1. GİRİŞ

Çalışma sürelerinin düzenlenmesi işyeri veriminin iş ekonomisinin vazgeçilmez argümanlarından. Kadın çalışanlardan okul öncesi çocuğu olanlar için 6663 sayılı Kanunla getirilen  kısmi süreli çalışma hakkının detayları 08.11.2016 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan konuya ilişkin Yönetmelikle ortaya konmuştur. İşte bu hakkın detaylarında İşverenlerin bilmesi gereken önemli noktalar bulunmaktadır.

2. ÇALIŞANLARIN OKUL ÖNCESİ KISMİ ÇALIŞMA HAKKINDA İŞVERENLERİN BİLMESİ GEREKENLER

İşyerinde çalışan kadınlardan okul öncesi çocuğu olanlara tanınan kısmi süreli çalışma izninin, kadın çalışanın doğum sonrası analık izninin, ya da doğan çocuğun kaçıncı çocuk olduğuna göre verilen çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz (Ücretsiz geçen sürede İşsizlik Fonu desteğiyle) izin hakkının veyahut ücretsiz izin kullanma halinde ücretsiz iznin bitiminden itibaren çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar herhangi bir zamanda talep edilmesi mümkün bulunmaktadır.

İşçinin bu talebin yazılı olması ve gün bazında veya saat bazında hangi saatlerde veya günlerde çalışma istendiğinin işçi tarafından talepte belirtilmesi gerekmektedir. Talep ekinde de eşin çalışıyor olduğunun belgelendirilmesi de şart bulunmaktadır. Bu koşulları taşımayan talebin işverence kabul edilmesi gerekmemektedir.  

Mamafih eşin çalışıyor olmasının her durumda şart olmadığını, örneğin eşlerden birinin sürekli bakım ve tedaviye muhtaç durumda olması, velayetin mahkemece eşlerden birine verilmesi hâlinde çocuğun velayetine sahip ebeveynin talepte bulunması, üç yaşını doldurmamış bir çocuğun münferiden evlat edinilmesi gibi hallerde eşin çalışmamasının da bu hakkı talep etmeye engel sayılmadığını bilmek gerekmektedir.  

İşçinin yöntemine uygun olarak yaptığı kısmî süreli çalışma talebi başvurusunu  -istisnai işler dışında-  işveren bir ay içinde onaylamak durumundadır. Yani reddetme yetkisi olmayıp, kabulünü de yazılı olarak bildirmek zorunda bulunmaktadır.  

Bununla birlikte işveren kısmî süreli çalışma hakkına konu işçinin talep dilekçesinde belirttiği gün ve saat istemleriyle bağlı bulunmamaktadır.

Bir aylık süresi içinde işçinin talep dilekçesine cevap vermemek işverene bir şey kazandırmamakta, zira işçinin talep dilekçesinde belirtilen tarihte veya bu tarihi takip eden ilk iş gününde kısmi süreli çalışma geçerlilik kazanmış olmaktadır.

2.1. ÇALIŞMA GÜN VE SAATLERİNİ BELİRLEME YETKİSİ İŞVERENDE

Bilakis cevap vermek işyeri ihtiyaçlarına göre kısmi süreli çalışma süresini ayarlama yetkisini kullanarak süreci yönetmek bakımından daha doğru olduğunu söyleyebiliriz. Zira kısmi süreli çalışmanın belirlenen günlük ve haftalık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığının, o yerin gelenekleri, işçinin yapmakta olduğu işin niteliği ve işçinin talebi dikkate alınarak işveren tarafından belirlenmesi mümkündür.

İşçinin belirtilen tarihte iş edimini sunmaya başlaması kaydıyla kısmi süreli çalışma talebi geçerli fesih nedeni sayılmamaktadır.

Yasal düzenleme 4857 sayılı Kanunda yapılsa da 6663 sayılı Kanunun "Bu madde hükümleri iş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçi için uygulanır" hükmünü amir 22' nci maddesi gereği 5953 sayılı Basın İş Kanununa tabi çalışanlar ile 854 sayılı Deniz İş Kanununa tabi çalışanları da kapsamaktadır.

İlke olarak tüm hizmet akdine tabi çalışanları kapsasa da işverenin kabul yetkisi açısı ve iş kolları bakımından bir istisna alanı bulunmaktadır. Her iş kolunda da işverenin zorunluluğu bu kadar kesin nitelikte olmamaktadır. Zira işçinin kısmi süreli çalışma izni hakkı bakımından istisnalar bulunmakta ve bu istisnai işlerde işçinin kısmi süreli çalışma izni işverenin onayına bağlı bulunmaktadır.

2.2. İŞVERENİN ONAYINA BAĞLI OLARAK KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA YAPILABİLECEK İSTİSNAİ İŞLER

' Özel sağlık kuruluşlarında ilgili mevzuat uyarınca mesul müdür, sorumlu hekim, laboratuvar sorumlusu ve sağlık hizmetinden sayılan işlerde tam zamanlı çalışması öngörülenler tarafından yerine getirilen işler,

' Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar hâlinde işçi çalıştırılarak yürütülen sanayiden sayılan işler,

' Nitelikleri dolayısıyla bir yıldan az süren mevsimlik, kampanya veya taahhüt işleri,

' İş süresinin haftanın çalışma günlerine bölünmesi suretiyle yürütülmesine nitelikleri bakımından uygun olmayan işler,  

bu işlerde işverenin uygun bulması hâlinde kısmî süreli çalışma yapılabilecektir.

Buradaki sağlık hizmetlerinden sayılan işlerden kasıt Tabip, Uzman Tabip, Hemşire, Ebe, Optisyen, Klinik psikolog, Fizyoterapist, Odyolog, Diyetisyen, Dil ve konuşma terapisti, Sağlık fizikçisi, Anestezi teknisyeni/teknikeri, Tıbbi laboratuvar ve patoloji teknikeri, Tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikeri, Ağız ve diş sağlığı teknikeri, Diş protez teknikeri, Tıbbi protez ve ortez teknisyeni/teknikeri, Ameliyathane teknikeri, Adli tıp teknikeri, Odyometri teknikeri, Diyaliz teknikeri, Fizyoterapi teknikeri, Perfüzyonist, Radyoterapi teknikeri, Eczane teknikeri, İş ve uğraşı terapisti (Ergoterapist), İş ve uğraşı teknikeri (Ergoterapi teknikeri), Elektronörofizyoloji teknikeri, Mamografi teknikeri,  Acil tıp teknikeri, Hemşire yardımcısı, Ebe yardımcısı, Sağlık bakım teknisyeninin yürüttüğü işler olmaktadır.  

2.3. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ İLE İLÂVE BELİRLEME

Toplu iş sözleşmelerinde kısmi süreli çalışma yapılabilecek işlerin Yönetmelikle belirlenen işler dışında da ayrıca belirlenmesi mümkün bulunmakta olup, bunu da işverenlerin elini güçlendirecek unsurlardan olarak değerlendirmek mümkün bulunmaktadır.

2.4. DÖNÜŞ HAKKI KULLANIMI

Kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam süreli çalışmaya dönebilecek olup tam süreli çalışmaya geri dönmek isteyen işçinin, işverene en az bir ay önce yazılı olarak talebini bildirmesi gerekmektedir.

2.5. İKAME İŞÇİNİN DURUMU

Kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin tam süreli çalışmaya başlaması hâlinde yerine alınan işçinin iş sözleşmesi kendiliğinden sona emiş sayılmaktadır.

Kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin iş sözleşmesini feshetmesi hâlinde, yerine alınan işçinin iş sözleşmesi yazılı onayı olması koşuluyla fesih tarihinden itibaren belirsiz ve tam süreli sözleşmeye dönüşmektedir.

Yalnız 2016 yılı içinde yürürlüğe giren yeni yasa sayesinde faaliyette bulunan Özel İstihdam Bürolarından kiralanacak işçiler ile yedekleme yapılacağı göz önüne alınırsa belirsiz süreliye dönüşme riski söz konusu olmayacağı da açık bulunmaktadır.

3. SONUÇ

Çalışan kadının veya evlât edinen ebeveynin çocuğunun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar uygulanmak üzere kısmî süreli çalışma hakkı düzenlenmiş ve yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Bu haktan faydalanma için yöntemince başvuran işçinin talebinin işverence kabulü zorunlu olup, kullanma saatleri ve günleri işverenin takdirinde bulunmaktadır.

Düzenlemenin kapsamı hizmet akdiyle çalışan tüm çalışanları içine almakla beraber bazı iş kolları istisna edilmiş ve bu işkollarında işverene talebi kabul etme yahut etmeme konusunda yetki tanınmıştır. Şevket TEZEL/Lebib Yalkın Yayımları

KAYNAKÇA;

• 6663 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
• 4857 sayılı İş Kanunu
• 1219 sayılı Tababet ve Şubatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun
• Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.