İşverenin beyanında Kuruma bildirilmesi gereken sigortalı sayısı, çalışma süresi veya prime esas kazançlarının altında beyanda bulunduğunun tespiti sonucu işin niteliği, kullanılan teknoloji, emsal işyerlerinin prim matrahı, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşü ve benzer kıstaslardan yararlanarak, geriye doğru, sigortalılarla ilişkilendirmeksizin, sadece işverene yönelik resen prim tahakkuk ettirilmesiyle işin yürütümü için gerekli asgari işçilik miktarının hesaplandığı “Asgari İşçilik İncelemesi”; beyan esasının su-i istimalinin kaçınılmaz sonucu olan kayıt dışı istihdamı önleyici en önemli tedbir olarak uygulanmaktadır. Bu cümleden hareketle asgari işçilik incelemesinin iki temel amacının bulunduğu anlaşılmaktadır. İlki, çalışanların işveren tarafından haksız kazanç elde etme gayesiyle kuruma bildirilmemesi ve yasal kayıtlara intikal ettirilmemesi sonucu uğrayacakları hak kayıplarını önlemek, diğeri ise asgari işçilik uygulamasıyla Kurumun prim geliri ile devletin vergi gelirini garanti altına almaktır.

Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, sigorta Primleri Genel Müdürlüğü tarafından 10.12.2013 tarihinde yayınlanan 2013-41 sayılı Genelgenin “4.7- Doğrudan temin usulüyle yaptırılan işler” başlıklı 6 numaralı bölümünde,

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun, “Uygulanacak İhale Usulleri” başlıklı 18. maddesinde, idarelerce, mal veya hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde,

a) Açık ihale usulü,

b) Belli istekliler arasında ihale usulü,

c) Pazarlık usulü

uygulanacağı öngörüldüğünden, “doğrudan temin usulünün, uygulanacak ihale usullerine ilişkin 18. madde içeriğinden çıkarıldığı,

Buna göre, doğrudan temin usulü ile yapılan mal veya hizmet alımları ile yapım işleriyle ilgili olarak ihale makamlarının söz konusu işi üstlenenleri Kurumumuza bildirme yükümlülüğü, yüklenicinin hak ediş ödemesine esas muaccel borcunun bulunup bulunmadığı hususunu sorgulama yükümlülüğü ve teminat iadesi sırasında Kurumumuzdan alınmış ilişiksizlik belgesini isteme yükümlülüğünün bulunmadığı,” açıklanmıştır.

Açıklama bu şekilde olmakla birlikte, doğrudan temin usulü ile yaptırılan işlerde, teminat iadesi sırasında Kurumumuzdan alınmış ilişiksizlik belgesini isteme yükümlülüğünün bulunmamasına rağmen, asgari işçilik araştırma işlemi/incelemesi yapılıp yapılmayacağı, yapılacak ise araştırma işleminde/incelemede esas alınacak asgari işçilik oranının tespiti için konunun Asgari İşçilik Tespit Komisyonuna intikal ettirilip ettirilmeyeceği, ihale makamlarıyla ihaleli işe ait bilgilerin temini için yazışma yapılıp yapılmayacağı, cevap verilmesi veya geç cevap verilmesi durumunda ilgili idare aleyhine idari para cezası uygulanıp uygulanmayacağı gibi hususlar izaha muhtaçtır.

Buna göre, 5510 sayılı Kanun’un;

- 85. maddesinin ikinci ve beşinci fıkrasında, Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ile bankalar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan işlerden ve özel nitelikteki inşaat işlerinden dolayı bu işleri yapan işveren tarafından yeterli işçilik bildirilmiş olup olmadığının Kurum’ca araştırılacağı,

Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ile bankaların, bu maddenin uygulanmasıyla ilgili olarak, Kurum’ca istenilecek bilgileri ve belgeleri yazılı olarak en geç bir ay içinde Kuruma vermeye mecbur bulundukları,

- 90. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında ise kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşların ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşların, kanunla kurulan kurum ve kuruluşların, ihale yolu ile yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenleri ve bunların adreslerini on beş gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlü oldukları,

İşverenlerin hak edişlerinin Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin borçlarının olmaması kaydıyla ödeneceği, kesin teminatlarının ise ihale konusu işle ilgili olarak Kuruma borçlarının bulunmadığının tespit edilmesinden sonra iade edileceği,

- 102. maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde, 85. maddenin beşinci fıkrasında belirtilen yükümlülüklerini belirtilen sürede yerine getirmeyenlere, aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanacağı, hüküm altına alınmıştır.

Ayrıca, Kanun’un 90. maddesine istinaden hazırlanan Sosyal Güvenlik Kurumu Prim ve İdari Para Cezası Borçlarının Hak edişlerden Mahsubu, Ödenmesi ve İlişiksizlik Belgesinin Aranması Hakkında Yönetmeliğin “Kapsam” başlıklı ikinci maddesinde bu Yönetmeliğin, idarelerin ihale yoluyla yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenleri kapsadığı öngörülmüştür.

Bilindiği gibi, ihale, mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemleri; ihale usulü, bu işlemin gerçekleştirilebilmesi için izlenen yöntemleri; ihale mevzuatı ise genel anlamda, bu hususta yayınlanmış olan kanun, tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge ve genel talimat olmak üzere tüm yazılı belgeleri ifade etmekte olduğundan ihale usulleri kapsamına girmeyen bir işlem veya yöntem de yazılı olarak belirtilmiş olması kaydıyla mevzuatın içinde yer almaktadır.

Buna göre, Kanun’un 85. maddesindeki ihale mevzuatı ifadesi ihale usulleri kapsamına girmeyen işleri de kapsamına aldığından, Kanun’un 90. maddesinde belirtilen kurum ve kuruluşlarca ihale usulleri kapsamına girmemekle birlikte ihale mevzuatı kapsamında yaptırıldığı anlaşılan işlerde de asgari işçilik araştırması/incelemesi yapılması gerekmektedir. Murat Araz E-Yaklaşım / Temmuz 2014 / Sayı: 259

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.