Giriş

"İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun Tasarısı" TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunun 10 Temmuz tarihli oturumunda kabul edilmiştir. Yazımızın hazırlandığı tarihte Tasarı'nın TBMM Genel Kuruldaki görüşmeleri devam etmektedir.

Söz konusu Tasarı'da kesinleşmiş bazı kamu alacaklarının yeniden yapılandırılmasına ilişkin düzenlemeler de yer almaktadır. Buna göre Vergi Usul Kanunu kapsamındaki alacaklar, gümrük vergileri ve cezaları, SGK prim borçları ve cezaları, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun kapsamında takip edilen adli ve idari para cezaları gibi pek çok kamu alacağı yeniden yapılandırılma kapsamına girmektedir.

Bu yazımızda ise sadece Kanun Tasarısı'nın 75. maddesinde* yer alan; Vergi Usul Kanunu kapsamına giren vergi, vergi cezaları ve gecikme faizleri ile 6183 sayılı Kanun kapsamında hesaplanan gecikme zamlarına ilişkin kamu alacaklarının nasıl yapılandırılacağını ve söz konusu düzenlemenin mükelleflere olan etkilerini ele alacağız.

Bu kapsamda, Tasarı'nın bu şekliyle yasalaşması halinde, yeniden yapılandırmaya konu olabilecek vergi, vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamlarına ilişkin kamu alacaklarına ve yeniden yapılandırmadan faydalanılabilmesi için yerine getirilmesi gereken şartlara yazımızın aşağıdaki bölümlerinde yer verilmiştir.

* Tasarı'nın 75. maddesinin makalemizin konusunu oluşturan hükümleri TBMM Genel Kurulunun 24.07.2014 tarihli toplantısında aynen kabul edilmiştir.

Yeniden yapılandırmaya konu edilen Vergi Usul Kanunu kapsamındaki vergi, vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları

Vergi Usul Kanunu kapsamındaki vergi, vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamlarına ilişkin kamu alacaklarından;

• 30.04.2014 tarihinden (bu tarih dahil) önceki dönemlere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları,
   
• Beyana dayanan vergilerde, 30.04.2014 tarihine kadar verilmesi gereken beyannamelere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları (2013 yılı takvim yılına ilişkin gelir vergisi ikinci taksiti hariç),
   
• 2014 yılına ilişkin olarak 30.04.2014 tarihinden (bu tarih dahil) önce tahakkuk eden vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları (2014 yılı için tahakkuk eden motorlu taşıtlar vergisi ikinci taksiti hariç)
   
• 30.04.2014 tarihinden (bu tarih dahil) önce yapılan tespitlere ilişkin olarak vergi aslına bağlı olmayan vergi cezaları,

yeniden yapılandırma kapsamına girmektedir.

Yeniden yapılandırmadan faydalanma şartları

Tasarı'daki düzenlemeler göz önünde bulundurulduğunda yukarıda yer verilen Vergi Usul Kanunu kapsamındaki kamu alacaklarının yeniden yapılandırmaya konu edilebilmesi için söz konusu alacakların kesinleşmiş olması gerekmektedir.

Tasarı'da kesinleşme şartına yer verilmekle birlikte, alacağın kesinleşmesinden ne anlaşılması gerektiğine ilişkin bir açıklamada bulunulmamıştır. Diğer taraftan, 1 seri numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliği'nin "Örtülü Sermaye" uygulamalarına ilişkin açıklamaların yer aldığı 12.4.1. bölümünde; "Verginin kesinleşmesi; dava açma süresi içinde dava açılmaması, yargı mercilerince nihai kararın verilmiş olması veya uzlaşmanın vaki olması gibi haller nedeniyle, verginin kesinleşmesi ve itiraz edilmeyecek duruma gelmesidir." açıklamasına yer verilmiştir.

Bu noktada, Tasarı'da hangi dönemlere ilişkin kesinleşmiş alacakların yeniden yapılandırmaya konu edileceğine ilişkin belirlemelerde bulunulmuş olmasına karşın, alacağın kesinleşmesinin ne zaman gerçekleşmiş olması gerektiğine ilişkin bir belirlemede bulunulmamış olmasının altını çizmekte fayda görüyoruz.

Örneğin; Tasarı'nın 01.08.2014 tarihinde yasalaşması halinde, 30.04.2014 tarihinden öncesine ait vergi borcuna ilişkin uzlaşma yolunu tercih etmiş bir mükellefin, İdare ile 15.08.2014 tarihinde uzlaşması durumunda; bu mükellefin Torba Kanun kapsamında yeniden yapılandırma hükümlerinden faydalanmasının mümkün olup olmadığı net değildir.

Yukarıda belirtmiş olduğumuz gibi, Tasarı'da yasanın yayımlandığı tarihten sonra kesinleşen vergi alacaklarının yeniden yapılandırmaya konu edilemeyeceği yönünde bir düzenlemede bulunulmamış olmasından hareketle; Tasarı'nın yasalaşmasından sonra kesinleşen kamu alacakları için, mükelleflerin Tasarı'da yer alan diğer şartları da sağlaması durumunda, yeniden yapılandırma hükümlerinden faydalanması mümkün gözükmektedir. Ancak, yasanın çıkarılma amacına ve lafzına uygun olarak bu konuda bir belirleme yapılmasının, mükelleflerin ileride mağduriyete uğratılmaması açısından yerinde bir yaklaşım olacağını değerlendirmekteyiz.

Bununla birlikte, kesinleşme şartının yanı sıra yeniden yapılandırmadan faydalanılabilmesi için yerine getirilmesi gereken diğer şartlar;

• Kanun'un yayımlandığı tarih itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş olan ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan alacakların ödenmemiş kısmının tamamının,
   
• Bu alacaklara bağlı faiz, cezai faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i amme alacakları yerine bu Kanun'un yayımlandığı tarihe kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın,

Kanun Tasarısı'nda belirtilen sürelerde ve şekilde tamamen ödenmesidir. Bu durumda alacaklara bağlı fer'i alacakların tahsilinden vazgeçilmektedir.

Ödenmemiş alacağın sadece fer'i alacak olması durumunda ise bunun yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın bu maddede belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla yine bu alacakların tahsilinden vazgeçilmektedir.

Yeniden yapılandırma hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların; borçlarına ilişkin olarak dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları gerekmektedir. Bunun yanında Kanun'un yayımlandığı tarihi izleyen ikinci ayın sonuna kadar başvuruda bulunarak yeniden yapılandırılan borçlarının ilk taksitini Kanun'un yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayda ödemeleri şartlarına da yine Kanun Tasarısı'nda yer verilmiştir.

Vergi cezaları

Yazımızın yukarıdaki bölümünde yer verilen şartların yerine getirilmesi durumunda, bahsi geçen Kanun Tasarısı'nda söz konusu alacaklara bağlı faiz, cezai faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i amme alacaklarından vazgeçileceğine ilişkin düzenleme yapılmıştır.

Bu noktada, tahsilinden vazgeçilen alacakların faiz, cezai faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i amme alacakları olduğu göz önünde bulundurulduğunda vergi ziyaı cezalarının yeniden yapılandırma kapsamına alınmadığının ve dolayısıyla yeniden yapılandırmadan yararlanılsa dahi vergi ziyaı cezalarının ödenmesi gerektiğinin altını çizmekte fayda görüyoruz.

Diğer taraftan, Kanun Tasarısı'nda vergi aslına bağlı olmayan cezalar (usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları gibi) için de özel bir düzenleme bulunmaktadır. Buna göre Kanun'un yayımlandığı tarih itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş olan ya da ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan ve bir vergi aslına bağlı olmaksızın kesilmiş olan vergi cezalarının, % 50'sinin bu maddede belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla kalan % 50'sinin tahsilinden vazgeçilmektedir.

Yeniden yapılandırılan borçların ödenmesi

Kanun Tasarısı'nda, bahsi geçen kamu alacaklarına bağlı faiz, cezai faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i amme alacakları yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranı esas alınarak hesaplanacak tutarlar aşağıdaki koşullarda borçlular tarafından ödenebilecektir:

• Borcun ilk taksit ödeme süresi içerisinde tamamen ödenmesi halinde, Kanun'un yayımlandığı tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için herhangi bir faiz uygulanmayacaktır.
   
• Borcun taksitle ödenmek istenmesi durumunda borçluların başvuru sırasında altı, dokuz, on iki veya on sekiz eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birini tercih etmesi halinde; hesaplanan borç tutarları sırasıyla (1,05), (1,07), (1,10), (1,15) katsayıları ile çarpılır ve ikişer aylık dönemler halinde ödenecek taksit tutarları hesaplanır.

Kanun kapsamında ödenmesi gereken taksitlerden bir takvim yılında 2'den fazla (2014 takvim yılı için 1'den fazla) taksit, süresinde ödenmez veya eksik ödenirse yeniden yapılandırma hakkı kaybedilmektedir.

Bir takvim yılında en fazla iki (2014 takvim yılı için bir) taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde, ödenmeyen veya eksik ödenen taksit tutarlarının son taksiti izleyen ayın sonuna kadar, gecikilen her ay ve kesri için 6183 sayılı Kanun'un 51. maddesine göre belirlenen gecikme zammı oranında hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla Kanun hükümlerinden faydalanılabileceğine söz konusu Kanun Tasarısı'nda yer verilmiştir.

Yeniden yapılandırmaya ilişkin örnek hesaplama

Örneğin; (A) Anonim Şirketinin Ocak 2010 dönemine ait 100.000 TL tutarında eksik beyan ettiği damga vergisinin bağlı bulunduğu vergi dairesince tespit edilmesi ve bu borcun 31.01.2014 tarihinde tahakkuk etmesi durumunda, Kanun'un yayım tarihi (örneğin 01.08.2014) itibarıyla ödenmemiş olan bu vergi borcuna ilişkin ceza, gecikme faizi ve gecikme zammı hesaplamaları ile yeniden yapılandırma kapsamındaki hesaplamalar karşılaştırmalı olarak aşağıdaki gibi olacaktır:

* Yİ-ÜFE en son 2014 Haziran ayı için belirlendiği için yeniden yapılandırma kapsamındaki hesaplamalar bu tarihe kadar yapılmıştır.

Yukarıda yer verilen hesaplamalardan da görüleceği üzere Kanun Tasarısı'nda yer alan yeniden yapılandırma hükümlerinden yararlanması durumunda, mükellef 46.957,46 TL'lik bir avantaj sağlamaktadır. Diğer taraftan; vergi aslının ilgili olduğu dönem, borcun kesinleştiği tarih ve söz konusu dönemlere ilişkin gecikme faizi, gecikme zammı ve Yİ-ÜFE tutarlarının her mükellef özelinde elde edilecek vergi avantajının tespitinde belirleyici olacağını belirtmekte fayda görüyoruz.

Ayrıca yukarıdaki hesaplamaların Kanun Tasarısı'ndaki hükümler dikkate alınarak yapıldığını, Tasarı aynen yasalaşırsa Bakanlık tarafından çıkarılacak olan bir tebliğ ile bu konuya ilişkin örnekli açıklamalar yapılmasının beklendiğini de hatırlatmak isteriz.

Değerlendirmelerimiz

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda kabul edilen, "İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun Tasarısı" ile kanun koyucu birçok düzenlemede bulunmakla birlikte; yazımızda yeniden yapılandırmaya konu edilen ve Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince tahsil edilen Vergi Usul Kanunu kapsamındaki vergi, vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamlarına ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir.

Tasarı'da yer verilen Vergi Usul Kanunu kapsamındaki kamu alacaklarından, sadece kesinleşmiş olanların yeniden yapılandırmaya konu edilebilecek olması göz önünde bulundurulduğunda; yeni Tasarı ile kanun koyucunun, geçmiş dönemlerde gerçekleştirdiği vergi affı ve benzeri düzenlemelere kıyasla, mükelleflere daha kısıtlı bir vergi avantajı sağladığı söylenebilir.

Nitekim daha önceki düzenlemelerle; mükelleflerin kesinleşmiş borçlarının yanı sıra, tahakkuk ettirmedikleri ya da eksik tahakkuk ettirdikleri vergilerinin de kendi beyanlarıyla tahsil edilmesi amaçlanmıştı. Böylece, hem mükelleflerin geçmiş dönemlere ilişkin vergi riskleri ve yükümlülükleri en aza indirilmiş; hem de devlete önemli bir kaynak sağlanmıştı.

Sonuç olarak, yukarıda yer verilen nedenlerden ötürü; söz konusu Tasarı'nın, mükelleflere sağlayacağı vergi avantajı ile kamu gelirleri üzerindeki etkisinin sınırlı olacağını beklemek yanlış olmayacaktır. M. Berkay Kılıç

http://www.vergidegundem.com/tr/vergidegundem?categoryName=Vergide&publicationNumber=8&publicationYear=2014

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.