Konuyla ilgili Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği(2)’nin 45. maddesine eklenen fıkra sorunun cevabını bulmak açısından yol göstericidir. Şöyle ki; 17.04.2012 tarih ve 28267 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan “Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” in 7. maddesinde; “Aynı Yönetmeliğin 45. maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir. “(6) Sigortalının bildirilmesi gereken kanuni süre içerisinde meydana gelen iş kazalarında, Kanun’un 23. maddesi hükmü uygulanmaz.” denilmektedir. Anılan fıkrada belirtilen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu(3)’nun, 23. maddesinde “Sigortalı çalıştırmaya başlandığının süresi içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kurum’a bildirilmemesi halinde, bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurum’ca tespit edildiği tarihten önce meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık halleri sonucu ilgililerin gelir ve ödenekleri Kurum’ca ödenir. Yukarıdaki fıkrada belirtilen hallerde, Kurum’ca yapılan ve ileride yapılması gerekli bulunan her türlü masrafların tutarı ile gelir bağlanırsa bu gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri tutarı, 21. maddenin birinci fıkrasında yazılı sorumluluk halleri aranmaksızın, işverene ayrıca ödettirilir. 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olduğu halde, 8. maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen süre içerisinde bildirimde bulunmayanlara, bildirimde bulunulmayan sürede meydana gelen iş kazası, meslek hastalığı, analık halleri sonucu ilgililerin gelir ve ödenekleri Kurum’ca ödenmez.” hükmü yer almaktadır. 5510 sayılı Kanun’un 21. maddesi ise iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık bakımından işverenin ve üçüncü kişilerin sorumluluğunu düzenlemektedir. Bu maddenin birinci fıkrasına göre iş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse, Kurum’ca sigortalıya veya hak sahiplerine bu Kanun gereğince yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, Kurum’ca işverene ödettirilmektedir. Yine aynı fıkra hükmüne göre işverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınmaktadır. Konuyu iki açıdan ele almak lazımdır. Birincisi, iş kazası ve bu konuda tarafların sorumlulukları; ikincisi de işçinin sigorta bildirimi. Buraya kadar konuyu birinci açıdan ele aldık. Şimdi de ikinci açıdan bir değerlendirme yapalım. Buna göre, 5510 sayılı Kanun’un 4/1-a bendine tabi çalışanların Kurum’a bildirimleri için temel kural sigortalılık başlangıç tarihinden önce bildirilmeleridir. İşverenler bu bildirimi sigortalı işe giriş bildirgesiyle ve e-Sigorta yoluyla gerçekleştirmeleri gerekmektedir. Ancak, işin esası bu olmakla birlikte bu durumun istisnaları da mevcuttur. Şöyle ki; 5510 sayılı Kanun’un “Sigortalı Bildirimi ve Tescili” başlıklı 8. maddesinin birinci fıkrasına göre;

İşveren tarafından sigortalı işe giriş bildirgesi;

a) İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya başlatıldığı gün,

b) Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında alınarak çalıştırılanlar ile Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerlerinde; ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde çalışmaya başlayan sigortalılar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar,

c) Kamu idarelerince istihdam edilen 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na(4) göre işsizlik sigortasına tabi olmayan sözleşmeli personel ile kamu idarelerince yurt dışı görevde çalışmak üzere işe alınanların, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde Kurum’a verilmesi halinde, sigortalılık başlangıcından önce bildirilmiş sayılmaktadır.

5510 sayılı Kanun’un 4/1-b bendine tabi sigortalı olanlar yani Bağ-Kurlular için (tarımsal faaliyette bulunanlar hariç) sigortalılık başlangıcından itibaren kendi mevzuatına göre kayıt veya tescili yapan ilgili kurum, kuruluş ve birlikler, vergi daireleri ve esnaf sicil memurluğu sigortalı işe giriş bildirgesi düzenleyerek 15 gün içinde, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyeliğine seçilen ortakları, limited şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarından hisse devralan yeni ortaklarının, işe giriş bildirgeleri şirket yetkililerince düzenlenerek 15 gün içinde, 4/1-b bendine tabi sigortalı olmayı gerektirecek şekilde tarımsal faaliyette bulunanların ise Ziraat Odaları tarafından, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde il/ilçe tarım müdürlükleri tarafından, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç bir ay içinde, 4/1-b kapsamında sigortalı olan 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun(5)’a tabi jokey ve antrenörler de Türkiye Jokey Kulübü tarafından bir ay içinde, Kurum’a vermekle/bildirmekle yükümlüdürler. 5510 sayılı Kanun’un 23. maddesi, sigortalı işe giriş bildirim sürelerine uyulmaması halinde, iş kazalarında, iş kazasına bağlı olarak kurumca yapılacak tüm masrafların işverene rücu edileceğini ve bu hallerde Kanun’un 21. maddesinde öngörülen sorumluluk hallerinin (kaçınılmazlık ilkesi gibi) dikkate alınmayacağını hüküm altına almıştır. Bu hükmün manası, iş kazasına uğrayan bir işçi için Kurum’a verilmesi gereken Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin kaza günü itibariyle Kurum’a verilmesi durumunda Kanun’un öngördüğü süre henüz dolmamış ise Kanun’un 23. maddesi kazazede işçinin işvereni için uygulanmayacaktır.Konuyu bir örnek üzerinden açıklamaya çalışalım. Bir inşaat ustası olan Mithat Beyin bir inşaat firmasında 28.05.2013 tarihinde çalışmaya başladığını kabul edelim. İnşaat ustası Mithat Beyin işe başladığı gün iskeleden düşerek iş kazası geçirdiğini ve işçinin SGK’ya bildiriminin kaza saatine kadar yapılmadığını farz edelim. Bu durumda, işvereninin kazazede işçinin bildirimini 28.05.2013 tarihinin yani kaza gününün 23.59’una kadar e-Sigorta yoluyla yapması durumunda Kanun’un 23. maddesinin öngördüğü müeyyidelerden kurutulacak ve kazazedenin de tedavisi sigorta kapsamında yapılacaktır. Çünkü Mithat Beyin İşe Giriş bildirimi, Kanun’un 8. maddesinin birinci fıkrasına göre istisnai durumlardandır. Söz konusu Kanun maddesinde, “İşveren tarafından sigortalı işe giriş bildirgesi; a) İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya başlatıldığı gün, … Kurum’a verilmesi halinde, sigortalılık başlangıcından önce bildirilmiş sayılmaktadır.” denilerek esas kuraldan ayrılmıştır. Süleyman Uzunoğlu Yaklaşım / Eylül 2013 / Sayı: 249

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.