Tek ortaklı anonim şirketler ile diğer anonim şirketler arasında farklı bir düzenlemeye tabi olmayan konulardan biri de genel kurul toplantılarındaki ibra kararının müzakeresidir. Bilindiği üzere, kelime anlamı olarak “aklama” anlamına gelen ibra işlemi ile şirket yöneticileri geçmiş yıllara ait olarak gerçekleştirdikleri iş ve işlemlerden dolayı genel kurulca onaylanmaktadır. Genel kurul kararında aksine açıklama bulunmadığı takdirde bilançonun onaylanmasına ilişkin karar aynı zamanda yönetim kurulu üyelerinin de ibrası sonucunu doğurmaktadır (TTK md. 424).

Diğer taraftan anonim şirketlerde yönetim kurulu da bir veya daha fazla kişiden oluşabilmekte ve tek pay sahibi olan kimse aynı zamanda şirketin yöneticisi de seçilebilmektedir (TTK md. 359/1). Kanun’da ibra işlemi için normal nisabın yeterli olacağı belirtilmiş(4) ve özel bir nisap aranmamış olmakla birlikte, ibra kararına ilişkin görüşmelerde bazı oylarla ilgili kısıtlamalar getirilmiştir.

Buna göre, şirket yönetim kurulu üyeleri ibra edilmelerine ilişkin kararlarda kendilerine ait olan paylardan doğan oy haklarını kullanamayacaklarından tek pay sahibinin aynı zamanda yönetici olduğu anonim şirketlerde ibra kararı müzakere edilemeyecektir (TTK md. 436/2). Elbette ki ortaklarının bir kısmının yönetimde olduğu çok ortaklı anonim şirketlerde de böyle bir sorunun olması muhtemeldir. Ancak, tek ortaklı ve aynı zamanda bu ortağın yönetici olduğu (veya tek pay sahipli ve bu pay sahibinin de dahil olduğu birden fazla yöneticinin olduğu) bir anonim şirkette bu sorunun kaçınılmaz olduğu; bu durumun da özellikle genel kurul ve yönetim kurulu iradelerinin birbiriyle tamamen kesişmesinden kaynaklandığı kuşkusuzdur. Dolayısıyla, tek ortaklı bir anonim şirkette bu pay sahibi aynı zamanda şirket yöneticisi ise ibra kararının görüşülmesi esnasında oy hakkını kullanamayacağından başkaca pay sahibi de olmadığından ibra ile ilgili olarak genel kurulda karar alınamayacaktır.

Hatta, pay sahipleri kendileri ve belirli dereceye kadar olan yakınları ile ilgili kişisel nitelikteki işlemlerine ilişkin görüşmelerde oy hakkını kullanamayacaklarından (TTK md. 436/1) bu gibi konuların müzakeresinde genel kurulun bir karar vermesi mümkün olamayacaktır. Örneğin; tek pay sahibinin aynı zamanda yönetici olduğu bir anonim şirkette, bu yöneticinin rekabet yasağının(5) kaldırılması veya şirketle işlem yapma yasağının kaldırılması(6) gibi konularda pay sahibi oyunu kullanamayacağından, bu konuların genel kurulda müzakeresi mümkün olamayacaktır.

Diğer taraftan, genel kurul toplantılarında oy hakkı ile ilgili olarak getirilen kısıtlamaların amacı ve korumak istediği menfaatler göz önünde bulundurulduğunda; söz konusu kısıtlamaların tek pay sahibinin aynı zamanda yönetici olduğu anonim şirketler için geçerli ve anlamlı olamayacağı düşünülmektedir. Başka bir anlatımla, bu şirketlerde hem genel kurul ve hem de icra kurulu iradesinin aynı kişide birleşmiş bulunması nedeniyle oy hakkının kısıtlanması halinde bazı kararların alınması teknik olarak mümkün olamayacak; kısıtlanmaması halinde ise bu hususta karar alınmasının işin doğası gereği pratik bir anlamı bulunmayacaktır.

Konuyla ilgili olarak düzenlemelerin gerekçesinde detaylı bir ifadeye yer verilmemekle birlikte, kanun koyucunun tek ortaklı anonim şirketler yönünden bilinçli olarak ayrı bir düzenlemeye gitmediği kabul edildiğinde, bu şirketler için dahi özellikle şirket alacaklıları, çalışanları gibi pay sahibi dışındaki kimselerin menfaatlerini korumak bakımından oy hakkı yönünden getirilen kısıtlamaların geçerli olmasını istediği, yahut durumun öğretide çözümlenmeye bırakıldığı, yahut da bu şirketler için söz konusu kısıtlama mekanizmasının zaten işlevsel olarak mümkün olmadığının kanun koyucu tarafından bilindiği ve bu nedenle yasal metinde konunun altının çizilmesine gerek duyulmadığı gibi birkaç varsayım karşımıza çıkmaktadır. Özdem SATICI TOPRAK Yaklaşım / Haziran 2016 / Sayı: 282

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.