Türkiye'nin 2010'da yakaladığı yüzde 8,9'luk büyüme, sanayinin devlerine de yansıdı.

İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) hazırladığı 'Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması'na göre 2010 yılında satış vergileri hariç net üretimden satışlara göre TÜPRAŞ, 2005 yılından bu yana olduğu gibi yine ilk sırada yer aldı. Üretimden satışlara göre, 20 milyar 819 milyon 67 bin 10 lira ile Türkiye'nin en büyük sanayi kuruluşu olan TÜPRAŞ'ı 9 milyar 740 milyon 496 bin 745 lira ile Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ), 6 milyar 4 milyon 819 bin 331 lira ile de Ford Otomotiv izledi. TÜPRAŞ, sıralamada 2010 yılında ilk sırada yer alırken, toplam üretimden satışlar içerisindeki payı yüzde 7,4'ten yüzde 8,2'ye yükseldi.

Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması sonuçlarını İSO Başkanı Tanıl Küçük açıkladı. Araştırmaya göre İSO 500'de yer alan 434 şirket kâr ederken, 66'sı zarar açıkladı. 2009'da bu listede yer alan şirketlerin 412'si kârlı iken, 88'i zarar etmişti. Özel sanayi kuruluşlarında 1998 yılına kadar yüzde 6-10 arasında değişen satış kârlılığı özel sektörde 5,9'a yükseldi. 2009'da özel şirketlerin kârlılığı 5,2 idi. Özel sektör kârlılığı 2007'de yüzde 7,2 ile zirve yapmıştı. 2010'da ekonomideki toparlanma ile özel kuruluşların brüt katma değerinin bir önceki yıla göre yüzde 14 arttığına işaret eden İSO Başkanı, 2010'da ödenen faizlerin finansal giderlerdeki payının düşmeye devam etmesi sebebiyle şirketlerin daha fazla kârlı hale geldiğini aktardı. Araştırmada kamu şirketlerinin artan kârlılığı da dikkat çekiyor. Nitekim 2009'da yüzde 5,8 olan kamu kârlılığı 2010'da yüzde 7,6'ya yükseldi. 2010'da sadece EÜAŞ bir kamu kuruluşu olarak ilk 10'da yer aldı. Keza 1982'de İSO 500'de 69 kamu kuruluşu yer alıyordu, 1990'da bu rakam 91'e çıkmış olsa da 2010'a gelindiğinde bu rakam 12'ye geriledi. İSO 500'deki şirketlerin 488'ini özel sanayi kuruluşları oluşturdu. İSO 500'deki şirketlerde çalışan sayısı önceki yıla nazaran yüzde 6,7 artış gösterdi. Artış özel sektörde yüzde 9,8 olarak gerçekleşirken kamuda yüzde 10,7 eksilme oldu. 2010'da Türkiye sanayiinde istihdam 417 bin arttı. Araştırmanın bir diğer iyi haberi ise faizin şirketler için korkulu rüya olmaktan çıkması. Nitekim İSO 500'deki şirketlerin ödediği faizlerin toplam satışlardaki payı 2010'da yüzde 1'e geriledi.

İSO 500 içerisinde ilk 10 kuruluş arasında tek kamu kuruluşu EÜAŞ oldu. EÜAŞ 2009 yılındaki yerini geçen yıl da korudu. 2009 yılında altıncı sırada bulunan Ford Otomotiv 2010 yılında üçüncü sıraya yükseldi. Dördüncü sıradaki kuruluş bir önceki yıl üçüncü olan OYAK Renault olurken, bu şirketi TOFAŞ takip etti. Arçelik altıncı sırada bulunurken, yedinci sırada Aygaz, sekizinci sırada ERDEMİR, dokuzuncu sırada İÇDAŞ Çelik, onuncu sırada ise İSDEMİR yer aldı. Sonuçlara göre, 2010 yılında ilk 15 sanayi kuruluşu içinde bir kamu, 14 özel kuruluş yer aldı.

Yabancı sermayeli şirket sayısı azaldı

Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması'na göre 2010 yılında yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı 148'e geriledi. İSO 500 kapsamında son yıllarda artış gösteren yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı 2008'de 148'e, 2009 yılında ise 153'e yükselmişti. 2010 yılında ise yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı tekrar 148'e indi. Bu 148 yabancı sermaye paylı kuruluşun İSO 500 üretiminden satışları içindeki payı yüzde 33,4'ten yüzde 31,6'ya geriledi. 2010'da İSO 500 ihracatının yüzde 47,8'inin yabancı sermaye paylı kuruluşlar tarafından gerçekleştirildiği görülürken, bu oran 2009 yılında 48,9 olarak gerçekleşmişti. Çalışanlar sayısında ise yabancı sermaye paylı kuruluşların İSO 500'deki payı yüzde 30 oldu. İSO 500 kapsamındaki İSO üye kuruluş sayısı 2010 yılında 197 oldu. Tümü özel sektör kuruluşlarından oluşan 197 şirketin İSO 500 üretimden satışlardaki payı yüzde 45,1 olarak gerçekleşti. İSO üyelerinin Türkiye ihracatındaki payı ise yüzde 25,7 oldu.

Sabancı, listede 10 şirketle yer aldı

Türkiye'nin 500 büyük sanayi kuruluşu listesinde Sabancı ailesinden 10'a yakın firma yer aldı. Philsa Philip Morris Sabancı Sigara ve Tütün Sanayii, 544 milyon TL net kârla Sabancı Holding'in en gözde şirketi olurken, Brisa Bridgestone Sabancı Lastik Sanayi 77 milyon lira ile İSO 500'de 48. sıraya yükseldi. Enerjisa, Çimsa Çimento, Kordsa Global Endüstriyel İplik ve Yünsa da listede yer aldı. Öte yandan Hacı Ömer Sabancı Holding bünyesinde faaliyet gösteren Avdansa, Akçansa Çimento, Omluksa Kağıt Sanayii ve Temsa da listede kalmayı başardı. Geçen yıl listede kalan Sabancı Holding şirketi Pilsa Plastik Sanayii listede yer almazken, Hacı Ömer Sabancı Holding'in 2009 listesinde yer alan Günsa 2010 İSO 500'de yer bulamadı. 2008'de Sabancı Holding'in sattığı Bossa ise bir önceki yıl yer aldığı 215. sıradan 192. sıraya yükseldi.

Gaziantep'ten 16, Adana, Kayseri ve Denizli'den 12'şer şirket listede

Listede Anadolu'nun dev kuruluşları da yer aldı. Türkiye'nin 500 sanayi kuruluşu listesinde Kayseri'den 12 firma yer aldı. Listeye giren firmaların yedisi Boydak Holding'e ait. Listede yer alan Gaziantepli firma sayısı ise 16 oldu. Bunların 3'ü Sanko Holding'e ait. Denizli'den listeye giren firma sayısı ise geçen yıla göre iki artarak 12'ye yükseldi. Sabancı Holding'in doğum yeri Adana'dan 12 firmanın yer aldığı listeye, Antalya'dan da üç şirket girdi. Listede Balıkesir'den 8, Soma'dan 2, Karacabey'den 2, İskenderun'dan 4, Konya'dan 7 şirket yer aldı. Kayseri'den listeye, HES Hacılar Elektrik, Boytaş Mobilya, Kayseri Şeker Fabrikası, Merkez Çelik, Orta Anadolu, İstikbal Mobilya, Boyteks Tekstil, Boyçelik Metal, Has Çelik ve Halat, Kumtel, Çetinkaya Mensucat ve Mega Metal girdi. Kayseri Sanayi Odası (KAYSO) Başkanı Mustafa Boydak İSO'nun sıralamasına bakıldığında Kayseri'nin sanayi kenti olma özelliğini devam ettirdiğini belirterek, özel sektörün güçlü olmasının, ülke kalkınması için önem taşıdığını vurguladı. Gaziantep Ticaret Odası (GTO) Başkanı Mehmet Aslan ise elde edilen başarının, istikrarlı büyümenin göstergesi olduğunu belirterek, "Firmalarımızın başarısı ile gurur duyuyoruz." dedi. Adana Ticaret Odası (ATO) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Gizer ise listede Adana'dan sadece 12 firmanın yer almasının düşündürücü olduğunu belirtti. Gizer, "Resmi verilere göre her dört kişiden birinin işsiz olduğu, bir zamanlar sanayinin başkenti konumundaki Adana'da tüm çabamıza rağmen ekonomik göstergelerde hedeflenen sonuca ulaşamamış olmanın üzüntüsünü yaşıyoruz." dedi.

Çalışan sayısı yüzde 6,7 arttı, istihdamın lideri Arçelik

İSO 500 genelinde çalışan sayısı bir önceki yıla göre yüzde 6,7 artış gösterdi. Özel ve kamu olarak bakıldığında, 2010 yılında çalışan sayısı özel kuruluşlarda yüzde 9,8 artarken, kamu kuruluşlarında yüzde 10,7 azaldı. 2010 yılında Türkiye sanayi sektörü istihdamı 417 bin kişi artarak yüzde 10,2 oranında büyüdü. İSO 500 araştırmasına göre Arçelik 14 bin 48 çalışanla istihdamda birinci sırada yer aldı. Arçelik'i 13 bin 543 çalışan ile Türkiye Şeker Fabrikaları, 12 bin 603 çalışan ile Türkiye Taşkömürü Kurumu izledi. 2009 yılında İSO 500 arasında yer almayan Vestel Dijital Üretim Sanayii 89. sıradan, Besler Gıda 92 sıradan, Şenpiliç Gıda 99. sıradan, Bunge Gıda 103. sıradan, Namet Gıda ise 113. sıradan listeye girdi.

100 LCD'nin 85'ini üretti, İSO 500'e sıçradı

Vestel Dijital, likit kristal modülü yatırımıyla 2010 yılında 576 milyon TL ciroya ulaşarak Türkiye'nin en büyük 500 sanayi kuruluşu sıralamasına 89. sıradan girdi. Vestel, 2006 yılında start verdiği projeye 120 milyon dolar yatırım yaparak LCD televizyonların oksijeni olarak tabir edilen likit kristal modülde Avrupa'nın ilk, Türkiye'nin ise tek üreticisi konumunu elde etmişti. Şirket geçen yıl Türkiye'de üretilen her 100 LCD TV'den 85'ini üretmişti. Avrupa LCD TV pazarında yüzde 15 pazar payına sahip.

http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1163145&title=sanayinin-devleri-buyume-ruzg%E2rini-iyi-degerlendirdi-k%E2rlilik-yuzde-40-artti&haberSayfa=1