6745 sayılı Yasa’nın 62. maddesi [3] ile 5510 sayılı Kanun’un prim oranları ve devlet katkısı başlıklı 81. maddesine j bendi eklenmiştir[4] Buna göre;

Bu bentte özetle “İsteğe bağlı sigortalılar hariç bu Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıların malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazine’ce karşılanır. Sigortalıların bu prim indiriminden yararlanabilmeleri için primlerin Hazine’ce karşılanmayan kısmının yasal süresi içinde ödenmesi, Kuruma kendi sigortalılıklarından kaynaklanan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması şarttır. Ancak Kuruma olan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarını taksitlendiren veya yapılandıran sigortalılar bu taksitlendirme veya yapılandırma işlemleri devam ettiği sürece bu bent hükmünden yararlandırılır. Borçlanma ve ihya kapsamındaki primlerden dolayı bu indirimden yararlanılmaz.

Hazine’ce karşılanan prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz” denilerek 5510 sayılı Kanun’un 4/I-b bendi kapsamında kendi nam ve hesabına çalışan tüm Bağ-Kur sigortalılarına 5 puanlık prim indiriminden yararlanma fırsatı tanınmıştır. Uygulamada çeşitli kanunlarda 5510 sayılı Kanun’un 4/1-a bendine tabi olarak hizmet akdiyle çalışanlar için öngörülen prim indirimi veya teşviklerinin bu kez kendi nam ve hesabına çalışan sigortalılara tanınması eşitlik ilkesi, norm standart birliğini sağlaması bakımından olumlu karşılanmaktadır

01.10.2016 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan 5 puanlık prim indiriminden 5510 sayılı Kanun’un 50. maddesi kapsamında isteğe bağlı sigortalı olanlar haricinde kendi nam ve hesabına çalışan vergi mükellefi, şirket ortağı, esnaf sanatkar siciline kayıtlı olan vergiden muaf esnaf ile tarım Bağ-Kur sigortalılarından aktif olarak prim ödeyenler yararlanabilecektir. 5510 sayılı Kanun’un 81/j bendi uygulamasında pasif konumda olup Bağ-Kur sigortalılığını durduranlar 5 puanlık indirimden yararlanamamaktadır. Burada ilave edelim ki, 5 puanlık prim indirimi sadece uzun vadeli sigorta kollarından olan malûllük, yaşlılık ve ölüm sigorta kolunda prim ödeyen sigortalılar için geçerli olmakta, kısa vadeli sigorta kolları bakımdan değerlendirilmemektedir. [5]

A- SİGORTALILARIN PRİM, GECİKME CEZASI-GECİKME ZAMMI, İDARİ PARA CEZASI BORCUNUN BULUNMAMASI

5510 sayılı Kanun’un 4/1-b maddesi kapsamında aktif olan kendi nam ve hesabına çalışanların uzun vadeli sigorta primlerinden 5 puanlık kısmının indirimli tahakkuk etmesi için sigortalıların kendi sigortalılıklarından dolayı prim, idari para cezası veya gecikme cezası-gecikme zammının bulunmaması 5510 sayılı Kanun’un 81/j bendinde ifade edilmektedir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bütçesine konacak ödenekten 5 puanlık prim indiriminin karşılanması için sigortalının kendi hissesine düşen % 15’lik prim tutarının tamamını vadesi geldiğinde ödemesi gerekmektedir. SGK veri tabanında yapılacak güncel borç sorgulaması sırasında vadesi gelmiş prim veya prime dair borcu olduğu saptanan sigortalılardan borcunun tamamını ödeyenler de ödeme tarihini takip eden dönemden itibaren indirimli prim uygulamasından istifade etmektedir.

Sigortalıların kendi hissesine isabet eden uzun vadeli sigorta primini (%15) kanunun öngördüğü süre içerisinde ödememesi veya yasal süresi dışında gecikme cezası-gecikme zammı dahil olmak üzere sonradan ödemesi halinde dahi yararlandırılan 5 puanlık indirim tutarları ile o aya ait toplam sigorta primlerinin tamamı sigortalıdan tahsil edilmektedir.

B- SİGORTALILARIN PRİM, GECİKME CEZASI-GECİKME ZAMMI, İDARİ PARA CEZASI BORCUNUN YAPILANDIRILMASI VEYA 6183 SAYILI KANUN UYARINCA TECİL-TAKSİTLENDİRİLMESİ

5510 sayılı Kanun’un 81. maddesi kapsamında sigorta prim ve prime dair borcu bulunan kendi nam ve hesabına çalışan sigortalılardan yapılandırma kanunları ile öteden beri devam eden borçlarını yapılandıran sigortalıların yapılandırma dışında kalan cari aya ait sigorta prim borcu olmaması halinde 5 puanlık prim indiriminden yararlanması mümkündür. Ayrıca belirtelim ki, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulleri Hakkında Kanunu’nun 48. maddesi kapsamında öteden beri devam eden prim ve prime dair borçlarını tecil ve taksitlendiren sigortalılar da 5 puanlık prim teşviklerinden yararlanabilecektir. SGK borç sorgulama işlemi sırasında sadece yapılandırma/tecil-taksitlendirme dışında kalan güncel vadesi gelmiş borçlara bakılarak sigortalıların 5 puanlık prim indiriminden yararlanıp-yararlanmayacağına karar verilmektedir.

Burada önemli husus, ilgili kanunları gereği borçları yapılandırılan ya da 6183 sayılı Kanun’un 48. maddesi kapsamında borçları tecil ve taksitlendirilen sigortalıların herhangi bir şekilde yapılandırma veya tecil-taksitlendirme işlemlerinin bozulması durumunda geçmiş dönemde yararlanılan prim indirimleri iptal edilmeyerek sigortalıdan geri istenmemektedir.

III- 5 PUANLIK PRİM İNDİRİMİNİN HESAPLANMASI

5510 sayılı Kanun’un 81/I. fıkrasına göre hizmet akdiyle çalışanlar için uzun vadeli sigorta prim oranı (malûllük-yaşlılık-ölüm) % 20’dir. Bunun % 9’u sigortalı hissesi, % 11’i işveren hissesine isabet etmektedir. 81. maddenin j bendi kapsamında uygulanacak olan Bağ-Kur prim indirimi tutarı ise %5’tir. Geriye kalan % 15’lik tutarı (4/I-b sigortalısı için) kendi nam ve hesabına çalışan sigortalının kendisi ödemektedir.

Örnek 1: Vergi mükellefi aktif Bağ-Kur sigortalısı olan A, vadesi gelmiş sigorta primi, idari para cezası veya buna ilişkin gecikme cezası-gecikme zammı borcu bulunmadığı için 2017/Şubat ayında günlük asgari ücretin alt tabanı üzerinden 59,25 TL beyanda bulunmuştur. 59,25 TL’ye göre tahakkuk edecek olan prim toplamı;

Yukarıda belirttiğimiz örneğe göre 2017/02 döneminde tahakkuk edecek net prim tutarı 613,23 TL olacaktır. Sigortalı 2017/02 döneminde 1777,5 X 5% = 88.87 TL daha az prim ödeyecektir. Bir başka anlatımla, 613.23-88.87 = 524,36 TL uzun vadeli sigorta primi indirimli olarak ödenebilecektir. Burada belirtelim ki, kısmi ödeme yapılması durumunda bahsedilen beş puanlık  prim indirimden yararlanılamamaktadır.

IV- AFET HALİNDE PRİM BORÇLARININ ERTELENMESİ VE 5 PUANLIK İNDİRİMDEN YARARLANMA USULÜ

5510 sayılı Kanun’un 91. maddesine göre yangın, su baskını, sel, kuraklık, yer kayması, deprem gibi afetlerle ağır hastalık, ağır kaza, tutukluluk ve sabotaj gibi nedenlerle ticari veya ekonomik kayıplara uğrayan işverenler, kendi nam ve hesabına Bağ-Kur sigortalısı olarak prim ödeyenler, 5510 sayılı Kanun’un 50. maddesine göre isteğe bağlı sigortaya primlerini ödeyen sigortalılar, durumlarını belgelemeleri kaydıyla vakanın veya afetin meydana geldiği tarihten itibaren üç ay içinde talepte bulunmaları ve prim ödeme aczine düştüklerinin, yapılacak inceleme sonucu anlaşılması hâlinde, yukarıda belirtilen vaka veya afet tarihinden önce ödeme süresi dolmuş mevcut SGK prim borçları ile vaka veya afetin meydana geldiği tarihi takip eden üçüncü ayın sonuna kadar tahakkuk edecek SGK’ ya olan borçları, vaka veya afetin meydana geldiği tarihten itibaren 1 yıla kadar ertelenebilmektedir.

Buradan hareketle Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından afet nedeniyle prim borçları ertelenen sigortalılar afet tarihinden önce vadesi gelmiş (muaccel) prim borçlarını ödemek istedikleri taktirde 5 puanlık prim indiriminden yararlanmaları mümkündür.

V- PRİM İNDİRİMİ HANGİ TARİHTE BAŞLAMAKTADIR?

Prim İndiriminin Başlangıç Tarihinin Belirlenmesi 5510 sayılı Kanun’un 4/1-b bendi gereğince kendi nam ve hesabına çalışan Bağ-Kur sigortalılarının prim indirimden 01.10.2016 tarihinden itibaren yararlanmaya başlayacaklardır. Bu nedenle sigortalıların 01.10.2016 tarihi itibariyle vadesi gelmiş sigorta primi, idari para cezası ve gecikme zammı-gecikme cezası borcunun bulunmaması icap etmektedir. Sosyal Güvenlik Başkanlığı tarafından çıkarılan 2016/26 sayılı genelgesi 30.11.2016 tarihine kadar tüm borçlarını ödeyen sigortalıların 2016/Ekim ayı primlerinin indirimli olarak tahakkuk edeceğini açıkça belirtmektedir. Gökhan Bedir E-Yaklaşım / Temmuz 2017 / Sayı: 295

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.