A- KURUMLAR VERGİSİNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Verginin Konusu” başlıklı 1. maddesinde “Kurum kazancı, gelir vergisinin konusuna giren gelir unsurlarından oluşur.” hükmü yer almaktadır.

193 sayılı Gelir vergisi Kanunu’nun “Gelirin Unsurları” başlıklı 2. maddesinde gelire giren kazanç ve iratlar aşağıdaki şekilde sayılmıştır.

1- Ticari kazançlar

2- Zirai kazançlar

3- Ücretler

4- Serbest meslek kazançları

5- Gayrimenkul sermaye iratları

6- Menkul sermaye iratları

7- Diğer kazanç ve iratlar

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 80. maddesinde  “Diğer kazanç ve iratlar”, arızi kazançlar ve değer artış kazançları olmak üzere 2’ye ayrılmıştır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Arızi Kazançlar” başlıklı 82. maddesinin 3. bendinde “Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatlar ile peştemallıklar (kiracıya ait tesisat ve malların tahliye ve devri sırasında kiralayan veya yeni kiracıya devrinde doğan kazançlar dahil).” arızi kazanç olarak sayılmıştır.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Safi Kurum Kazancı” başlıklı 6. maddesinde “kurumlar vergisi, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanır. Safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümleri uygulanır” hükmü yer almaktadır.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 3. maddesinin 1. fıkrasının (B) bendinde, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu, vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin yemin hariç her türlü delille ispatlanabileceği, şu kadar ki vergiyi doğuran olayla ilgisi tabii ve açık bulunmayan şahit ifadesinin ispatlama vasıtası olarak kullanılamayacağı, iktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan veya olayın özelliğine göre normal ve mutad olmayan bir durumun iddia olunması halinde ispat külfetinin bunu iddia eden tarafa ait olduğu belirtilmiş, 19. maddesinde ise, vergi alacağının vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğacağı hükmüne yer verilmiştir. Türk vergi sisteminde ticari kazançta tahakkuk esası geçerlidir. Tahakkuk, gelirin mahiyet ve tutar itibarıyla kesinleşmesidir.

B-  KATMA DEĞER VERGİSİ AÇISINDAN VERGİLENDİRME

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 19. maddesinde vergiyi doğuran olayın tanımı yapılmış ve vergiyi doğuran olayla ilgili muameleler, bir kısım vergiler açısından kanunda şekil ve muhtevası itibariyle belirli esaslara bağlanmış vesikalar ile tespit edilmiştir.

Vergi Usul Kanunu’nun “Mükellefin Ödevleri” başlıklı 2. kitabının “Vesikalar” başlıklı 3. kısmının 1. bölümü kayıtların tevsikini, 2. bölümü ise fatura ve fatura yerine geçen vesikaları hüküm altına almıştır.

Buna göre 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda aksine hüküm olmadıkça bu Kanun’a göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsikinin mecburi olduğu belirtilmiştir. Bu kayıtların tevsikinin ise fatura ve fatura yerine geçen vesikalarla yapılması gerekmektedir.

Fatura, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 229. maddesinde “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.” şeklinde tanımlanmıştır. 

Verginin konusunu teşkil eden işlemlerden biri olan hizmet, 3065 sayılı Kanun’un 4. maddesinde “teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemlerdir” şeklinde tanımlanmıştır. Bu işlemler; bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi şekillerde gerçekleşebilir. Maddede hizmet dolaylı bir şekilde tanımlanmış, hizmet sayılan bazı işlemler belirtilmiş ve bunlara benzeyen işlemlerin de hizmet sayılacağı hükme bağlanmıştır. Bu nedenle hizmet, belli bir tanım ve bilinen bazı işlemlerle sınırlandırılmamıştır.

3065 sayılı Kanun’un 28. maddesine göre, KDV oranı, vergiye tabi her bir işlem için (% 10) olup, Bakanlar Kurulu bu oranı, dört katına kadar artırmaya, (% 1)’e kadar indirmeye, bu oranlar dâhilinde muhtelif mal ve hizmetler ile bazı malların perakende safhası için farklı vergi oranları tespit etmeye yetkilidir.

Bakanlar Kurulu’na verilen yetkiye dayanılarak mal ve hizmetlere uygulanan KDV oranlarını belirleyen 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 1. maddesiyle mal teslimleri ile hizmet ifalarına uygulanacak KDV oranları, söz konusu Kararnameye;

- Ekli listelerde yer alanlar hariç olmak üzere, vergiye tabi işlemler için  (% 18),

- Ekli (I) sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için (% 1),

- Ekli (II) sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için (% 8)

olarak tespit edilmiştir.

Ayrıca, 213 sayılı VUK’un 229. ve müteakip maddeleri tevsik edici belgelerden faturanın tanımını, ne zaman, nasıl düzenleneceğini ve fatura verme ve alma mecburiyetini aşağıdaki lafz ile hüküm altına almıştır.

Madde-229: “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.”

Madde-232: “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:

1. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;

2. Serbest meslek erbabına;

3. Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara;

4. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;

5. Vergiden muaf esnafa

sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler...”

Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında, bir kurumun kiralamış olduğu işyerini tahliyesi karşılığında elde ettiği Peştemallık (hava parası) için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre fatura düzenlenmesi gerekmektedir. Düzenlenecek olan bu faturalarda yukarda belirtildiği üzere %18 oranında KDV hesaplanması gerekecektir. Mehmet Fil Yaklaşım / Temmuz 2014 / Sayı: 259

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.