Son yıllarda bilgi teknolojileri ve iletişim alanında ciddi gelişmeler kaydedildiğini ve toplumun hemen hemen tüm bireylerinin bu sistemleri kullanır hale geldiğini görüyoruz. Haliyle Devlet de, gerek kendi verdiği birçok hizmeti, gerekse vatandaşların ihtiyaç duyduğu hizmetleri elektronik ortamlara taşıyarak hem çağın gereklerine uyum sağlıyor; hem de hizmetleri daha hızlı, daha etkin ve daha az maliyetle yerine getirmenin yöntemlerini arıyor. Bu amaçla Maliye Bakanlığı, özellikle de Gelir İdaresi Başkanlığı, kayıt dışılığın önlenmesi, daha etkin ve verimli bir şekilde vergi toplanması ve belirli hizmetlerin de daha etkin ve hızlı bir şekilde sağlanması amacıyla birçok elektronik uygulamaya öncülük etti. Elektronik beyanname ile başlayan bu süreçte gelinen aşamada; e-fatura, e-defter, e-arşiv, e-tebligat, e-haciz, yeni nesil ödeme kaydedici cihaz, elektronik saklama yükümlülükleri gibi birçok uygulamanın bir kısmı halihazırda  yürürlüğe girerken, bir kısmının da kısa sürede yürürlüğe girmesi bekleniyor.  

Belirtilen “e-uygulamalar” dan aşağıdaki dört konuya ilişkin olanlarının 01.01.2016 tarihinde başlayacak olması nedeniyle mükelleflerin konuya daha hassasiyetle yaklaşmaları ve kalan kısa sürede uygulama için eksikliklerini tamamlamaları gerektiğini hatırlatmak isteriz. 

1- e- Tebligat Sistemi 01.01.2016 Tarihinde Başlıyor

e- Tebligat sistemi ve uygulamaya ilişkin kapsam ve geçiş sürecine ilişkin açıklamalar 456 Seri No.lu VUK Genel Tebliği ile belirtilmiştir. Buna göre; kurumlar vergisi mükellefleri ile ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefi olanlar e-tebligat sistemine ilişkin uygulama kapsamına girmiş bulunmaktadır. Kazançlarını “basit usül”e göre belirlenen ticaret erbabı ile yine gerçek usule göre kazancı tespit edilmeyen çiftçiler ise e-tebligat kapsamı dışında bırakılmışlardır. Bununla birlikte, kapsamda olmasalar dahi kendilerini e-tebligat yapılmasını isteyen mükellefler de başvurmaları halinde sisteme dahil olabilecektir. Tebligat elektronik ortamda gönderinin teslimini izleyen 5’inci gün sonu itibarıyla yapılmış sayılacaktır. 

e- Tebligat sistemini kullanmak zorunda olan kurumlar vergisi mükelleflerinin, 01.01.2016 tarihine kadar, örneği Tebliğ ekinde yer alan “Elektronik Tebligat Talep Bildirimi’ni¹ (Şirketler ve Diğer Tüzel Kişiler İçin) kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine vermeleri gerekmektedir. Bu mükellefler, söz konusu bildirimi kanuni temsilcileri veya elektronik tebligat sistemi ile ilgili işlemleri yapmaya yönelik özel yetki içeren noterde verilmiş vekâletnameyle yetkili kılınan kişiler aracılığıyla bizzat teslim edeceklerdir. Burada dikkat edilmesi gereken önemli husus ise düzenlenecek vekaletnamede muhakkak surette “e-tebligat işlemlerini yapmaya” ifadesinin yer alması gerektiği hususudur. 

Yine e-Tebligat sistemini kullanmak zorunda olan gelir vergisi mükelleflerinin, 01.01.2016 tarihine kadar, örneği Tebliğ ekinde yer alan “Elektronik Tebligat Talep Bildirimi’ni² (Gerçek Kişiler İçin) internet vergi dairesinde elektronik ortamda doldurmaları ve elektronik tebligat sistemini kullanmaya başlamaları gerekmektedir.

e- Tebligat uygulaması 01.01 2016 tarihinden itibaren başlayacak olup, sisteme daha önce başvuru yapanlar 01.10 2015 tarihinden itibaren e-tebligat yapılabilecektir. 

2- İlk Defa e-Fatura ve e-Defter Kapsamına Giren Mükellefler 

Daha önce 421 seri no.lu VUK Genel Tebliği ile zorunluluk getirilen mükelleflere ilave olarak 454 seri no.lu VUK Tebliği ile yeni e-defter ve e-fatura kapsamına giren mükellefler belirlenmiştir. Buna göre Tebliğ‘de belirtildiği üzere ;

a) 2014 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı 10 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler,

b) 06/06/2002 tarih ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli I sayılı listedeki malların imali, ithali, teslimi vb. faaliyetleri nedeniyle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (EPDK) lisans alan mükellefler,

(Bayilik lisansı olanlar, münhasıran bu lisansa sahip olmaları nedeniyle bu bent kapsamında değerlendirilmeyecektir.)

c) Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli III sayılı listedeki malları imal, inşa ve ithal eden mükelleflerden; 

• (a) bendindeki şartı, 2014 hesap döneminde sağlayan mükellefler 01/01/2016 tarihinden itibaren,
• 2015 veya müteakip hesap dönemlerinde sağlayan mükellefler ise ilgili hesap dönemine ilişkin gelir/kurumlar vergisi beyannamesinin verileceği tarihi takip eden hesap döneminin başından itibaren,
• (b) ve (c) bentlerinde sayılanlardan bu Tebliğ’in yayım tarihinden önce lisans alan veya mükellefiyet tesis ettirenler 01/01/2016 tarihinden itibaren, bu Tebliğ’in yayım tarihinden sonra lisans alan veya mükellefiyet tesis ettirenler ise, lisans aldıkları ya da mükellefiyet tesis ettirdikleri tarihi izleyen hesap döneminin başından itibaren

elektronik fatura ve elektronik defter uygulamasına geçmek zorunluluğuna tabi tutulmuştur. 

Bununla birlikte; lisans ya da mükellefiyet tesis tarihi ile, izleyen hesap dönemi arasındaki sürenin üç aydan kısa olması halinde isteyen mükellefler bir sonraki hesap döneminin başından itibaren elektronik defter tutabilecekler ve e-fatura uygulamasına geçebileceklerdir.

Sonuç olarak, ilk defa e-fatura ve e-defter uygulaması kapsamına giren mükelleflerin yukarıda belirtilen tebliğ uygulaması kapsamında gerekli hazırlıkların tamamlayarak 01.01.2016 tarihinden itibaren uygulamaya geçmek için gerekli tedbirleri almaları gerekmektedir. 

3- Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihazlar’ın (ÖKC) 01.01.2016 Tarihine Kadar Uyumlaştırılması Zorunludur

Konu 435 seri no.lu VUK Genel Tebliği’nde açıklandıktan sonra 451 seri no.lu VUK Tebliği ile değiştirilmiş ve buna göre ayrıntısı söz konusu Tebliğ’de açıklandığı üzere, bankacılık bilgilerini de ihtiva eden ÖKC fişleri ile banka POS harcama belgesinin işyeri nüshalarının sadece yeni nesil ÖKC yazıcılarından basılacağı belirtilmiştir. Fatura düzenleyen mükellefler açısından bakıldığında ise, fatura düzenlenme halinde mali değeri olan ÖKC fişi yerine, satışın faturalı satış olduğunu belirten bir bilgi fişinin ÖKC’den düzenlenerek müşteriye verilmesi ve bu bilgi fişinde banka POS harcama bilgilerinin de gösterilmesi gerekmektedir. 

Bu amaçla, yeni ÖKC’lerin muhakkak surette yukarıdaki belge düzenini temin edecek özellikte olması gerekmekte olup, bu sorumluluk yetkili ÖKC firmalarındadır. Daha önceki dönemlerde satılan ve bu sisteme uymayan ÖKC’lerin Yetkili ÖKC firmaları tarafından 01.01.2016 tarihine kadar yeni sisteme uyumlaştırması gerekmektedir. 

Harici Banka POS Cihazlarının da 01.01.2016 Tarihine Kadar Yeni Nesil ÖKC’lere Bağlatılması Zorunludur

Yine 435 No.lu VUK Genel Tebliği’nde (451 no.lu VUk Genel Tebliği ile değişiklik) belirtildiği üzere, basit/bilgisayar bağlantılı yeni nesil ÖKC kullanan mükelleflerin ise, işletmelerindeki harici banka POS cihazlarını 01.01.2016 tarihine kadar yetkili ÖKC firmaları aracılığıyla yeni nesil ÖKC’lere (Gelir İdaresi Başkanlığı Mesajlaşma Protokollerine uygun olarak) bağlatmaları zorunlu olup, bu tarihten sonra yeni nesil ÖKC’den bağımsız banka POS cihazlarını kullanmaları mümkün bulunmamaktadır.

Ancak, burada herhangi bir şekilde satışlarını tamamını kullanılan bilgisayar terminallerinden düzenleyen firmalar açısından bir açıklama yapılmamıştır. Uygulamada örneğin bir mağazada dokuz adet terminali olan bir şirket, mevcut tüm POS cihazlarını yeni nesil ÖKC’lere bağlatması değerlendirildiğinde bunun şirketlere ciddi bir maliyet getireceği ve mali idarenin de bundan beklenen amacın tam olarak gerçekleşmeyeceği düşünülmektedir. Bir mükellefin hem e-fatura, hem e-defter hem de e- arşiv uygulamasına dahil olduğunu düşündüğümüzde, bu tür bir banka POS, ÖKC bağlantı zorunluluğunun kayıt dışını önleme amacına çok gerekli bir hizmet olmayacağı düşünülmektedir. Mevcutta birçok mükellef, uygulamanın maliyet ve zaman gerektiren bir uygulama olduğunu ve en azından geçiş sürecinin 1 yıl daha uzatılmasının yararlı olacağını talep etmektedirler. Bu hususların mali idarece dikkate alınması gerektiğini düşünüyoruz. 

4- e- Arşiv Uygulaması, Belirli Mükellefler İçin 01.01.2016 Tarihinde Başlıyor

433 seri no.lu VUK Genel Tebliği ile uygulamaya konulan e-arşiv sistemi içerik ve sağladığı kolaylıklar bakımından oldukça yerinde bir uygulamadır. Bu sistemde birçok mükellef fiziki olarak faturalarını yetkili matbaalara bastırmaktan ve yine faturaların ikinci nüshalarını bastırma ve saklama yükümlülüklerinden kurtulmuştur. Normalde sistem mükelleflere kolaylık sağladığı için izne tabi uygulanmakta ve mükellefler zorunlu tutulmamaktadır. Ancak, Tebliğ bazı mükellefleri ise bu konuda zorunlu tutmuştur. 

Buna göre; internet üzerinden mal ve hizmet satışı yapan ve 2014 yılı gelir tablosu brüt satış hasılatı tutarı 5 milyon lira ve üzerinde olan mükellefler, en geç 01.01.2016 tarihine kadar e-Arşiv Uygulamasına geçmek zorundadır. Kapsama giren mükelleflerin belirlenen tarihten önce e-fatura ve e-arşiv başvurularını ve fiili geçiş hazırlıklarını tamamlamaları gerekmektedir.

İnternet üzerinden yaptıkları satışlarda münhasıran bilet, sigorta poliçesi vb. belgeleri düzenleyenler zorunluluk kapsamı dışındadır.

Buradaki 5 milyon TL hasılatın işletmelerin bütün satış ve hizmet ifalarına ilişkin hasılatları kapsadığını belirtmek isteriz. Diğer bir ifadeyle “hasılat” ifadesi sadece internet üzerinden yapılan satışları kapsamamaktadır. Dolayısıyla, 2014 yılı gelir tablosunda brüt satış hasılatı 5 milyon TL ve üzeri olan ve aynı zamanda internet üzerinden mal ve hizmet satan bütün mükellefler e-arşiv kapsamına girmek zorundadırlar. 

Uygulamadan kendi isteklerine göre faydalanmak isteyen mükellefler ise e-fatura sistemine geçmiş olmaları gerekmektedir. Yine e-arşiv uygulaması için şirketler, kendi sistemlerini kullanabilecekleri gibi yetkili özel entegratör şirketlerden de yararlanabileceklerdir. 

Yukarıda dört başlıkta açıkladığımız ve 01.01.2016 tarihinde hayata geçecek olan elektronik uygulamalar için kapsama giren mükelleflerin dikkatli olmaları ve cezai işlemlere muhatap olmamak için işlemleri zamanında yerine getirmeye dikkat etmelerini öneriyoruz. Timur Çakmak/http://www.kpmgvergi.com/Blog

¹456 Seri No.lu VUK Genel Tebliğinin 1 no.lu Ekinde yer almaktadır.

²456 Seri No.lu VUK Genel Tebliğinin 2 no.lu Ekinde yer almaktadır.

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.