Sigortalılar, Sosyal Güvenlik Kurumu(SGK) web sitesinde bulunan http://uyg.sgk.gov.tr/AylikHesap/ adresinden veya e-Devlet şifresi ile yaşlılık aylığı miktarını hesaplatabilmektedir(3). Aylık miktarının bu denli kolay öğrenilebilmesi nedeniyle sigortalılar, Aralık ve Ocak ayında ayrı ayrı aylık hesabı yaptıktan sonra oluşan aylık farkına bakarak bir değerlendirmede bulunabilmekte, bu değerlendirmenin sadece o yıla ait bir veri olduğunu ve gerçek maaşından ancak Nisan ayında belirlendiğini bilmediklerinden hatalı bir kanıya varabilmektedir(4).

5510 sayılı Kanun’un 29. maddesine göre, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanların yaşlılık aylığı, ortalama aylık kazanç ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda bulunan tutardır. Ortalama aylık kazanç, sigortalının her yıla ait prime esas kazancının, ait olduğu yıldan itibaren aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan kazançlar toplamının, itibarî hizmet süresi ile fiilî hizmet süresi zammı hariç toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanan ortalama günlük kazancın otuz katıdır. Aylık bağlama oranı ise sigortalının toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için % 2 olarak uygulanır(5). Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır, aylık bağlama oranı % 90’ı geçemez.

5510 sayılı Kanun’un geçici 2/I-a maddesine göre, sigortalının, Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihe kadar geçen sürelerdeki prim ödeme gün sayılarına veya fiilî hizmet süresine ait aylık; Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önceki kanun hükümlerine göre, aylık talep tarihindeki toplam prim ödeme gün sayısı veya fiilî hizmet süresi üzerinden, Kanun’un yürürlük tarihi itibarıyla hesaplanacak aylığının Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihe kadarki prim ödeme gün sayısı veya fiilî hizmet süresi ile orantılı bölümü, aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile çarpılarak hesaplanır.

Sigortalının, Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen sürelerdeki prim ödeme gün sayılarına ait aylığı, aylık talep tarihindeki toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden 29. madde hükümlerine göre hesaplanacak aylığının, Kanun’un yürürlük tarihinden sonraki prim ödeme gün sayısına orantılı bölümü kadardır.

Bağlanacak aylık, yukarıda belirtildiği biçimde hesaplanacak kısmî aylıkların toplamından oluşmakta, hesaplanan aylığın başlangıç tarihinin yılın ilk altı aylık dönemine rastlaması halinde Ocak ödeme dönemi için aylıklara uygulanan artış oranı kadar artırılarak, yılın ikinci altı aylık dönemine rastlaması halinde ise öncelikle Ocak ödeme dönemi, daha sonra Temmuz ödeme dönemi için aylıklara uygulanan artış oranları kadar artırılarak, sigortalının aylık başlangıç tarihindeki aylığı hesaplanmaktadır(6).

2015 yılı emeklisi olanların, diğer bir ifade ile Kamu Kurumu çalışanları için 15 Ocak 2016, özel sektör çalışanları için 1 Ocak 2016 tarihi öncesi emeklilik talebinde bulunanların güncelleme katsayısı hesabında 2014 yılına ait yıllık TÜFE oranı ile 2014 yılı gelişme hızı dikkate alınarak aylık hesaplanacak ve hesaplanan aylık 2015 yılı Ocak ve Temmuz dönemi zamları nispetinde artırılacaktır. İlave olarak hak etmişse ayrıca seyyanen zam eklenecektir. 2016/Ocak ödeme döneminde bu aylık TÜFE oranı artırılacak, yasayla bir seyyanen zam yapılmışsa bu zam aylığa eklenecektir.

Örnek: 30 Aralık 2015 yılında yaşlılık aylığı bulunan sigortalının hesaplanan aylığı 1.500 TL ise bu aylık 2015/Ocak TÜFE oranı (% 2,33) ve 2015/Temmuz TÜFE oranı (% 4,76) oranında artırılacaktır(7). Dolayısıyla sigortalının 1 Ocak 2016 tarihindeki aylığı 1.500 x 1,0233 x 1,0476 = 1.608,01 TL olacaktır. Sigortalının ödeme dönemi 17 Ocak 2016 tarihi ise bu tarihte sigortalıya 16 günlük aylık, 1.608,01 x 16/30 = 857,61 TL ödenecek, 17 Ocak 2016 tarihinde ödenecek olan aylığı önce % 3,86 oranında artışla 1.608,01 x 1,0386 = 1.670,03 TL tutara yükseltilip 5510, geçici md. 67 hükmü gereği 100 TL ilave yapılarak sigortalıya 1.770,03 TL ödenecektir.

2016 yılında emekli olacakların, başka bir anlatımla kamu çalışanları için 15 Ocak 2016, özel sektör çalışanları için ise 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren emeklilik talebinde bulunanların güncelleme katsayısı hesabında, 2015 yılına ait yıllık TÜFE oranı ile 2015 yılı gelişme hızı dikkate alınarak aylık hesaplanacak ve bu aylığa 2016 yılı Ocak ve Temmuz dönemi zamları (ayrıca seyyanen zam) yansıtılacaktır.

Yukarıda yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, aynı dönemler için aynı prim gün sayısı ve aynı prim matrahı üzerinden 2015 yılı emeklisi olanlar ile 2016 yılı emeklisi olanların maaşları farklı hesaplandığı için ödenecek aylıklarda farklı olacaktır. Murat GÖKTAŞ, Murat ÖZDAMAR Yaklaşım / Şubat 2016 / Sayı: 278

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.