I. Giriş

Dünya da ve ülkemizde hava yolu taşımacılığının son yıllarda oldukça yüksek hızla büyüme göstermesi nedeniyle, hava yolu şirketleri uçak filolarını genişletebilmek ve gençleştirebilmek amacıyla uzun vadeli ve güvenilir finansman arayışına ihtiyaç duymuşlardır. Hava yolu şirketlerinin bu amaçla başvurduğu finansman kaynaklarının başında kuşkusuz finansal kiralama gelmektedir.

Nitekim 2013 yılında finansal kiralama işlem hacmi yaklaşık 900 milyar dolar civarında gerçekleşmişken [1], hava yolu taşıma araçlarının bu toplamdaki payı yaklaşık % 35'tir. Hava yolu taşımacılığı sektöründeki gelişime paralel olarak bu oranın 2020 yılında % 40 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir.[2]

Ülkemizde finansal kiralamaya konu olan işlem hacmine ve finansal kiralama yoluyla edinilen uçakların bu toplam içindeki payına bakıldığında ise 2014 yılında finansal kiralamanın 8 milyar dolar civarında gerçekleştiği, hava yolu taşıma araçlarının bundaki payının ise yaklaşık % 3 oranında gerçekleştiği görülmektedir.[3] Bu sonuçlara göre, ülkemizde uçak leasinginin toplam leasinge oranı, globaldeki oranın oldukça gerisindedir. Bu durum hava yolu taşımacılığında finansal kiralamanın ülkemizde daha fazla ön plana çıkması gerektiği sonucunu ortaya çıkarmaktadır.

Finansal kiralamanın; kiralama süresinin sonunda malın mülkiyetinin kiracıya geçme olanağının bulunması, uzun vadeli bir finansman tekniği olması ve ülkemizde özellikle 6361 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatın yürürlüğe girmesi sonucunda hukuki zeminin de sağlamlaştırılmış olması gibi avantajları nedeniyle, bu yöntem Türkiye'deki hava yolu şirketleri tarafından da öncelikle başvurulan bir finansman tekniği durumundadır. Finansal kiralamanın bu avantajları bulunmasına rağmen, daha küçük ölçekli ve kısa süreli kiralamalarda operasyonel kiralama yönteminin de uygulandığı gözlemlenmektedir.

Türkiye'de hava yolu taşımacılığında bulunan şirketlerin, hava yolu taşıma araçlarının temininde kullanacağı yöntemin (finansal kiralama ya da operasyonel kiralama) belirlenmesinde göz önünde bulundurması gereken vergisel etkenlerden birisi de katma değer vergisidir. Kiralayan şirketlerin Türkiye'de ya da yurt dışında mukim olmalarının katma değer vergisi karşısındaki durumu da çalışmamızda incelenmiştir.

Buna göre çalışmamızda hava yolu şirketlerinin,

a) Yurt dışında faaliyette bulunan finansal kiralama şirketlerinden,

b) Yurt dışında faaliyette bulunan operasyonel kiralama şirketlerinden,

c) Türkiye'de faaliyette bulunan finansal kiralama şirketlerinden,

d) Türkiye'de faaliyette bulunan operasyonel kiralama şirketlerinden,

yapacakları uçak kiralama işlemlerinin katma değer vergisi karşısındaki durumu, ilgili mevzuat çerçevesinde irdelenecektir. Çalışmada, her bir yöntemin katma değer vergisi yükü ayrı ayrı incelenecek, avantaj ve dezavantajlarına sırasıyla yer verilecektir. Ayrıca karşılaştırma yapabilmek amacıyla satın alma işleminin de katma değer vergisi karşısındaki durumuna değinilecektir.

Sonuç bölümünde ise kiralama yöntemlerinden hangi alternatifin katma değer vergisi yükümlülüğü açısından en uygun alternatif olabileceğine dair değerlendirme yapılacaktır.

II. Yurt dışından uçak alımı ile uçak kiralama yöntemlerinin katma değer vergisi karşısındaki durumu

A. Yurt dışından uçak satın alınması

Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 13'üncü maddesinin (a) bendi uyarınca; faaliyetleri kısmen veya tamamen hava araçlarının kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere bu amaçla yapılan hava taşıma araçlarının teslimleri, bu araçların imal ve inşası ile ilgili olarak yapılan teslim ve hizmetler ile bunların tadili, onarım ve bakımı şeklinde ortaya çıkan hizmetler katma değer vergisinden istisnadır.

Kanun'un 16'ncı maddesinde ise, Katma Değer Vergisi Kanunu'na göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithalinin de katma değer vergisinden istisna olduğu hüküm altına alınmıştır.

Söz konusu hükümler uyarınca, katma değer vergisi mükellefiyeti bulunmayan, faaliyetleri kısmen veya tamamen hava taşıtlarını ticari amaçla kullanmak olmayan ya da söz konusu hava taşıtlarını kendi özel kullanımları için temin edenlere maddede geçen katma değer vergisi istisnasının uygulanması mümkün değildir.

Nitekim söz konusu değerlendirmelerin Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği'nde de açıkça ifade edildiği görülmektedir. Anılan Tebliğ'de ayrıca, bu istisna hükmünden yararlanabilmek için, katma değer vergisi mükelleflerinin Tebliğ ekinde örneği yer alan istisna belgesini vergi dairesinden temin etmeleri gerektiği ifade edilmiştir.

Yalnızca katma değer vergisi açısından değerlendirildiğinde, uçağın satın alınması, şartları sağlayan mükellefler için uygulanan katma değer vergisi istisnası nedeniyle en uygun yöntem olarak görünmekle birlikte, bu değerlendirmeyi yaparken satın almada kullanılan fon maliyetinin etkisinin de şüphesiz göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Operasyonel/adi kiralama ve finansal kiralama işlemleri özellikle kısa vadeli fon temininde sorun yaşayan ya da fonlarını alternatif kaynaklara yönlendiren firmalara büyük katkılar sağlamaktadır.

Kiralama işlemlerinin katma değer vergisi yükümlülüğü karşısındaki durumlarına takip eden bölümlerde yer verilmektedir.

B. Finansal kiralama yoluyla yurt dışından uçak temin edilmesi

Finansal kiralama, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu'nda düzenlenmiştir. Söz konusu Kanun'un 3'üncü maddesinde finansal kiralama işlemi; "Bir finansal kiralama sözleşmesine dayalı olmak koşuluyla, bu Kanun veya ilgili mevzuatı uyarınca yetkilendirilen kiralayan tarafından finansman sağlamaya yönelik olarak bir malın mülkiyetinin kira süresi sonunda kiracıya devredilmesi; kiracıya kira süresi sonunda malın rayiç bedelinden düşük bir bedelle satın alma hakkı tanınması; kiralama süresinin malın ekonomik ömrünün yüzde sekseninden daha büyük bir bölümünü kapsaması veya finansal kiralama sözleşmesine göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerlerinin toplamının malın rayiç bedelinin yüzde doksanından daha büyük bir değeri oluşturması hâllerinden herhangi birini sağlayan kiralama  " olarak tanımlanmıştır.

Anılan Kanun'un 21'inci maddesinde ise yurt dışından yapılacak finansal kiralama işlemlerine ilişkin sözleşmelerin Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliği tarafından tescil edileceği; yurt dışından yapılacak finansal kiralamalara ilişkin usul ve esasların Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun uygun görüşü alınmak suretiyle Birlik tarafından belirleneceği hüküm altına alınmıştır.

Finansal kiralama, Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 290'ıncı maddesinde de tanımlanmıştır. Buna göre finansal kiralama, "Kira süresi sonunda mülkiyet hakkının kiracıya devredilip devredilmediğine bakılmaksızın iktisadi kıymetin mülkiyetine sahip olmaktan kaynaklanan tüm riskler ile yararların bırakılması sonucunu doğuran kiralama"dır.

Yurt dışından yapılacak kiralama işleminin finansal kiralama işlemi olarak nitelendirilebilmesi için bu işlemin, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu'nda yer verilen kiralama tanım ve şartlarına uygun olduğunun öncelikle tespiti ve Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliğinin (Finansal Kurumlar Birliği) onayının alınması gerekmektedir.

1. Yurt dışında mukim finansal kiralama şirketinden finansal kiralama yoluyla uçak kiralanması

Katma Değer Vergisi Kanunu'na ekli (I) sayılı listede sayılan teslimler ve hizmet ifaları % 1 oranında katma değer vergisine tabidir. Söz konusu (I) sayılı listenin 15'inci maddesi uyarınca; Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 13'üncü maddesinin (a) bendi kapsamında teslimleri katma değer vergisinden istisna olan araçların, faaliyetleri kısmen veya tamamen bu araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere kiralanması hizmeti % 1 oranında katma değer vergisine tabidir.

Kanun'a ekli (I) sayılı listenin 15'inci maddesinde, Kanun'un 13/a maddesinde teslimleri katma değer vergisinden istisna olan araçların, faaliyetleri kısmen veya tamamen bu araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere kiralanması işlemlerinin % 1 oranında katma değer vergisine tabi olduğu hükmedildiğinden ve Kanun lafzında finansal kiralama ve operasyonel kiralama arasında bir ayrıma gidilmediğinden, finansal kiralama işleminin de bu kapsamda değerlendirilmesi gerektiği görüşündeyiz.

Bu kapsamda, hava yolu firmasının yurt dışında mukim finansal kiralama firmasından, finansal kiralama yoluyla uçak kiralaması işlemi % 1 oranında katma değer vergisine tabidir. Ancak, finansal kiralama mevzuatı çerçevesinde bir kiralamadan söz edilebilmesi için anılan kiralamanın 6361 sayılı Kanun'un yukarıdaki 3'üncü maddesinde yer alan şartları taşıması gerekmektedir.

Nitekim Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği'nin, "2.2. Finansal Kiralama İşlemleri" başlıklı bölümünde de; (I) sayılı listenin 15'inci sırasında belirtilen, Kanun'un 13/a maddesi uyarınca teslimleri katma değer vergisinden istisna olan araçların, faaliyetleri kısmen veya tamamen bu araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere kiralanması hizmetinin % 1 oranında KDV'ye tabi olduğu, bu araçların finansal kiralamaya konu olması halinde de % 1 oranında KDV uygulanacağı ifade edilmiştir.

Keza, bir özelgede de İdare tarafından, hava yolu yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunan şirketin, yurt dışından finansal kiralama yoluyla yapacağı uçak kiralamalarının % 1 oranında katma değer vergisine tabi olduğu yönünde görüş beyan edilmiştir.[4]

Benzer şekilde, finansal kiralama sözleşmesi kapsamında yurt dışından uçak kiralama işlemlerinde uygulanması gereken katma değer vergisi oranı konusunda İdare tarafından verilen bir diğer özelgede de, yurt dışından finansal kiralama yoluyla uçak kiralama işleminin % 1 oranında katma değer vergisine tabi olduğu ifade edilmiştir.[5]

Ancak, bilindiği üzere yurt dışından alınan hizmetlere ilişkin katma değer vergisi yükümlülüğü Kanun'un 9'uncu maddesi uyarınca Türkiye'de sorumlu sıfatıyla hizmeti alan (kiracı) tarafından yerine getirilmektedir. Bu kapsamda, yurt dışından alınan uçak kiralama hizmetlerine (finansal kiralama dahil) ilişkin % 1 oranında hesaplanacak katma değer vergisinin, 2 No'lu katma değer vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmekte olup, beyan edilen katma değer vergisinin 1 No'lu katma değer vergisi beyannamesinde indirim olarak gösterilmesi gerekmektedir.

Bu kapsamda, katma değer vergisi ödeme pozisyonundaki kurumların (devreden KDV durumunda olmayan), yurt dışından uçak kiralama hizmetlerine ilişkin katma değer vergisi nedeniyle ek bir maliyete katlanmaları söz konusu olmayacaktır.

2. Türkiye'de mukim finansal kiralama şirketinden finansal kiralama yoluyla uçak temin edilmesi

Türkiye'de faaliyette bulunan bir finansal kiralama şirketi aracılığıyla finansal kiralama yoluyla yurt dışından uçak temin edilmesi de mümkündür.

Kiracı tarafından seçilecek satıcı kurumdan ilgili uçak modelinin seçimin yapılmasının ardından, finansal kiralama şirketi tarafından yurt dışındaki satıcı kurumdan uçağın satın alınması işlemi gerçekleşecektir. Türkiye'deki finansal kiralama firması ile uçağı kiralayacak olan Türkiye'de mukim firma (kiracı) arasında 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu'na uygun şekilde finansal kiralama sözleşmesinin imzalanması gerekecektir.

Öte yandan, yurt içinde finansal kiralama mevzuatı kapsamında faaliyet gösteren şirketlerin, ithal ettikleri hava yolu taşıtlarının da uçağın kiralama işleminde kullanılacak olması nedeniyle KDV Kanunu'nun 13/a maddesi uyarınca katma değer vergisi istisnasından yararlanması gerekmektedir. Ancak Türkiye'de mukim finansal kiralama şirketlerinin yurt içine yapacakları finansal kiralama yoluyla uçak kiralama hizmetleri katma değer vergisine tabi olacaktır.

Bir başka deyişle, finansal kiralama şirketlerinin Kanun'un 13/a maddesindeki şartları sağlayan uçak ithalatları katma değer vergisinden istisna olacak ancak bu firmaların kiracılarına düzenlendikleri finansal kiralama faturalarında ise % 1 oranında katma değer vergisi hesaplanacaktır.

Dolayısıyla, Türkiye'de hava yolu taşımacılığında faaliyet gösteren şirketin, Türkiye'de mukim finansal kiralama şirketinden finansal kiralama yoluyla kiralayacağı uçak nedeniyle, kira bedelleri üzerinden % 1 oranında katma değer vergisi ödemesi gerekecektir.

C. Operasyonel kiralama yoluyla yurt dışından uçak temin edilmesi

6361 sayılı Kanun'da operasyonel kiralama, finansal kiralama dışında kalan kiralamalar olarak tanımlanmıştır. Söz konusu Kanun ile finansal kiralama firmalarına da operasyonel kiralamada bulunma yetkisi tanınmıştır.

Finansal kiralama ile adi/operasyonel kiralama arasında bir takım farklılıklar bulunmaktadır. Bu farkları kısaca şöyle sıralayabiliriz:

Finansal kiralama sözleşmesinin, finansal kiralama mevzuatında yer alan şartları taşıması gerekmektedir. Finansal kiralamada kira konusu malın mülkiyeti kira süresi sonuna kadar kiralayanda bulunmasına rağmen, kiracının isteği doğrultusunda sözleşme sonunda malın mülkiyetinin devralınması imkanı da bulunmaktadır. Bunun yanında kiralanan malın bakım sorumluluğu ve sigorta giderleri başta olmak üzere her türlü risk ve fayda kiracıya aittir.

Adi kiralamada ise kiralamaya konu malın mülkiyeti kiralayandadır ve kira süresi sonunda da mülkiyetin kiracıya geçmesi söz konusu olmamaktadır. Kiracının kira süresi boyunca kiraladığı maldan sağladığı yararın ön planda olduğu bu kiralama yönteminde, malın bakım, sigorta ve kullanımından kaynaklı hasar ve demode olması durumlarından kaynaklanan sorumluluk da kiralayana aittir.

Yurt dışından uçak kiralama işleminin adi/operasyonel kiralama işlemi kapsamında kiralanmasına ilişkin katma değer vergisi mevzuatı açısından değerlendirmelere ise aşağıda yer verilmektedir.

1. Yurt dışında mukim şirketten operasyonel kiralama yoluyla uçak kiralanması

KDV Kanunu'na ekli (I) sayılı listenin 15'inci sırasında; Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 13'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca teslimleri katma değer vergisinden istisna olan araçların, faaliyetleri kısmen veya tamamen bu araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere kiralanması hizmetinin % 1 oranında katma değer vergisine tabi olduğuna yer verilmektedir. Bu hükümden Kanun koyucunun söz konusu maddede adı geçen araçların kiralanmasında, finansal kiralama ile operasyonel kiralama arasında bir ayrıma gitmediği anlaşılmaktadır.

Bir başka deyişle, yurt dışından hava taşıma araçlarının kiralanmasında yurt dışında mukim finansal kiralama firmasından finansal kiralama mevzuatına uygun bir kiralama işlemi yapılıyor olması ile finansal kiralama şirketi olmayan bir şirketten yapılacak kiralama arasında katma değer vergisi mevzuatı açısından bir farklılık bulunmamaktadır. Ancak hemen belirtelim ki, söz konusu değerlendirme katma değer vergisi mevzuatı açısından geçerli olup, kurumlar vergisi mevzuatı açısından farklılıklar bulunmaktadır.

Nitekim Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği'nde de, Kanun'un 13/a maddesi uyarınca teslimleri katma değer vergisinden istisna olan araçların, faaliyetleri kısmen veya tamamen bu araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere kiralanması hizmetinin % 1 oranında KDV'ye tabi olduğu, finansal kiralama yoluyla yapılacak kiralamada da % 1 oranının geçerli olacağı ifade edilmiştir.

Dolayısıyla, yurt dışından finansal kiralama yoluyla ya da operasyonel kiralama yoluyla uçak kiralanması hizmetlerinde katma değer vergisi oranının % 1 olarak uygulanması gerekmektedir.

Ancak yurt dışından uçak kiralama hizmetlerine ilişkin olarak % 1 oranında hesaplanarak sorumlu sıfatıyla beyan edilecek katma değer vergisinin, aynı zamanda 1 No'lu katma değer vergisi beyannamesinde indirim olarak gösterilecek olması nedeniyle, katma değer vergisi ödeme pozisyonundaki kurumların (devreden KDV durumunda olmayan), yurt dışından uçak kiralama hizmetlerine ilişkin katma değer vergisi nedeniyle ek bir maliyete katlanmaları söz konusu olmayacaktır.

2. Türkiye'de mukim şirketten operasyonel kiralama yoluyla uçak kiralanması

Finansal kiralama yönteminin sahip olduğu avantajlar sebebiyle, operasyonel kiralama finansal kiralamaya oranla oldukça düşük bir işlem hacmine sahiptir. Ancak uygulamada, operasyonel kiralamaya da başvurulduğu görülmektedir.

Türkiye'den operasyonel kiralama yöntemiyle uçak kiralama işlemlerinin katma değer vergisi mevzuatı karşısındaki durumuna aşağıda yer verilmektedir:

Kanun'a ekli (I) sayılı listenin 15'inci maddesi uyarınca, yurt içinde mukim bir şirket tarafından yapılacak uçak kiralama faaliyetinin;

• Kiralama sözleşmesinin konusunun, KDV Kanunu'nun 13'üncü maddesinin (a) bendi uyarınca teslimi katma değer vergisinden istisna olan bir araç olması,
• Kiralamanın, faaliyetleri kısmen veya tamamen bu araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere yapılması,
• Yapılan işlemin bir kiralama işlemi olması,
   

şartıyla % 1 katma değer vergisi oranına tabi olması gerekmektedir.

Dolayısıyla, Türkiye'de faaliyette bulunan bir şirketten yapılacak uçak kiralamalarında, söz konusu şirket finansal kiralama şirketi olmasa dahi, kiralama işlemlerinde uygulanması gereken katma değer vergisi oranı % 1 olacaktır.

Nitekim İdare tarafından verilen bir özelgede de aynı yönde görüş bildirildiği görülmektedir.[6]

3. Wet-Lease yöntemiyle uçak kiralama işlemlerinin katma değer vergisi açısından değerlendirilmesi

Donanımlı uçak kiralaması olarak da ifade edilen wet-lease yöntemi en basit tanımıyla; uçağın saatlik ya da sefer başına çalışma ücreti karşılığı bedeli ile personelinin ve uçağın bakım ve sigorta masraflarının da kiralayana ait, bunun dışında kalan tüm sorumluluk ve uçulacak meydanın tespiti, uçuş ile ilgili giderler, yolcu temini gibi işlemlerin kiracıya ait olduğu kiralama türüdür.

Hava yolu taşımacılığı faaliyetinde bulunan Türkiye'de mukim hava yolu şirketinin Türkiye'deki başka bir hava yolu şirketine wet-lease yöntemi ile uçak kiralaması durumunda, uçak kiralama bedeli ile diğer ek unsurların birbirinden ayrıştırılması gerekecektir. Zira, uçak kiralama hizmetleri ile diğer hizmet bedellerinin katma değer vergisi oranları birbirinden farklılık arz etmektedir.

Bu kapsamda, kiralama bedeli üzerinden (yazımının II-C/2 bölümünde yer alan şartları taşımak şartıyla) % 1 oranında katma değer vergisi hesaplanması, ancak personel maliyeti, bakım, sigorta vb. maliyetler için ise genel esaslar çerçevesinde katma değer vergisinin hesaplanarak beyan edilmesi gerekmektedir.

III. Değerlendirme ve sonuç

Türkiye'de hava yolu taşımacılığının son yıllarda oldukça yüksek bir hızla büyüme göstermesi nedeniyle, hava yolu şirketleri uçak filolarını genişletebilmek ve gençleştirebilmek amacıyla uzun vadeli ve güvenilir finansman arayışına ihtiyaç duymuşlardır. Dünyada ve ülkemizde hava yolu şirketlerinin bu amaçla başvurduğu finansman kaynaklarının başında kuşkusuz finansal kiralama gelmektedir.

Finansal kiralamanın; kiralama süresinin sonunda malın mülkiyetinin kiracıya geçme olanağının bulunması, uzun vadeli bir finansman tekniği olması ve ülkemizde özellikle 6361 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatın yürürlüğe girmesi sonucunda hukuki zeminin de sağlamlaştırılmış olması gibi avantajları nedeniyle, bu yöntem Türkiye'deki hava yolu şirketleri tarafından da öncelikle başvurulan bir finansman tekniği durumundadır. Finansal kiralamanın bu avantajları bulunmasına rağmen, daha küçük ölçekli ve kısa süreli kiralamalarda operasyonel kiralama yöntemi de uygulanmaktadır.

Çalışmamızda hava yolu şirketlerinin finansal kiralama şirketleri ile operasyonel kiralamada bulunan şirketlerden kiralayacakları hava yolu taşıtlarının katma değer vergisi karşısındaki durumu irdelenmiş, buna ilave olarak da söz konusu firmaların yurt dışında mukim olması durumunda katma değer vergisi karşısındaki durumları da ayrıca incelenmiştir.

Sonuç itibarıyla, hava yolu taşıtının operasyonel ya da finansal kiralama yoluyla kiralanmasının katma değer vergisi mevzuatımız açısından bir farklılığa yol açmadığı, her iki kiralama türünde de kiralama bedeli üzerinden % 1 oranında katma değer vergisi hesaplanması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Bununla birlikte, operasyonel ya da finansal kiralama faaliyetinde bulunan şirketin yurt dışında mukim olması durumunda, her iki kiralama türünün de tabi olması gereken katma değer vergisi oranı % 1'dir. Nitekim daha önce yayımlanan tüm katma değer vergisi tebliğlerinin birleştirildiği Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği'nde ve konuya ilişkin olarak Gelir İdaresi Başkanlığınca verilen özelgelerde aynı yönde açıklama yapıldığı ve görüş beyan edildiği görülmektedir.

Ancak, yurt dışından yapılan kiralamalarda katma değer vergisi yükümlülüğünün Türkiye'de sorumlu sıfatıyla beyan edilecek olması ve beyan edilecek katma değer vergisinin aynı zamanda 1 No'lu KDV beyannamesinde indirim olarak gösterilecek olması nedeniyle, katma değer vergisi ödeme pozisyonundaki mükellefler için yapılacak bu kiralamalar ek bir katma değer vergisi yükü oluşturmayacaktır.

Bu kapsamda, katma değer vergisi ödeme pozisyonundaki hava yolu şirketlerinin, yurt dışında bulunan kurumlardan kiralama yapmaları katma değer vergisi açısından daha avantajlı olacaktır.

Buna ek olarak, uçağın yurt dışından doğrudan satın alınması durumunda ya da Türkiye'de mukim finansal kiralama şirketinin Türkiye'de faaliyette bulunan hava yolu şirketine kiralanmak üzere uçak ithal etmesi durumunda; satın alma işlemi Kanun'un 13/a maddesinde yer alan şartların sağlanması koşuluyla katma değer vergisinden istisna olacaktır. Ancak, finansal kiralama şirketinin düzenleyeceği uçak kiralama faturalarında ise % 1 oranında katma değer vergisi hesaplanması gerekecektir.

Çalışmamızda ayrıca, uygulamada sıklıkla karşılaşılan wet-lease yönteminin katma değer vergisi karşısındaki durumu da irdelenmiş olup, wet-lease anlaşmasının kapsamında yer alan uçak kiralama hizmeti bedelinin % 1 oranında katma değer vergisine tabi olması, diğer unsurların (personel, bakım, sigorta vs.) ise genel esaslar çerçevesinde katma değer vergisine tabi olması gerekmektedir. Altuğ Kaan Uzunçelebi/E&Y

[2] Global fleet forecast and leasing penetration, Vision Gain 2011

[3] www.fider.org.tr/getDocument.aspx?intpageNo=343

[4]  Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığının10.04,2014 tarih 64597866-130(28-2014)-37 sayılı özelgesi

[5]  Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığının08.07,2013 tarih 64597866-130(28-2013)-93 sayılı özelgesi

[6] Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığının07.07,2011 tarih B.07.1.GİB.4.99.16.02-KDV-28-63 sayılı özelgesi

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti./Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.