Özel bina inşaatlarında asgari işçilik uygulaması 01.01.1994 tarihin­den itibaren uygulanmaktadır. 01.01.1994 tarihinden önce başlayan ve biten inşaatlar için asgari işçilik hesaplaması yapılmaz. Yine 01.05.2004 tarihine kadar bitirilmiş olan inşaatlarda asgari işçilik hesaplamasında ortalama maliyet esas alınmakta iken, 01.05.2004 tarihinden sonra bitirilen inşaatlarda ise inşaatın bitirildiği yıldan bir önceki yılın mali­yet bedeli dikkate alınarak hesaplanmaktadır.

Özel bina inşaatlarında asgari işçilik uygulamasına esas ön değer­lendirme yapılabilmesi için inşaatın başlangıç ve bitim tarihlerinin, yüzölçümünün, yapı sınıf ve grubunun, birim maliyet bedelinin ve işçilik oranının biliniyor olması gerekmektedir. Yüzölçümü ile yapı sınıf ve grubu olarak ekseriyetle yapı ruhsatında yer alan bilgilerden yararlanılır. Birim maliyet bedeli olarak ise her yıl Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından tebliğ olarak yayımlanan yapı yaklaşık birim maliyetleri esas alınır. Maliyet bedeline uygulanacak işçilik oranı ise Kurum tarafından yayımlanan Tebliğ(4) ile belirlenmiştir. Kanun’un 4. maddesinde sayılan ve sigortalı niteliği taşıyan işçiyi/işçileri özel bina inşaatında çalıştırmaya başlayan işverenlerin en geç işçilerin çalışmaya başladığı tarihte inşaatın bulun­duğu çevredeki Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüğüne işyeri bildirgesi vererek işyeri tescilini yaptırması ge­rekmekte olup, anılan tarih kural olarak inşaata başlama tarihi olarak kabul edilmektedir. Ancak gerekli görülmesi halinde, inşaatın başladığı ve bitirildiği tarihin işverence resmî makamlardan alınacak belgelerle kanıtlanması da istenebilmektedir. İnşaatın hiç tescil edilmemesi durumunda, inşaata en az bir işçiyle başlandığından hareketle, işveren hakkında tahakkuk za­manaşımı süreleri geçmemiş ise ceza uygulanması söz konusu olacaktır. Uygulanacak idari para cezaları, işyeri bildirgesinin yasal süresi içinde verilmemesi, sigortalı işe giriş bildirgesinin yasal süresi içinde verilmemesi, işe başlanılan aya ait aylık prim ve hizmet belgesinin (APHB) yasal süresi içinde verilmemesi ve sigortalı işten ayrılış bildirgesinin süresi içinde verilmemesi fiilleri içindir. Bu kapsamda 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesinin (a) bendinin 2 numaralı alt bendi, (b) bendi (defter türüne göre ilgili alt bentlere göre), (c) bendinin 4 numaralı alt bendi ve (J) bendi uyarınca idari para cezası uy­gulanmaktadır. Yine işveren tarafından inşaatın bittiği tarihten itibaren bir aylık süre içinde inşaatın bittiğinin bağlı bulunulan Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüğüne bildirilmesi gerekmektedir. Belirtilen süre içerisinde inşaatın bittiğinin bildirilmesi durumunda aksine bir durum söz konusu olmadığı sürece bitiş tarihi olarak işveren tarafından beyan edilen tarih esas alınır. Ancak inşaatın bitirildiğinin bir aylık süre dışında Kurum’a bildirilmesi halinde aksi işverence ispatlanmadığı süre­ce dilekçenin Kurum kayıtlarına giriş tarihi inşaatın bitirildiği tarih ola­rak kabul edilir. Kurum’ca esas alınan işe başlama ve bitiş tarihlerine işveren tarafından itiraz edilmesi durumunda başlama ve bitiş tarihleri Sosyal Güvenlik Denetmenlerince tespit edilmektedir.

Yukarıdaki bilgiler ışığından Kurum’a bildirilmesi gereken işçilik miktarının tespiti yapılabilmektedir. Kurum’a bildirilmesi gereken asgari işçilik miktarı hesaplamasında öncelikle “Bina Maliyeti = Binanın Yüzölçümü x Birim Maliyet Bedeli”, formülü, daha sonra “Bina Maliyeti x İşçilik Oranı/100 < Kuruma bildirilen İşçilik Miktarı (SPEK tutarı)” formülü kullanılmaktadır.

Örnek: İnşaatın başlangıç ve bitiş tarihleri: 01.01.2013 - 31.12.2015, inşaatın sınıf ve gurubu: 3/A, metre karesi 1500 m², Kurum’a bildirilen SPEK tutarı ise: 60.000,00 TL olsun. Bu durumda inşaatın bitim tarihinden bir önceki yıla ait Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan birim maliyeti bedeli alınacağından 2014 yılında 3/A sınıf gurubundaki inşaatlar için belirlenen 550,00 TL birim maliyet bedeli olarak alınır.

Bina Maliyeti: 550,00 TL x 1.500 m² = 825.000,00 TL (Birinci formül)

Asgari İşçilik: 825.00 0,00 x % 6.75 = 55.687,50 TL < Bildirilen SPEK: 60.000,00 TL (Formül-2) Kemal Akyol  Yaklaşım / Ocak 2016 / Sayı: 277

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.