesi, 5467 Sayılı Kanunla, 15 devlet üniversitesi, 5765 Sayılı Kanunla, 9 devlet üniversitesi ve 2 vakıf üniversitesi olmak üzere toplan 43 üniversite kurulmuştur. 5765 Sayılı Kanunla, 2 vakıf üniversitesi kurulmasına karşın, kanunda sadece devlet üniversitelerinde görev alanlar dendiğinden, 5765 Sayılı Kanunla kurulan bu iki vakıf üniversitesini kapsamamaktadır. 5662, 5765 ve 5467 Sayılı Kanunla kurulan üniversitelerde çalışan öğretim üyelerinin emeklilik yaşı 72 olarak uygulanmaktadır. Bu kurulan üniversitelerin tamamı başka devlet üniversitelerinden ayrılarak kurulmuşlardır. Bu üniversitelerin akademik kadroları, yeni kurulan üniversitenin kadrolarına aktarılmak suretiyle oluşmuştur. Bunun yanı sıra, 2015 yılı sonuna kadar, 5662, 5765 ve 5467 Sayılı Kanuna göre kurulan üniversitelerde çalışmakta iken, diğer devlet veya vakıf üniversitelerine geçiş yapan öğretim üyeleri ile bu kanun kapsamında olmayan devlet ve vakıf üniversitelerinde çalışmakta iken, bu kanuna göre kurulan üniversitelere geçiş yapan öğretim üyeleri de 72 yaşına kadar çalışabileceklerdir. 2006 yılında 5467 Sayılı Kanunla kurulan Uşak Üniversitesi, Afyon Kocatepe ve Dumlupınar Üniversitelerinden ayrılan okullardan oluşturularak kurulmuştur. Kurulmasına kaynaklık etmiş Afyon Kocatepe Üniversitende çalışan öğretim üyesi 67 yaşına kadar çalışabilirken, Kocatepe Üniversitesinden ayrılarak kurulan Uşak Üniversitesindeki öğretim üyesi ise 72 yaşına kadar çalışabilmektedir. Aynı şekilde 17.05.2007 tarihinde 5662 Sayılı Yasaya göre kurulan Kırklareli Üniversitesindeki öğretim üyesi 72 yaşına kadar çalışabilirken, onun kurulmasına kaynaklık etmiş Trakya Üniversitesindeki öğretim üyesi 67 yaşına kadar çalışabilmektedir. 5772 Sayılı Kanun kapsamında kurulan 41 üniversitedeki, öğretim üyeleri 72 yaşına kadar çalışabileceklerdir. Ülkenizdeki toplam devlet üniversitelerinin sayısı 108’dir. 72 yaşında emekli olacak kanun kapsamına giren devlet üniversite sayısı 41 olup, Kanun kapsamında olmayan devlet üniversitesi sayısı 67’dir. Devlet üniversitelerinin yarıya yakınında çalışan öğretim üyeleri 72 yaşında emekli olurken, kanun kapsamında olmayan diğer yarısındaki öğretim üyelerinin emeklilik yaşının 67 olarak uygulanması, iki farklı uygulama olmasına neden olmuştur. Kanun kapsamında olup, kanun kapsamında olmayan diğer üniversitelere geçen veya kanun kapsamında olmayıp kanun kapsamına geçen üniversitelerdeki öğretim üyelerine kanunun uygulanmasının nasıl takip edileceği ve uygulanacağı da ayrı bir sıkıntı olarak değerlendirilmektedir. Üniversitelerimizdeki 72 yaş uygulamasına ilişkin yasal düzenleme, 31 Aralık 2015 tarihinde sona ereceğinden, bu tarihten sonra 67 yaşını bitirmiş hiçbir öğretim üyesi üniversitelerimizde çalıştırılamayacaktır. 5.2. Düzenlemede Yer Alan “Görev Alma” İfadesi Öğretim üyeleri 2006 yılından sonra kurulmuş devlet üniversitelerimizde görev almaları koşulu ile emeklilik yaşı 72 yaşına kadar uzayabilmektedir. Yaş sınırı ile ilgili düzenleme yapılan Kanun maddesinde emeklilik yaşının uzayabilmesi, 2006 yılından sonra kurulan devlet üniversitelerinde görev alma şartına bağlamıştır. Bu üniversitelerdeki kadrolara atanmaları, bu üniversitelerde kadrolu olması veya belli bir süre bu üniversitelerde kadrolu görev yapmaları gibi kıstaslar belirlenmemiştir. Sadece görev alma şartı belirlenmiştir. Öğretim üyelerinin, bir başka üniversitede görev almaları 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunun 39, 40 ve 41’inci maddelerine göre görevlendirilerek yapılabilmektedir. Buna göre; 2006 yılından sonra kurulan üniversitelerde 2547 Sayılı Kanunun 39, 40 ve 41 inci maddesine göre görevlendirilmek suretiyle, görev yapan öğretim üyelerinin emeklilik yaşının 5772 Sayılı Kanun kapsamında değerlendirilerek, 72 yaşına kadar uzayabileceği değerlendirilmektedir. 5.3 Düzenlemenin Bitiş Tarihi Yasanın uygulamasına 31 Aralık 2015 tarihinde son verilecektir.Bu hükme göre; 5467, 5662 ve 5765 Sayılı Kanuna göre kurulmuş üniversitelerde görev alan öğretim üyeleri 67 yaş haddini doldurdukları tarihten sonra yaşları ne olursa olsun, 31 Aralık 2015 tarihinde emekli edileceklerdir. Başka bir değişle 67 yaşını doldurmak üzere iken, 1 Ocak 2014 tarihinde, kanun kapsamında olan Uşak Üniversitesinde görev alması halinde emekli edileceği yaşı 72 yaşını dolduracağı 2020 yılı değil, Kanunun yürürlüğünün bitim tarihi olan 31 Aralık 2015 tarihinin sonudur. 31 Aralık 2015 tarihinin sonunda bu kanun kapsamında görev alan öğretim üyelerinin yaşları ne olursa olsun 67 yaşını geçmişlerse emekli edileceklerdir. 5.4 Düzenlemenin Gerekçesi Olan Öğretim Üyesi İhtiyacı 21 Ocak 2015 tarihinde, yüksek lisans ve doktora programı açılma kriterlerine ilişkin yeni düzenleme yapılarak yayınlandı. Buna göre, bir anabilim dalında doktora programı açılabilmesi için gereken o anabilim dalında en az beş olan öğretim üyesi sayısı 6'ya çıkarıldı. Daha önce asgari öğretim üyesi arasında değerlendirilmeyen yabancı uyruklu öğretim üyelerinin de asgari öğretim üyesi arasında değerlendirmesi sağlandı. Düzenlemeyle, 1 yabancı uyruklu öğretim üyesi de artık asgari öğretim üyesi kadrosu arasında sayılacak. Bu değişiklikle, üniversitelerin daha enternasyonal olmasının teşvik edilmesi amaçlandı. Bunun yanı sıra doktora programında yer alacak öğretim üyelerinin en az dört yarıyıl bir lisans ya da iki yarıyıl tezli yüksek lisans programında; yüksek lisans programı için ise en az iki yarıyıl bir lisans programında ders vermiş olması; bir öğretim üyesinin doktora programında tez yönetebilmesi için en az 1 yüksek lisans tezi yönetmiş olması gerekecektir. Buna göre, artık doktorayı bitirdikten hemen sonra doktora dersi verme ve doktora tezi danışmanlığı yapma uygulaması sonlandırıldı ve akademik olgunluk için bir geçiş dönemi eklendi. Lisansüstü tez danışmanlığı için de üst sınır getirildi. Buna göre, öğretim üyeleri yüksek lisans ve doktorada en fazla 12 kişiye tez danışmanlığı yapabilecek. Ancak üniversite yetkili kurulları bu sınırı düşürebilecek veya üst sınırı geçmemek kaydıyla artırabilecek. Üniversite yetkili kurullarınca her yılsonunda programlar gözden geçirilerek asgari öğretim üyesi yeterlilikleri düşen ve/veya diğer koşulları sağlayamayan programlara öğrenci alınmaz. Bu ilkelerden önce gerekli yeterlilikleri sağlayan ancak yukarıda yer alan asgari yeterlilikleri sağlayamayan lisansüstü programların, bu ilkelerin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl içinde (2016-2017 Bahar Dönemine kadar) aranan yeni yeterlilikleri sağlaması gerekmekte olup bunu sağlayamayan lisansüstü programlara öğrenci alımı durdurulur. Söz konusu ilkelerden önce asgari yeterliliği sağlayamayan programların tekrar öğrenci alabilmesi için yeni belirlenen yeterlilikleri sağlaması gerekir.Bu ilkeler, açılacak tezsiz yüksek lisans programlarını kapsamamakta olup söz konusu programlar, ilgili mevzuat çerçevesinde ayrıca yürütülür. Kanunun amacı, birbiri ardınca ve yeterli öğretim üyesi temin edilmeden kurulan üniversitelere acil öğretim üyesi kaynağı ihdas etmek için hazırlanmıştır. 21 Ocak 2015 tarihinde yayınlanan, lisansüstü program açılmasına ilişkin kriterlerde, öğretim üyelerinin sayısının artırılması, Danışmanlıkların 12 ile sınırlandırılması gibi yapılan değişiklik sonrası öğretim üyesi ihtiyacı daha da artacaktır. Yapılan düzenleme sonrası öğretim elemanı ihtiyacı karşılanamaması halinde, lisansüstü program açılamayacak, açık olanlarda öğretim üyesi sayısının yetersiz olmasından dolayı öğrenci alamayacaklardır. 5772 Sayılı Kanunun amacı öğretim üyesi ihtiyacının karşılanmasıdır. 21 Ocak 2015 tarihinde yapılan lisansüstü programların açılmasına ilişkin kriterlerin değişmesiyle, öğretim üyesi ihtiyacı artarak devam edecektir. Bunun çözümü olarak, 5772 Sayılı Kanunun bitiş tarihi olan 31.12.2015 tarihinin uzatılabileceği değerlendirilmektedir. 6. Yaş Haddinden Emekli Olmuş Öğretim Üyelerinin Vakıf Üniversitelerinde Çalıştırılması Öğretim üyelerinin 67 yaşından sonra vakıf üniversitelerinde hâlâ hizmet verip akademik çalışma yapabilmektedirler. 27.4.2005 tarih ve 5335 Sayılı Kanunun 30’uncu maddesi kapsamında; “Cumhurbaşkanı seçilenler, dışarıdan Bakanlar Kurulu üyeliğine atananlar, Yasama organı üyeliğine seçilenler, mahalli idareler seçimleri sonucuna göre görev alanlar, sadece toplantı veya huzur ücreti ya da hakkı ödenen görevleri yürütenler ile yönetim ve denetim kurulu üyeliği ücreti karşılığında görevlendirilenler, yaş haddini aşmamış olmaları kaydıyla her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ders ücreti karşılığı ders görevi verilenler, vakıf üniversitelerinde görev alanlar, özel kanunlarında emeklilik veya yaşlılık aylığı kesilmeksizin çalıştırılma veya görev yapma hakkı verilenlerden cumhurbaşkanı tarafından atananlar, Başbakan tarafından atananlar, Bakanlar Kurulu kararı veya müşterek kararname ile atanan veya görevlendirilenler ve Türkiye Millet Meclisince yapılan seçimler sonucunda görev verilenler ile 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunun 60 ıncı maddesinin (a) fıkrası uyarınca Yasama Organı üyeliğinin bitiminden sonra öğretim üyesi olarak atanmış olanlara ilişkin hüküm” emekli olmuş öğretim üyelerinin maaşları kesilmeksizin vakıf üniversitelerinde çalışmalarına izin verilmiştir. Ancak bu hükmün incelendiğinde yaş haddinden emekli olmuş olanların çalışabileceklerine ilişkin bir ifade bulunmamaktadır. Vakıf Yükseköğretim Kurumlarının kuruluş, işleyiş, gözetim ve denetim işleriyle ilgili olarak 31.12.2005 tarih ve 26040 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliği” nin 23 üncü maddesinde, vakıf yükseköğretim kurumlarında görev alacak akademik ve idari personelin çalışma esaslarının 2547 Sayılı Kanunda Devlet üniversiteleri için öngörülen hükümlere tabi olduğu, 32 inci maddesinde ise, vakıf yükseköğretim kurumlarının 2547 Sayılı Kanunun vakıf yükseköğretim kurumlarıyla ilgili ek maddelerinde aksine bir hüküm bulunmadığı sürece 2547 Sayılı Kanunun bütün hükümlerine uymakla yükümlü bulundukları düzenlemelerine yer verilmiştir. Öğretim üyelerinin emekliliklerine 67 yaş sınırlaması 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu 40’ıncı maddesinin b) fıkrasında “(Değişik: 21.4.2005 – 5335/3 md.) Üniversite öğretim üyelerinin görevleri ile ilişiklerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 67 yaşını doldurdukları tarihtir.” Denilmektedir. Vakıf üniversitelerinde yaş haddinden emekli olmuş öğretim üyeleri 5510 Sayılı Kanunun 4/a kapsamına ve 4857 Sayılı İş Kanuna tabi çalışmaktadırlar. Vakıf üniversitelerinde çalışanlar 5434 Sayılı Kanuna tabi olmayıp, 5510 Sayılı Kanunun 4/a maddesine göre çalıştıklarından, 5434 Sayılı Kanunun 40’ıncı maddesi vakıf üniversitelerinde çalıştırılanları kapsamamaktadır. 5510 Sayılı Kanunun 4/a maddesi yaş sınırından emekliliği düzenlemediğinden, yaş haddinden emekli olan öğretim üyeleri vakıf üniversitelerinde çalıştırılmaktadır. 21.01.2015 tarihli Türkiye İş Kurumu İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’nın görüş yazısında Vakıf Üniversiteleri Birliği çatısı altında bulunan üniversitelerde istihdam edilen akademik personellerin çalışma esaslarının 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu hükümlerine tabi olması nedeniyle 4857 Sayılı İş Kanunu gereğince engelli çalıştırma yükümlülüğü kapsamında işe alınacak engelli işçi sayısının tespitinde vakıf üniversitelerinde istihdam edilen akademik personellerin muaf tutulacağı belirtilmiştir. Bu görüş yazısından da anlaşılacağı gibi, vakıf üniversitelerinde çalışan akademik personel 4857 Sayılı İş Kanuna göre çalışsalar da, uygulanacak kanun 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunudur. Diğer bir deyişle, vakıf üniversiteleri, 4857 ve 5510 Sayılı Kanunlara göre değil, 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanununa göre işlem yapılacağıdır. 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunun 30 uncu maddesi vakıf üniversitelerinde çalışan öğretim üyelerini de kapsadığından yaş haddinden emekli olmuş öğretim üyelerinin vakıf üniversitelerinde de çalıştırılmaması gerektiği değerlendirilmektedir. Diğer taraftan, 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunun18.06.2008 tarihli ve 5772 Sayılı Kanunla 30 uncu maddesinde yapılan değişiklikle 72 yaşına kadar çalışabilmeleri, yalnızca 2006 yılından sora kurulan devlet üniversitelerinde görev alanları kapsadığından, 2006 yılından sonra kurulan vakıf üniversitelerini kapsamamaktadır. Dolayısıyla 2006 yılından sonra ve önce kurulan tüm vakıf üniversitelerindeki öğretim üyeleri de 67 yaşından sonra çalışmaları 5772 Sayılı Kanuna göre de mümkün olamamaktadır 8. Değerlendirme Bilindiği gibi, devlet memurlarında son hizmet sınırı 65 yaş olup, bu sınır üniversite öğretim üyelerinde 67 yaş olarak eskiden beri mevcut idi. 5772 Sayılı Kanun bu sınırı 72 yaşa kadar yükseltilmiştir. Getirilen ve Yaşla ilgili uygulanan İstisnai hükümler incelendiğinde öğretim üyelerinin 67 yaşında resen emekli edilmeleri konusunda çok çelişkili durumlar ortaya çıktığı görülecektir. Buna göre;
Sonuç Yerine: Öğretim üyelerinin 2006 yılından sonra kurulmuş devlet üniversitelerimizde görev almaları koşulu ile emeklilik yaşı 72 yaşına kadar uzatılması düzenlemesi 31.12.2015 tarihi itibariyle son bulacaktır. Bu tarihten sonra hiçbir devlet üniversitesinde 67 yaşını geçen öğretim üyesi çalıştırılamayacaktır. Sağlık Bakanlığı tarafından Doktor ihtiyacının çözümü için emeklilik yaşının 70 yaşına çıkarılmasını planlamaktadır. Üniversitelerin de öğretim üyesi ihtiyacı bulunmaktadır. Üniversite hastanelerinde çalışan öğretim üyelerinin aynı zamanda bir sağlık çalışanı oldukları unutulmamalıdır. Sağlık çalışanlarının emeklilik yaşlarının yükseltilmesi üniversite hastanelerinde çalışan sağlıkçı öğretim üyelerinin de yaşının artırılmasını gerektirir. Üniversitelerdeki öğretim üyelerinden sağlık çalışanlarının yaş sınırının artırılırken, diğer öğretim üyelerinin yaş sınırının artırılmaması iki farklı uygulamaya neden olur, bu da Anayasanın eşitlik ilkesine aykırılık içerir. Sağlık çalışanlarının yaş sınırını artırırken bu ayrıntının da göz önünde bulundurması gerektiği düşünülmektedir.
Ayhan GÖKDEMİR (*) (*) Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokul Sekreteri Bu e-Posta adresi istenmeyen postalardan korunmaktadır, görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir. Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti./Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.
|
Copyright © 2005 - 2024
Özdoğrular
Yasal Uyarı
