I- GİRİŞ

Çalışma hayatında özellikle işverenlerin işçilere karşı adil bir şekilde davranmaları, kanunların uygulanabilir esasını sağlama, devletin denetleme mekanizmasında idari ceza yaptırımlarını öngörmüştür.

Bu cezai yaptırımlar haksızlıkları önleme, çalışma hayatında barışı ve iş disiplini getirmeyi amaç edinmiştir.

Kısaca, İş Teftiş Kurulu İş Müfettişleri marifetiyle devlet adına çalışma hayatını denetler ve teftiş eder.

II- ÇALIŞMA HAYATINDA İDARİ PARA CEZALARI

4857 sayılı İş Hukukumuzda İdari Para Cezaları Sekizinci Bölüm de yer alır, detaylı bir şekilde maddeler halinde düzenlenir.

Ana konu başlıkları aşağıda belirtilmiştir.

• İşyerini bildirme yükümlülüğüne aykırılık

• Genel hükümlere aykırılık

• Toplu işçi çıkarma ile ilgili hükümlere aykırılık

• Engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğuna aykırılık

• Ücret ile ilgili hükümlere aykırılık

• Yıllık ücretli izin hükümlerine aykırılık

• İşin düzenlenmesine ilişkin hükümlere aykırılık

• İş hayatının denetim ve teftişi ile ilgili hükümlere aykırılık

Yukarıda yer alan konulara ait idari para cezalarından özellikle,  her ay ve her işçi cezalarını inceleyeceğiz.

Özellikle belirtilen kuralların ihlal edilmesi halinde, işverenler idari yaptırım olarak cezalar uygulanacaktır.

III- İŞ MÜFETTİŞİNİN DENETİM YETKİSİ

4857 sayılı İş Kanunun Yedinci Bölümünde Çalışma Hayatının Denetimi ve Teftişine ait düzenlemelere yer verilmiştir.

Devlet, çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını izler, denetler ve teftiş eder. Bu görev Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı ihtiyaca yetecek sayı ve özellikte teftiş ve denetlemeye yetkili iş müfettişlerince yapılır.

İş hayatının izlenmesi, denetlenmesi ve teftişiyle ödevli olan iş müfettişleri, işyerlerini ve eklentilerini, işin yürütülmesi, yazılı esaslara uyarak gerektiği zamanlarda ve işçilerin yaşamına, sağlığına, güvenliğine, eğitimine, dinlenmesine veya oturup yatmasına ilişkin tesis ve tertipleri her zaman görmek, araştırmak ve incelemek ister.

İşverenler ise, kendilerine her çeşit kolaylığı göstermek, teftişle ilgili belge ve bilgi  isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler.

İşçileri ifadeye çağırırlar, işverenden bilgi ve belgeleri isterler.

İş müfettişleri tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir.

Aşağıdaki yazılı hususlarda işverenler denetlenir:

İş kanunları kapsamında olan veya kapsamda olduğu kanısına varılan işyerlerine, gündüz ve gecenin çalışılan herhangi bir saatinde işveren veya işveren vekillerine önceden haber vermeden girmek ve teftiş görevinin yerine getirilmesi işyerinin açılıp inceleme yapılmasını gerektiriyorsa, yasal bir sakınca olmamak koşuluyla, kapalı olan işyerlerini işveren veya vekiline açtırıp gerekli gördüğü incelemeyi yapmak,

İşyerinde çalışma mevzuatı gereği bulundurulması gereken kayıt ve belgelerin işyerinde bulundurulup bulundurulmadığını tespit etmek,

Gerekli gördükleri kimseleri bulundukları veya uygun gördükleri yerde dinlemek, bilgi ve ifadelerine başvurmak üzere çağırmak,

Görevleri ile ilgili gerçek ve tüzel kişiler ile resmi ve özel kuruluşlara ait her türlü kayıt ve belgeleri incelemek, ilgililerden bilgi istemek ve toplamak, mevzuat gereği tutulması zorunlu bulunan her türlü kayıt ve belgeleri işyerinde veya teftişe elverişli gördüğü bir yerde teftiş etmek ve incelemek üzere istemek, bunların suretlerini almak, konusu suç ve/veya kabahat oluşturan belge ve kayıtları idari ve kazai mercilerde kesin hüküm oluşuncaya kadar tanzim edilecek bir tutanakla alıkoymak,

Kayıtdışı istihdamla mücadele etmek amacıyla sektörel analizlere dayalı olarak belirlenen denetimleri yürütmek ve bu konularda alınması gerekli tedbirleri önermek,

Çalışma koşullarıyla üretim ve yapım yöntemlerini incelemek, kullanılan makina, araç, gereç, aygıt, tesis vb. ile yapımda kullanılan veya işlenen hammadde ve bunların işlenmiş olanlarını görmek, iş sağlığı ve güvenliği bakımından zararlı, tehlikeli ve mevzuata uygun olup olmadıklarını incelemek ve araştırmak, gerektiğinde kullanılan veya işlenen hammaddelerle işyerindeki hava, duman, buhar, toz ve benzerlerinden örnekler alıp tahlil ve muayene etmek veya ettirmek, bu örnekleri işveren veya işveren vekili, bulunmadıklarında işyerinde çalışanlardan birinin önünde ve durumu bir tutanakla belgelemek ve bir kaba konup mühürlenmek suretiyle almak, gerektiğinde fotoğraf, video gibi kayıtlar yapmaktır.

Genel de çalışma hayatında şikayet üzerine iş teftiş kuruluna intikal eden olaylar için, inceleme sonucu işyerlerinde gerçekleştirilen teftişlerdir.

IV-HANGİ YAPTIRIMLAR HER AY HER İŞÇİ İÇİN UYGULANIYOR

İdari Para Cezaları düzenlenirken;

a) İşçi için ilgilendiren konularda her işçi için sadece ihlal edilen işçi sayısına bağlı idari para cezası öngörülüyor.(Eşit davranmama, işten ayrılan işçiye referans mektubu, çağrı üzerine çalışma, fazla mesai, yıllık izin gibi düzenlemelere aykırılık)

b) Engelli ve eski hükümlü için(kamu) bu durumda kontenjan dışı kalmış işçi sayısı ve aylar dikkate alınıyor.

c) Ücret ödememek, eksik ödemek, bankaya yatırmamak, asgari ücreti eksik ödemek için her işçi ve her ay devreye giriyor.

• Her işçi için,

• Çalıştırılmayan her engelli ve eski hükümlü ve çalıştırılmayan her ay için,

• Her işçi ve Her ay için

Bu şekilde yukarıdaki tabloya göre kategorize edilen idari para cezaları özellikle kurumsal işletmelerde en az 10 en çok 1000 işçi ve yukarısı çalıştıran işyerleri çalışan sayısına göre sıkıntı yaratır.

4857 sayılı İş Kanunda öngörülen idari para cezaları,

• Çalışma ve İş Kur İl Müdürlüklerince,

• Birden fazla ilde işyerleri bulunan işverenlere uygulanacak idari para cezası ise işyerlerinin merkezinin bulunduğu yerdeki Çalışma ve İş Kur  il müdürlüğünce verilir ve genel esaslara göre tahsil edilir.

• 4857 sayılı Kanunda öngörülen bildirimlerin ilgiliye yazılı olarak ve imza karşılığında yapılması gerekir. Bildirim yapılan kişi bunu imzalamazsa, durum o yerde tutanakla tespit edilir. Ancak, 7201 sayılı Kanun kapsamına giren tebligat anılan Kanun(7201) hükümlerine göre yapılır(e-tebligat gibi.)

4857 sayılı Kanuna göre idari para cezalarına İtirazlar Kabahatler Kanunu esas alınır.

V- SONUÇ

İş Teftiş Kurulu müfettiş marifetiyle devlet adına çalışma hayatını denetler ve teftiş eder. 4857 sayılı İş Hukukumuzda İdari Para Cezaları Sekizinci Bölüm de düzenlenmiştir.

4857 sayılı İş Kanunun Yedinci Bölümünde Çalışma Hayatının Denetimi ve Teftişine ait düzenlemelere yer verilmiştir.

Devlet, çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını izler, denetler ve teftiş eder. Bu görev Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı ihtiyaca yetecek sayı ve özellikte teftiş ve denetlemeye yetkili iş müfettişlerince yapılır.

İdari Para Cezaları düzenlenirken;

a) İşçi için ilgilendiren konularda her işçi için sadece ihlal edilen işçi sayısına bağlı idari para cezası öngörülüyor (Eşit davranmama, işten ayrılan işçiye referans mektubu, çağrı üzerine çalışma, fazla mesai, yıllık izin gibi düzenlemelere aykırılık).

b) Engelli ve eski hükümlü için(kamu) bu durumda kontenjan dışı kalmış işçi sayısı ve aylar dikkate alınıyor.

c) Ücret ödememek, eksik ödemek, bankaya yatırmamak, asgari ücreti eksik ödemek için her işçi ve her ay devreye giriyor.

4857 Sayılı Kanun göre idari para cezalarına İtirazlar Kabahatler Kanunu esas alınır. Vedat İLKİ  E-Yaklaşım / Mart 2018 / Sayı: 303