Mültecilerin çalışmasıyla ilgili beklenen yönetmelik nihayet yayımlandı. Artık işverenler çalışma izni ile Suriyeli işçi çalıştırabilecekler. Ancak bazı sınırlar var. Ülkemizdeki Suriyeli mülteciler her geçen gün daha büyük bir sorun haline gelmeye devam ediyor. Artık mültecilerin sayıları ile ilgili açıklamalar bile birbirini tutmamaya başladı.

Bir gün 2 milyon mülteciden bahsedilirken, ardından bu sayının 3 milyona dayandığı ifade ediliyor. Yani çok büyük rakamlar…

Eski Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik 2014 Ekim ayının başında Suriyeli mültecilere ilişkin bir açıklamada bulunmuştu. Açıklamasında Suriyeli işçilerin istihdamda haksız rekabete neden olmamaları ve kayıtdışı çalışmamaları için bir vaatte bulunmuş ve bu işçilere açık işlerde çalışma imkanı sunan bir kimlik belgesi (çalışma kartı) verileceğini ifade etmişti.

Belki Sayın Çelik’in söylediği şekilde olmadı ama iki gün önce Resmi Gazete’ de Suriyeli ve diğer geçici koruma altındaki mültecilerin çalışmalarına ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amacıyla Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik yayımlandı.

Suriyeliler çalışmak için izin alacaklar

Çıkartılan yönetmeliğe göre bundan sonra Suriyeli mülteciler çalışma izni almaksızın çalışamayacaklar. Ayrıca burada hemen çalışma izni alınması söz konusu olamayacak. Çünkü, Suriyeli bir kişi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına geçici koruma kayıt tarihinden altı ay sonra çalışma izni almak için başvuruda bulunabilecek.

Çalışma izni başvuruları, bu kişileri çalıştıracak işveren tarafından e-Devlet kapısı üzerinden yapılacak. Eğer Suriyeli bir kişi kendi işini kurmak ve bağımsız çalışma isterse Bakanlığa kendi adına başvuru yapacak.

Çalışma Bakanlığı'na çalışma izin başvurusunda; sağlık meslek mensuplarının Sağlık Bakanlığı'ndan, eğitim meslek mensuplarının ise Milli Eğitim Bakanlığı'ndan veya YÖK' den ön izin almaları gerekli.

İzinsiz Suriyeli çalıştırana 12 bin TL Ceza

Çalışma izni alınmadan yabancı işçi çalıştırılması halinde 4817 sayılı Kanuna göre ağır cezalar verilmesi söz konusu. Eğer çalışma izni olmayan Suriyeli işçi çalıştırıldığı tespit edilirse işverene her bir yabancı için 8.848 TL para cezası verilecek. Yani izinsiz çalışan işçi sayısına göre bu ceza artacak. Örneğin, 10 Suriyeli işçiyi izinsiz olarak çalıştıran bir işverenin 88 bin 480 TL ceza ödemesi gerekecek. Tabi bunun yanı sıra eğer Suriyeli işçi SGK' ya bildirilmemişse yaklaşık 3.300 TL daha ceza ödenmesi gerekecek. Yani izinsiz ve kayıtdışı bir Suriyeli işçi çalıştırmanın yaptırımı 12 bin TL'den fazla.

Ayrıca izin almadan çalışan Suriyeli işçi de ceza ödemek zorunda kalacak. Bu durumda Suriyeli işçinin ödemesi gereken tutar 881 TL. Çalışma izni olmadan iş kuran ve bağımsız çalışan Suriyeliler ise 3536 TL ceza ödemek zorunda kalacaklar.

Mevsimlik tarım işlerinde izne gerek yok

Suriyeli ve diğer geçici koruma altındaki kişiler, mevsimlik tarım veya hayvancılık işlerinde çalışma izni almadan çalışabilecekler. Bu kapsamdaki çalışma izni muafiyeti başvuruları, geçici koruma sağlanan il valiliğine yapılacak. Bu başvurular, ilgili valilik tarafından Çalışma Bakanlığı’na bildirilecek.

Ayrıca yönetmelik ile Çalışma Bakanlığı'na mevsimlik tarım veya hayvancılık işlerinde çalışacak yabancılara ilişkin il ve kota sınırlaması getirilmesi yetkisi verilmiş. Bu şekilde bir bakıma yerli işgücünün korunması hedeflenmiş.

%10'dan fazla Suriyeli çalıştırmak yasak

Suriyeli işçi çalıştırmada işyerlerine bazı kısıtlamalar da getirildi. Öncelikle bütün illerde Suriyeli çalıştırmak mümkün değil. Çalışma izinleri yabancıların kalmasına izin verilen illerde geçerli olacak. Bakalım önümüzdeki günlerde bu kapsama hangi iller alınacak.

Önemli bir kısıtlama da işyerinde çalıştırılabilecek yabancı sayısı ile ilgili. Çalışma iznine başvurulan işyerinde çalışan Suriyeli sayısı, işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısının yüzde 10’unu geçemeyecek. Örneğin, işyerinde 50 işçi çalışıyorsa en fazla 5 Suriyeli çalıştırılabilecek.

Toplam çalışan sayısı ondan az olan işyerlerinde, en fazla bir Suriyelinin çalışmasına izin verilecek. Yani, işyerinde 3 işçi varsa bunların yanında bir tane Suriyeli çalışabilecek.

Kritik soru: Nasıl denetlenecek?

Ülkemizde çalışma şart ve kuralları ile ilgili bir sürü kanun, yönetmelik, tebliğ vs. var. Ancak ne yazık ki kuralları koymak tek başına yeterli oluyor. Önemli olan bu kuralların uygulanması ve denetlenmesi. Örneğin, sosyal güvenlik mevzuatına göre her işçinin SGK'ya bildirilmesi yani kayıtdışı çalıştırılmaması gerekiyor ama TÜİK verilerine göre her üç kişiden birisi kayıt dışı çalışıyor.

Ayrıca her yıl işyerlerinin sadece %5'i denetlenebiliyor. Hal böyleyken Suriyeli mültecilerin çalışmalarını denetleyecek ve kayıtdışı çalışmalarını engelleyecek bir sistem beklentisi hayal gibi. Çünkü getirilen kurallar tek başına, ucuz işgücüne, kayıt dışı çalışmaya ve düzensiz iş ilişkilerine çare olacak nitelikte değil. Çünkü karın tokluğuna ve kayıtsız çalışmaya gönüllü birçok mülteci olduğu gibi onları kayıtdışı çalıştırmaya niyetli işverenler de az değil… Mehmet Bulut

http://www.meydangazetesi.com.tr/isverenler-nasil-suriyeli-calistiracak-makale,2396.html

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.