A- YENİ TEŞVİK DÜZENLEMESİ NE KADAR SÜRELİDİR?

Bahse konu teşvik düzenlemesi 01.01.2018 ila 31.12.2020 tarihleri arasında özel sektör işverenlerince işe alınanlar için geçerli bulunmaktadır.

B- GETİRİLEN YENİ TEŞVİK DÜZENLEMESİ KİMLERİ KAPSAMAKTADIR?

Yaşına veya öğrenim durumuna bakılmaksızın Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı işsizler arasından işe alınanlar teşvik kapsamında bulunmaktadır. İŞKUR’a kayıtlı işsiz olma konusunda bir süre sınırı bulunmamaktadır. Bir gün süreyle dahi İŞKUR’a kayıtlı işsiz olmak, diğer şartların sağlanması kaydıyla, teşvikten yararlanmak için yeterli gelmektedir.

C- TEŞVİKE HANGİ ŞEKİLDE ALINANLAR GİRMEKTEDİR?

01.01.2018 tarihinden 31.12.2020 tarihine kadar özel sektör işverenlerince işe alınan ve çalıştırılan kişilerin;

a) İşe alındıkları aydan önceki 3 aylık sürede toplam 10 günden fazla 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Sigortalı Sayılanlar” başlıklı 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında diğer bir deyişle eski SSK’lı ve eski Emekli Sandığı kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmemiş olması,

b) İsteğe bağlı sigortalılık hariç olmak üzere 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi eski Bağ-Kur’lu kapsamında sigortalı bulunmaması,

c) İşe alındıkları yıldan bir önceki bir takvim yılında işe alan işyeri tarafından bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı sigortalılar sayısının ortalamasına ilave olması ve Kanun tasarısında aranılan diğer koşulları sağlamaları gerekmektedir.

Konuyu örnekle açıkladığımızda; Şubat 2018 ayında yeni işe alınan işçi için özel sektör işvereninin teşvik hükümlerinden yararlanabilmesi için; Kasım, Aralık 2017 ayı ile Ocak 2018 ayı içinde en fazla 10 gün süreyle eski SSK’lı ve/veya eski Emekli Sandığı kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmemiş olması; işe alındığı tarih olan Şubat 2018 ayında isteğe bağlı sigortalılık hariç eski Bağ-Kur kapsamında sigortalı bulunmaması; Ocak 2017-Aralık 2017 döneminde ayı prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen sigortalı sayısının ortalamasına ilave olarak belirtilen dönemde bildirilen ortalama sigortalı sayısı 15 ise 16 ncı sigortalı işçi olarak işe alınmış olması gerekir.

01.01.2018 ila 31.12.2020 tarihleri arasında 5510 sayılı Kanun kapsamına alınan işyerleri ve daha önce tescil edildiği halde ortalama sigortalı sayısının hesaplandığı yılda sigortalı çalıştırılmaması nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumuna aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar prim hizmet beyannamesi vermeyen işyerleri, Kanun Tasarısının Geçici 19. maddesinde belirtilen şartlar sağlanmak kaydıyla, 01.01.2018 tarihinden sonra ilk defa sigortalı bildiriminde bulunulan ayı takip eden üçüncü aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesinden itibaren makalemizin 4. maddesinde belirtilen süre kadar bu destekten yararlandırılabilmektedir.

D- TEŞVİKTEN YARARLANMA SÜRESİ NE KADARDIR?

Teşvikten yararlanma süresi, Aralık 2020 dönemi aşılmamak üzere;

a) İşe giriş tarihi itibariyle; 18 yaşından büyük kadınlar ile 18 yaşından büyük ve 25 yaşından küçük erkek sigortalılar için 18 ay,

b) İşe alınan İŞKUR’a kayıtlı engelli sigortalılar için 18 ay,

c) İşe alınan diğer sigortalı kişiler için 12 ay,

olarak uygulanmaktadır.

E- TEŞVİKTEN BİRDEN FAZLA YARARLANMAK MÜMKÜN MÜDÜR?

Makalemizin 4. maddesinde belirtilen yararlanma süresini aşmamak kaydıyla, destekten yararlanılmış olan sigortalının destek süresini tamamlamadan işten ayrılıp yeniden işe başlaması halinde, söz konusu sigortalıdan dolayı yeniden işe başladığı tarihteki durumu dikkate alınarak 4. maddede belirtilen sürelerden kalan süre kadar bu destekten yararlanabilmesi mümkündür.

F- TEŞVİK NEYİ KARŞILAMAKTADIR?

6.1- Bir işverenin 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Prim oranları ve Devlet katkısı” başlıklı 81. ve “Günlük Kazanç Sınırları” başlıklı 82. maddesi hükümleri çerçevesinde sigorta primine esas aylık kazanç tabanı olan 2.029,50 liralık asgari ücrete göre 416,04 lira (%20.5) sigorta primi işveren hissesi, 284,13 lira da (%14) sigorta primi de işçi hissesi olarak ortaya çıkmaktadır. 

Kanun tasarısı ile getirilen teşvik;

a) İşe alan işyerinin imalat veya bilişim sektöründe faaliyet göstermesi halinde sigortalının prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigortalı primi (%5+%9= %14) ve işveren priminin (%2+%7.5+%11= %20.5) tamamı (%14+%20.5= %34.5) işverene prim desteği olmak üzere İşsizlik Sigortası Fonundan,

b) İşe alan işyerinin diğer sektörlerde faaliyet göstermesi halinde sigortalının prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigortalı primi (%5+%9= %14) ve işveren priminin (%2+%7.5+%11= %20.5) tamamı (%14+%20.5= %34.5) işverene prim desteği olmak üzere İşsizlik Sigortası Fonundan,

karşılanmaktadır. Sigortalı hissesine karşılık gelen destek tutarının sigortalıya ödenmesi mümkün bulunmamaktadır.

Şu kadar ki, imalat veya bilişim sektöründe faaliyet gösteren işyerinde işe alınan işçi için sağlanacak teşvik, ilgili döneme ait günlük brüt asgari ücretin (2018 yılı için günlük 67,65 lira), sigortalının prim ödeme gün sayısıyla çarpılacak tutarı geçmemek üzere (2018 yılı Ocak ayında sigortalının prim ödeme gün sayısı 25 gün ise 1.691,25 lirayı, 30 gün ise 2.029,50 lirayı geçmemek üzere) fondan karşılanması söz konusudur.  2018 yılında bir kişi ve bir ayda fondan karşılanabilecek en çok prim tutarı; imalat veya bilişim sektörü için 2.029,50 lira, diğer sektörler için 700,17 lira olarak karşımıza çıkmaktadır.

Teşvik tutarı, sigortalıyı işe alan işverenin Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödeyeceği tüm primlerden mahsup edilmektedir. Mahsup işlemi, işverenin ödeyeceği sigorta primi işveren hissesi ile sigortalı hissesinden yapılmaktadır. Mahsup edilen tutar, İşsizlik Sigortası Fonu’nda karşılanmaktadır.

6.2- İşe alınanların ücretlerinin, aylık brüt asgari ücretin prim ödeme gün sayısına isabet eden tutarı üzerinden hesaplanan gelir vergisinin asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra kalan kısmı, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilmektedir.

Brüt asgari ücretle çalışan teşvik kapsamındaki bekar veya çocuksuz evli ve eşi çalışan bir işçi için 30 günlük prim ödeme gün sayısına göre 2018 yılında yararlanılabilecek gelir vergisi teşvik tutarı 152,21 liralık asgari geçim indirimi düşüldükten sonra 109,59 lira olarak bulunmaktadır.

6.3- İşe alınanlara yapılan ücret ödemelerine ilişkin damga vergisinin, aylık brüt asgari ücretin prim ödeme gün sayısına isabet eden kısmı beyan edilmemekte ve ödenmemektedir. Brüt asgari ücretle çalışan teşvik kapsamındaki bekar veya çocuksuz evli ve eşi çalışan bir işçi için 30 günlük prim ödeme gün sayısına göre 2018 yılında yararlanılabilecek damga vergisi teşvik tutarı 2.029,50x%07.59= 15,40 liradır.

G- TEŞVİK HÜKÜMLERİ HANGİ İŞYERLERİ VE HANGİ ÇALIŞANLAR HAKKINDA UYGULANMAMAKTADIR?

Teşvik hükümlerinden 5335 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 30. maddesinin ikinci fıkrası kapsamındaki kurum ve kuruluşlara (genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, döner sermayeler, fonlar, belediyeler, il özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal güvenlik kurumları, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklar) ait işyerleri, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunundan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ve yurt dışında çalışan sigortalılar hakkında teşvik hükümleri uygulanmamaktadır.

H- TEŞVİK HÜKÜMLERİNDEN KİMLER YARARLANAMAZLAR?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca yapılan ve yapılmakta olan kontrol ve denetimlerde veya mahkeme kararıyla, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği, diğer bir deyişle kayıt dışı çalıştırdığı veya bildirdiği sigortalıların fiilen çalışmadığı tespit edilen işverenler, teşvik hükümlerinden yararlanamamaktadır.

İ- PRİM VE CEZA BORCU BULUNAN İŞVERENLERİN TEŞVİK HÜKÜMLERİ KARŞISINDAKİ DURUMU

İşverenlerin teşvik hükümlerinden yararlanabilmesi için çalıştırdıkları sigortalılıklarla ilgili olarak aylık prim ve hizmet belgelerini veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerini yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna vermesi, ayrıca tüm sigortalılarına ait sigorta primlerini yasal süresinde ödenmesi, teşvikin uygulanacağı işyerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması gerekmektedir.

Prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun 6183 Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun’un “Tecil” başlıklı 48. maddesine göre tecil ve taksitlendirilmiş veya prim borçlarının yeniden yapılandırılmış ve taksitlendirilmiş olması durumunda, tecil, taksitlendirme ve yeniden yapılandırmanın devamı süresince işverenlerin teşvik hükümlerinden  yararlanabilmesi mümkün bulunmaktadır.

J- TEŞVİKTEN YARARLANMAK İÇİN İŞE ALINMA VE ÇALIŞTIRILMAYA İLİŞKİN KOŞUL

İşverenlerin teşvik hükümlerinden yararlanabilmesi için bu amaçla işe alınan işçilerin, işe alındıkları işyerinde fiilen çalışıyor olunması icap etmektedir.  İşe alınan kişinin ilgili işyerinde fiilen çalıştırılmaması teşvik hükümlerinden yararlanılmasına engel teşkil etmektedir. 

K- 5510 SAYILI KANUNUN 81/I BENDİ HÜKÜMLERİNİN VE DİĞER TEŞVİK DÜZENLEMELERİNİN UYGULANMAMASI

Bu teşvik hükümlerinden yararlandırılan işçiler için, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde belirtilen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, işveren hissesinin 5 puanlık kısmına isabet eden tutarın düşülmesi, diğer bir deyişle 5 puanlık indirimden yararlanılması ile aynı sigortalı için aynı dönemde diğer sigorta primi teşvik, destek ve indirimlerden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.

Yukarıda belirtilen gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlananlar, diğer kanunlarda yer alan benzer nitelikli gelir vergisi stopajı teşviklerinden yararlanamamaktadırlar.

L- GİDER VE MALİYET UNSURU OLARAK DİKKATE ALINMAMASI

Bu teşvik durumu, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun geçici 20’nci maddesine tabi olan bankalar, sigorta şirketleri, ticaret ve sanayi odaları, borsalar veya bunların teşkil ettikleri birlikler personeli hakkında da uygulanmaktadır.

İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanan sigorta prim tutarları, gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmamaktadır. Raşit ULUBEY E-Yaklaşım / Mart 2018 / Sayı: 303