Gerek 2828 sayılı “Sosyal Hizmetler Kanunu”nun(8) Ek 7. maddesinde gerekse uygulamaya açıklık getirilen “Bakıma Muhtaç Özürlülerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik” hükmüne göre; her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamı esas alınmak suretiyle; kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelir tutarı bir aylık net asgari ücret tutarının 2/3’ünden daha az olan bakıma ihtiyacı olan engelliler(9) sağlanan hizmetlerin kapsamına alınmıştır (Yön. md.2).

Burada toplum tarafından konu hakkında eksik bilgi sahibi olunması nedeniyle yanlış yorumlandığını düşündüğümüz önemli bir hususu vurgulamak faydalı olacaktır. Şöyle ki, toplum içinde kanunla kurulu sosyal güvenlik kurumlarından gelir veya aylık alanların ya da bu sosyal güvenlik kurumlarına tabi olarak çalışanların bakım hizmetlerinden faydalanamayacağına dair yaygın bir kanaat hakimdir. Hal bu ki, bakım hizmeti verilmesinde iki koşul birlikte aranmaktadır. Bu koşullardan ilki kendilerine düşen ortalama aylık gelir tutarı bir aylık net asgari ücret tutarının 2/3’ünden daha az olması ikincisi ise bakıma muhtaç engelli olunduğunun belgelenmesidir. Bu iki koşul dışında başka bir şart aranmadığından bu iki koşulu sağlayan engellilerin sosyal güvenlik kurumlarından gelir veya aylık almalarının veya sosyal güvenlik kurumlarına tabi çalışmalarının bakım hizmeti verilmesinde hiçbir önemi yoktur.

Daha öncede ifade edildiği gibi evde bakım maaşı için iki koşulun birlikte var olması aranmaktadır. Bunlardan ilki ağır özür durumuna göre özür oranının % 50 ve üzerinde olduğunun “Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre alınacak sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesidir(13). Diğer koşul ise engelliye düşen ortalama aylık gelir tutarının bir aylık net asgari ücret tutarının 2/3’ünden daha az olmasıdır (2016 yılı için bu tutar 1177,46 x 2/3=784,97 TL’dir).

2828 sayılı Kanun’da 6518 sayılı Kanun ile değişiklik yapılamadan önce bakım maaşı net asgari ücrete göre belirlenmekteydi. Kanun’da üst sınır olarak net iki asgari ücret sınırı getirilirken yapılacak ödemelerin yönetmelikle belirleneceği, yönetmelikte ise akrabaları tarafından günde 24 saat süreyle bakılan bakıma muhtaç özürlüler için bir aylık net asgari ücret tutarında ödeme yapılacağı hüküm altına alınmıştı. Bu uygulamadan 6518 sayılı Kanun’un 21. maddesiyle yapılan değişiklik sonrası vazgeçilmiştir. Yapılan değişiklikle bakıma ihtiyacı olan engellinin evde bakımına destek için (10.000) gösterge rakamı ile memur aylık katsayısının çarpımı sonucu bulunacak tutar kadar aylık sosyal yardım yapılacağı hüküm altına alınmıştır (2828 sK. Ek-7/II. md.). Buna göre 2016 yılının ilk dönemi için ödenecek evde bakım maaşı miktarı memur maaş katsayı ile 10,000 gösterge rakamının çarpılması sonucu (0,088817 x 10.000=888,17 TL) 888,17 TL olarak hesaplanacaktır. Görüleceği üzere yapılan değişiklikle evde bakım maaşının miktarında bir azalma söz konusu olmuştur. Zira Kanun’da değişikliğe gidilmeyerek eski uygulamaya devam edilseydi ödenecek evde bakım ücreti 1177,46 TL olacakken bu miktar 2016 yılının ilk dönemi için 888,17 TL olmuştur.

Engelliye düşen ortalama aylık gelir tutarı hesaplanırken bakmakla yükümlü olunan bireylerin tamamının geliri hesaplanarak toplam kişi sayısına bölünür(15). Örneğin; aynı adreste ikamet eden anne, baba ve iki kardeşten ibaret olan bir aileyi ele alalım. Bu ailede annenin ağır özürlü olduğunu, babanın emekli olduğunu ve Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan 1300,00 TL yaşlılık aylığı aldığını, özürlü annenin bakımını üstlenen kız çocuğunun evde durması nedeniyle hiçbir geliri olmadığını, diğer çocuğun ise 2800 TL net ücretle bir işyerinde çalıştığını ve ailenin belirtilenler dışında hiçbir geliri olmadığını varsayalım. Bu durumda ağır özürlü olan anneye düşen aylık ortalama kazanç hesaplanırken ailenin tüm geliri 1300+1800=3.100,00 TL olarak hesaplanacaktır. Bulunan miktar aynı konut içinde yaşayan toplam kişi sayısı olan dörde bölündüğünde özürlü olan anneye düşen aylık ortalama kazanç 3100,00 / 4=775,00 TL olarak bulunacaktır. Bulunan miktar 2016 yılı için geçerli olan 784,97 TL’den daha az olduğundan ağır özürlü annenin bakımını üstelenen kız çocuğuna bu hizmeti karşılığı olarak aylık 888,17 TL tutarında bakım ücreti ödenecektir. Erden ÇAKAR Yaklaşım / Mart 2016 / Sayı: 279

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.