Bilindiği üzere, perakende satış vesikası ve yazar kasa fişleri işletmelerin karşılarına bazı durumlarda gider olarak kaydetmek zorunda oldukları belgeler olarak çıkıyor.

Bu noktada önemli olan mal veya hizmet bedelinin 2015 yılında fatura düzenleme sınırı olan 880 lirayı geçip geçmediğidir. Söz konusu tutarın aşılması halinde, "fatura" düzenlenmesi zorunludur. Ancak, bu tutarın altında kalan mal ve hizmetler için yazar kasa fişi düzenlenebilmekte ve işletme kayıtlarına alınabilmektedir.

Bu yazımızda konuya ilişkin olarak Gelir İdaresi'nin vermiş olduğu özelgelere dayanarak, gerek Vergi Usul Kanunu açısından gerekse Katma Değer Vergisi Kanunu açısından perakende satış fişlerinin hangi durumlarda gider kabul edileceği ve katma değer vergisinin indirim konusu yapılabileceğine ilişkin Mevzuat' taki düzenlemelere bir göz atalım.

1-Vergi Usul Kanunu Yönünden Konunun İncelenmesi

Vergi Usul Kanunu'nun 232. Maddesi'nde birinci ve  ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler; birinci ve ikinci sınıf tüccarlara, serbest meslek erbabına, kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere; vergiden muaf esnafa, sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek, bunlardan fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler.

Yukarıdakiler dışında kalanların, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenlerden ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerden satın aldıkları emtia veya onlara yaptırdıkları iş bedelinin 880 TL'yi geçmesi veya az olsa dahi talep etmeleri halinde emtiayı satanın veya işi yapanın fatura vermesi mecburidir.

Ayrıca, söz konusu giderlerin Vergi Usul Kanunu hükümleri gereğince tevsik edici belgelere dayanması (fatura, fatura yerine geçen vesikalar gibi) ve yasal kayıtlarda izlenmesi gerekmektedir.

204 Sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile uygulamaların nasıl olacağı açıklanmış olup perakende satış fişlerinin gider yazılması bazı şartlara bağlanmıştır. Buna göre; 

"Mükelleflerin ticari faaliyetlerine ilişkin olarak; işyerlerinde kullanılmak ve tüketilmek amacıyla satın aldıkları (kırtasiye, büro ve temizlik malzemeleri gibi) ve bedeli fatura düzenleme mecburiyetini belirleyen Kanuni haddi aşmayan, diğer bir anlatımla perakende satış fişi (veya yazar kasa fişi) düzenleme sınırları içinde kalan mal ve hizmet bedelleri için düzenlenen perakende satış veya yazar kasa fişlerinin gider belgesi olarak kabul edilmesi 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu'nun Mükerrer 257'nci Maddesi'nin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak uygun görülmüştür. İşletmenin tüketimi dışında satışa konu olacak mal ve hizmetlerin alımlarında ise bedeli ne olursa olsun fatura düzenlenmesi defterlere faturalara dayanılarak kayıt yapılması gerekmektedir. " açıklamalarına yer verilmiştir.

Ayrıca, 275 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile de taksi işleten mükelleflerden alınan ve tutarı fatura düzenleme mecburiyetine ilişkin kanuni haddi aşmayan (2015 yılı için 880 TL) perakende satış fişlerinin gider belgesi olarak kabul edilmesi uygun bulunmuştur.

2- Katma Değer Vergisi Yönünden Konunun İncelenmesi

206 Sıra No.lu Vergi Usul Genel Tebliği'nin (G) bölümünde; "3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun ilgili hükümleri gereğince mükelleflerin, faaliyetleri ile ilgili olarak yapmış oldukları mal ve hizmet alımlarına ilişkin alış vesikalarında ayrıca gösterilen katma değer vergisinin, belgelerin kanuni defterlere kaydedilmiş olması şartıyla, vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilmesi mümkündür.

Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'nde gider belgesi olarak kabul edilen yazar kasa fişlerinde ayrıca gösterilen katma değer vergisi, bu belgelerin kanuni defterlere de kaydedilmesi şartıyla, genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılacaktır." açıklamasına yer verilmiştir. Hal böyleyken, son yıllarda Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi​nce verilen muktezalarda, anılan Tebliğ'le gider kabul edileceği belirtilen perakende satış fişlerine (yazar kasa fişlerine) ilişkin dar ve sınırlandırıcı görüşler ifade edildiği görülmektedir.

Anılan muktezalarda; 204 ve 206 No.lu Tebliğlerde gider kabul edileceği belirtilen alımların mükelleflerin sadece iş yerinde kullanmak ve tüketmek amacıyla satın aldıkları mal ve hizmetleri kapsamakta olduğu, şirket personelinin iş seyahatlerinde yeme, içme gibi harcamalarının bu kapsamda değerlendirilmesinin mümkün bulunmadığı, bu tür harcamaların kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilmesi için fatura ile tevsikinin mecburi olduğu belirtilmektedir.

Bu dar ve sınırlandırıcı görüşler kapsamında, mükelleflerin işletmelerinde tüketime konu olacak kırtasiye, büro ve temizlik malzemeleri, gıda gibi genel giderleri ödeme kaydedici cihaz fişi ile tevsik etmesi ve bu belgelerde yer alan katma değer vergisini indirim konusu yapması mümkündür.

Ancak; bunlar dışında kalan alış ve giderler yazar kasa fişi ile tevsik edilemeyeceğinden, İdare'nin yaklaşımı söz konusu belgelerde yer alan katma değer vergisinin de indirim konusu yapılamayacağı yönündedir. Bu yaklaşımda verilmiş birçok özelge bulunmaktadır.

Nitekim; Gelir İdaresi Başkanlığı İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü'nün 28.11.2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.35.17.01-35-02-685 Sayılı Özelgesi ile; mükelleflerin şehir içi ve dışındaki iş seyahatlerinde yeme, içme gibi harcamalarının kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilmesi için fatura ile tevsiki mecburi olduğu açıklanmıştır. KDV uygulamaları açısından da KDV Kanunu'nun 30/d Maddesi uyarınca fatura kullanılması gereken durumlarda perakende fişi kullanılması halinde bunlar gider olamayacağı için KDV'nin de indirilmesi söz konusu olamayacağı ifade edilmiştir.

3- Genel Değerlendirme

Yer verilen açıklamalara istinaden, işletmelerde tüketime konu olacak kırtasiye malzemesi, temizlik malzemesi, şirket personelinin tüketimi için yapılan gıda harcamalarının ve akaryakıt giderlerinin yazar kasa fişi ile tevsik edilmesi ve bu belgelerde yer alan katma değer vergisinin indirim konusu yapılması mümkündür.

Ancak, bunlar dışında kalan alış ve giderlerin perakende satış fişi ile tevsik edilemeyeceğinden hareketle, Gelir İdaresi'nin yaklaşımı; söz konusu belgelerde yer alan katma değer vergisinin de indirim konusu yapılamayacağı yönündedir. Nitekim KDV İadesi alan mükelleflerde yazar kasa fişlerindeki yüklenilen KDV'lerin yüklenim listelerinden çıkarılması ve KDV indiriminin kabul edilmemesi söz konusudur.

Bu durumda İdare'nin yaklaşımının şirket personelinin iş seyahatlerindeki yeme, içme harcamaları karşılığı alınan yazar kasa fişlerinin gider kaydedilemeyeceği ve KDV'sinin indirim konusu yapılamayacağı yönünde olduğunu belirtmek istiyoruz.

Bu itibarla mükelleflerin işletmelerde tüketime dahil olmayan en küçük tutardaki bir harcamaya (yeme-İçme-İş seyahati vb. gibi) ilişkin olarak, yazar kasa fişi yerine fatura temin etmelerinin şu anki mevcut durumda gerekmekte olduğunu hatırlatmakta fayda görüyoruz.

Konuya ilişkin olarak da Gelir İdaresi'nin yazar kasa fişlerinin gider yazılma ve KDV indirimi boyutuyla ilgili olarak güncel durumu göz önünde bulundurarak tebliğ bazında ilave düzenlemeye gitmesinde fayda olduğunu düşünüyoruz. Bora Yargıç/ http://www.kpmgvergi.com/Blog

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti./Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.