Zaman zaman siz okurlarımdan gelen yorumlar ve aktarılan sorunlar sohbetimizin konusunu şekillendiriyor. Bu hafta da böyle oldu ve Anadolu sanayicisi bir okurumdan gelen ve sorunları paylaşma diyebileceğim mesajı üzerine bu hafta sohbetimizi gümrük üzerine yapmayı yeğledim.

Otuz küsur yıl önce ihracatçılığa ilk adım attığım yıllarda, yükleme yapılan günlerde işyerimizde oturduğumu pek hatırlamıyorum. Aracı ihracatçı bir işletmede çalıştığım için, üreticilerin mekanında ya da demiryolu istasyonunda yapılan yüklemelere gitmek ve işlemlere katılmak büyük keyif verirdi. Gümrük komisyonculuğumuzu yapan kuruluşun elemanlarının peşinde, Haydarpaşa Gümrüğü koridorlarını aşındırıp dururdum. Doğal olarak o arkadaşların, benim bu meraklı hallerimden pek de hoşnut olmadıklarını da söylemem gerekir.

Ancak yıllar ilerledikçe, bu merakımın bana çok iyi bilgiler getirdiğini ve işlerin nasıl yürüdüğü konusunda ciddi bir altyapı oluşturduğunu anlayınca mutlu oldum.

İhracatçı ve gümrük, yapışık kardeşler gibidir. İhraç ürünlerimiz gümrükten geçirilerek yurtdışı edildiği ve bu işlemler yapılırken de her şey, daha sonra tüm yasal işlemlere mesnet olarak kullanılmak üzere, kayıt altına alındığı için, burada yapılan işlemlerin ve kayıtların sağlığı çok ama çok önemlidir. Daha sonra da bu belgelerin muhafazası ve gerektiğinde yasal mercilere ibrazı da aynı derecede önemlidir.

GÇB'yi tanımlamak istersek, ihracatçıların "mütemmim cüz'ü" ya da güncel deyişle "tamamlayan parçası "diyebiliriz. İhracatı yapılmak üzere gümrüklere gönderilen her ürün için, faturası kapsamında mutlaka bir beyanname açılır. Üzerine ürünlerin ticari detayları, gümrük tarife istatistik pozisyon numarası, üretici bilgileri, kullanılan teşviklere ait bilgiler vb. detaylar yazılır. Malların yurtdışı edilmesini takiben de kapanış nüshası, gümrükçü tarafından, ihracatçıya verilir.

Diyeceksiniz ki buraya kadar olanları bütün ihracat yapanlar bilir. Farklı olan Ne?

Farklı olan okurumuzun başından geçenler!

Belgede yanlış yapılırsa!

İhracatçı okurumuz, aynı ülkede iki ayrı firmaya ürün gönderiyor. Faturalarını da mallarla birlikte başka bir şehirden gümrükleme yapmak üzere gönderiyor. Giden malların bir sandığı bir müşteriye ait, diğerleri ise başka bir müşteriye ait. Gümrükçüsü bir yanlışlık sonucu ikinci faturayı görmeyip tüm malları tek sandığın alıcısı olan müşteri adına ve daha kötüsü, bir sandık malın bedeli karşılığında GÇB açarak malı yurtdışı ediyor. Bir sandık ürünün bedeli 4.000.- Euro. Tüm malların bedeli ise 35.000.- Euro. Açılan GÇB üzerindeyse mal bedeli 4.000.- Euro olarak görünüyor. Gümrükçüyle yapılan şiddetli tartışmalar sonucunda ve iki ay sonra GÇB üzerinde elle düzeltme yapılmış olarak geri geliyor.

İhracatçı arkadaşımız dertli, çünkü Maliye ile başı dertte. İade ve mahsup işlemlerinde güçlük yaşıyor. Elindeki beyanname kopyası sorun yaratıyor. Gümrükçü başka bir telden çalıyor, Maliye ise haklı olarak yasal zeminde geçerli evrak istiyor.

Bu ihracatçı arkadaşın yerinde olmak istemezdim doğrusu!

Yanlış yapılmasının her an mümkün olduğunu düşünürsek, tedbiri elden bırakmamak gerekir diyor ve kendi uygulamalarımızdan örnek vermek istiyoruz.

Ara sıra da olsa aynı günde, aynı ürünü, aynı ülkede farklı alıcılara sevk ettiğimiz oluyor. Bir aksaklık olmaması için, her alıcının vesaikini ayrı bir dosya olarak gümrükçümüze gönderiyor ve her fatura karşılığı açılacak beyanname için, gümrükçüye ve nakliyeciye aynı yükleme talimatını ayrı ayrı gönderiyoruz. Bu yükleme talimatının üzerinde de o sevkıyat ile ilgili tüm detayları belirtiyoruz. Açılan beyannamenin bir kopyasının acilen belgegeçer (faks) ile bize gönderilmesini istiyoruz ve gelen kopyayı hemen kontrol ediyoruz. Bu sistem bize yanlışların engellenmesini sağlamakta oldukça yardımcı oluyor. Her yükleme için bir yükleme talimatı verilirse, gümrükçünün ve nakliyecinin hata yapması engelleneceği gibi, aralarındaki koordinasyonun da sağlıklı olmasına zemin hazırlanır.

Belge kaybolursa!

Bir başka ve daha kötü haber ise belgenin yani GÇB'nin kaybolması. Kıymetli evrak kapsamında düşünülmesi gereken Gümrük Çıkış Beyannamesi'nin orijinal kapanış kopyasının, gümrükçü tarafından ihracatçıya teslim edilirken, bu işlemin imza karşılığı yapılması gerekir. Bu şekilde yapılan teslimatlarda, daha sonra ortaya çıkabilecek ve her iki tarafı da zan altında bırakabilecek tartışmaların önü de alınmış olur. İhracatçının, gümrükçüden ayrı bir şehirde olması ve beyannamenin de ihracatçıya posta ile gönderilmesi halinde, bu işlemin iadeli taahhütlü yapılması önemlidir. Öte yandan beyannamenin kargo aracılığı ile gönderilmesi de güvenli bir seçenek olabilir. Burada vereceğimiz örnek de bir hayli rahatsız edici. İhracatçımız mallarını bulunduğu şehirden gümrüklemenin yapılacağı şehre gönderiyor ve GÇB'nin kapanış kopyasının gelmesini bekliyor. Ancak gelen giden yok! Gümrükçü gönderdiğini iddia ediyor, ancak buna dair bir kanıt sunamıyor. Tartışmalar uzun ve şiddetli! Sonunda gümrükçü yeni bir kopya çıkarttırmayı öneriyor ve bunun için de bin dolar çerçevesinde bir "masraf" istiyor. İhracatçımız sıkıntıda ve bunu kabul ediyor, ancak işi hızlandırmak amacı ile kendi çevresini kullanarak bazı temaslarda bulunuyor. Bu arada "masraf " konusunu da araştırdıklarında karşılarına yasal bir rakam olarak yirmi veya yirmi beş dolar gibi bedel çıkıyor. Kopan kıyameti siz tahmin edin artık. Bu gibi uygunsuz davranışları sergileyerek kendi sektörünü zan altında bırakan kişiler her yerde karşımıza çıkabilir.

Tedbir, nereye kadar?

Motorlu kurye GÇB'nin kapanış kopyasını getirdi. Arkadaşımız aldı ve kontrol ederken bir hayret nidası çıkardı. Çünkü bize getirilen GÇB kopyası bizim değil, başka bir ihracatçının GÇB kopyası idi. Kim bilir bizim kopyamız da kime teslim edilmişti. Hemen gümrükçümüzle temas ederek, o gün beyanname teslim edilen tüm ihracatçıların telefon numaralarını alarak onları teker teker arayarak teslim edilen beyannameleri kontrol etmelerini rica ettik ve kendi beyannamemizi bulduk.

Hata insan unsurunun olduğu her yerde kaçınılmazdır. Önlemi de sistemi iyi kurup çalıştırmaktan geçer.

http://www.dunyagazetesi.com.tr/news_display.asp?upsale_id=337937&dept_id=80