Aramalı vergi incelemesi neden ve ne zaman yapılır.

Vergi incelemesinden maksat ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır. Vergi incelemesinde uygulanacak usul ve esaslara ilişkin düzenlemelere VUK’ nun 134’ncü ile 141’nci maddeleri arasında yer verilmiştir. Ancak yine VUK’ nun 142’nci maddesinde de aramalı vergi incelemesine ilişkin özel düzenlemelere yer verilmiştir.
 
Aramalı vergi incelemesi neden yapılır?

Yapılan bir ihbar veya yapılan incelemeler dolayısıyla bir mükellefin vergi kaçırdığına yönelik emareler bulunursa, bu mükellef veya kaçakçılıkla ilgisi görülen diğer şahıslar nezdinde ve bunların üzerinde arama yapılabilir.
 
Aramalı veri incelemesinin önemli bir bölümü bir ihbar üzerine yapılır.

Arama Hangi hallerde yapılır

İhbar veya yapılan incelemeler sırasında, mükellefin vergi kaçırdığına dair emareler bulunursa, Bu Mükellef veya Kaçakçılıkla ilgisi görülen diğer kişiler nezdinde ve bunlar üzerinde arama yapılabilir. Arama yapılabilmesi için aşağıda belirtilen koşulların, bir arada olması gerekir.

1. İncelemeyi yapanların buna lüzum görmesi ve gerekçeli bir yazı ile arama kararı vermeye yetkili Sulh Yargıcından bunu istemesi gerekir.

2. Sulh Yargıcının istenilen yerlerde arama yapılmasına karar vermesi gerekir.

Arama kararı hangi Sulh Yargıcı tarafından verilmelidir

İrtibatları nedeni ile Muhtelif Şahıslar nezdinde ve mahallerde yapılacak aramalarda birine karar vermeye yetkili olan sulh yargıcı bunlardan diğer sulh yargıçlarının yetkisine giren suç ortağı olanlarla ilgili aynı kararı vermeye yetkilidir.

İhbara dayanan aramalı incelemelerde, İhbarın gerçek olmaması halinde Nezdinde arama yapılan kimse İhbarı yapan Muhbirin adını idareden isteyebilir. Bu takdirde idarede Muhbirin adını İlgiliye bildirmek zorundadır. 

Arama kararında bulunulan Defter ve Belgeler ne yapılmalıdır.

Aramada ele geçirilen ve incelenmesine değer bulunan bütün defter ve belgeler müfredatlı olarak bir tutanakla tespit olunur. Belgelerin dosya veya dosya içinde sayı olarak tespit edilmesi müfredatlı Tespit demektir.

Arama yapıldığı sırada, zaman yetersizliği veya diğer nedenlerle tutanak tanzim edilmesine ve aramada bulunan veya incelemesine gerek görülen defter ve tüm belgeler Mükellef nezdine emin bir yere konulur. Veya kaplar içinde daireye nakledilir.  Bu durumda defter ve belgelerin konulduğu kaplar ve yerler arama yapanlar tarafından mühürlenir. Bu aşamada varsa Mükellefin mührüde vurulur.

Güvenli yere konulan Defter ve Belgeler, Mükellefinde hazır buluğu bir zamanda açılarak müfredatlı bir tutanakla tanzim edilir. Mühürlerin açılması halleri tutanakla tespit edilmesi gerekir. Düzenlenen tutanakların birer örneği defter ve belgelerin sahibine veya imza yetkisine sahip vekiline verilir. Yukarıda açıklanan işlerde, Mükellefin hazır bulunmaması veya Mührünü kullanmak imtina etmesi halinde, aramada hazır bulunanların tutanağa belirtmeleri ile yerine getirilir. Mükellefin Mühürlerin açılması veya tanzimi sırasında hazır bulunmaması halinde de Aramayı yapanlar ve iki Memur tarafından tutanak tutularak bu işlem tamamlanır.

Arama Kararında açıca yazılmasa bile, Aramada bulunan ve incelemesinde gerek görülen Defter ve belgeler, inceleme yapanın işyerine götürülür. Arama sırasında bulunan ve incelemesine gerek görülmeyen belgeler ise, Mükellefe iade edilir. Arama Sonrasında incelemeye gerek görülerek alınan defter ve belgelerin iyi saklanması gerekir. Aksi bir durum söz konusu olması halinde doğacak zararın İdare tarafından tanzim edilmesi gerekecektir.

Aramalı İncelemede Uyulacak Esaslar,

Aramalı vergi incelemesinde aşağıdaki şekilde hareket edilmesi zorunludur.

• İnceleme hemen ve her işten önce yapılır.

• İnceleme sırasında vergi ile ilgili olmayan şahsi ve özel mektuplar ile diğer evrak tutanak karşılığında sahiplerine iade edilir.

• Mükellefin, inceleme elemanı huzurunda, defter kayıtlarını incelemesi ve suret çıkarması yetkisine sahiptir.

• Defter ve Belgelerin arama sonucunda, alınması süresinde Beyan dönemi gelen beyannamelerin verilmesine engel teşkil etmeyecektir. Dolayısıyla beyanname tanzimi için gerekli bilgilerin yukarda belirtildiği üzere alınır ve konudaki talep incelemesine yetkililerce derhal yerine getirilir. Ancak, defter ve belgelerin muhafaza altında alındığı tarihten beyannamenin verileceği tarihe kadar olan süre bir aydan az olması halinde beyanname verme süresi kendiliğinden bir ay uzar. Ek süre bu müddet sonunda başlar.

• Mücbir sebeplerle mühlet isteme hükümleri ayrıca değerlendirilir.

Aramalı İncelemenin bitmesi

Aramalı Vergi İncelemesi en geç üç ay içinde bitirilerek, defter ve belgeler sahiplerine tutanakla geri verilir.

Ancak haklı sebeplerle inceleme üç ay içerisinde bitirilemez ise, Sulh yargıcının vereceği karar üzerine bu süre uzatılır. Aramalı inceleme sırasında kanuna aykırı görülen olaylar ve hesap durumları tutanağı yazılır. Mükellef bu tutanağı imzalamaz ise aramanın konusu ile ilgili Vergi ve kesilen cezalar kesinleşene kadar, Defter ve Belgeler Mükellefe geri verilmez. Aramalı vergi inceleme tutanağına mükellefin itirazı ve varsa görüşleri aynen yazılır. Defter ve Belgelerin suç delili olmaması koşulu ile Mükellefler, Tutanakları imzalamak sureti ile Defter ve Belgelerini her an alabilir.

Aramalı incelemede Kayıtların yapılması

Arama sonucunda defter ve belgelerin muhafaza altına alınması sebebi ile yapılamayan kayıtlar, Mükelleflerin istemeleri halinde, Defterlerin geri verilmesi süresi sonuna kadar. İdare ile Mükellef arasında bir aydan az olmamak üzere kararlaştırılan münasip bir süre için de yapılabilir. Diğer Mükellefler, yeniden tasdik ettirdikleri defterlere inceleme süresince oluşan işlemlerini kayıt ederler ve defterlerini kendilerine geri verilmesi sonrasında bu kayıtlar ilgili deftere intikal ettirilir. Bu durumda mükellefin çift defter tutması yönünde ceza veya yaptırım uygulanması söz konusu değildir. Mehmet Özdoğru Ortak, Denetim ve Hukuksal Bölüm Başkanı

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.