İş sözleşmesinin işveren tarafından haklı nedenle derhal feshetme hakkı 4857 sayılı İş Kanunu’nun İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı başlıklı 25. maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre;
Süresi belirli olsun veya olmasın işveren, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:
I- Sağlık sebepleri:
- İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hâle gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi.
- İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulu’nca saptanması durumunda.
(a) alt bendinde sayılan sebepler dışında işçinin hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren için iş sözleşmesini bildirimsiz fesih hakkı; belirtilen hallerin işçinin işyerindeki çalışma süresine göre 17. maddedeki bildirim sürelerini altı hafta aşmasından sonra doğar. Doğum ve gebelik hallerinde bu süre 74. maddedeki sürenin bitiminde başlar. Ancak işçinin iş sözleşmesinin askıda kalması nedeniyle işine gidemediği süreler için ücret işlemez.
III- İŞÇİNİN KENDİ KASTINDAN VEYA DERLİ TOPLU OLMAYAN YAŞAYIŞINDAN YAHUT İÇKİYE DÜŞKÜNLÜĞÜNDEN DOLAYI FESİH HAKKI
İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hale gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda en az 6 iş günü sürmesi işveren açısından haklı fesih nedeni oluşturur.
Kasıttan amaç, hastalık veya sakatlığa yol açan olayın bilerek ve isteyerek gerçekleştirilmesidir. İşçinin derli toplu olmayan yaşayışından veya içkiye düşkünlüğünden dolayı hastalanmasıdır. Gece hayatına düşkünlük, alkole bağımlı olmak, bağımlı olmasa bile sık sık alkol almak bu kapsamda değerlendirilebilir. Alkol almayı alışkanlık haline getirmeyenlerin ise bu sebeple iş akdi feshedilemez.
Belirtilen bu sebeplerle işe devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda en fazla altı iş günü olması halinde işveren haklı sebebe dayanarak iş akdini sonlandırabilir. Bu devamsızlığın olduğu günler iş günü olmalı, resmi tatil veya hafta tatili gibi çalışılmayan günler dikkate alınmamalıdır. Bir ayda en fazla altı iş günü devamsızlık durumunun tespitinde ise takvim ayını değil, devamsızlığın başladığı ilk günü dikkate alarak hesaplama yapılmalıdır.
IV- İŞÇİNİN TUTULDUĞU HASTALIĞIN TEDAVİ EDİLEMEYECEK NİTELİKTE OLDUĞU VE İŞYERİNDE ÇALIŞMASINDA SAKINCA BULUNDUĞUNUN SAĞLIK KURULU’NCA SAPTANMASI DURUMUNDA
İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olması ve işyerinde çalışmasının sakıncalı olduğunun Sağlık Kurulu’nca belirlenmesi gerekmektedir. Bu durumda ki işçinin işyerinin başka bölümünde çalışmasında sakınca olup olmadığının değerlendirilmesi, yapabileceği bir başka iş olmaması halinde iş akdinin sonlandırılması yoluna gidilmelidir.
V- İŞÇİNİN HASTALIK, KAZA, DOĞUM VE GEBELİK GİBİ HALLERİNDE FESİH HAKKI
İşçinin sürekli ve uzun süreli rapor alarak devamsızlık yapması halinde de iş akdi işveren tarafından haklı nedenle sonlandırılabilmektedir. Bunun için işçinin hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işçinin işyerindeki çalışma süresine göre İş Kanunu’nda belirtilen bildirim sürelerini altı hafta aşmasından sonra doğar. Doğum ve gebelik hallerinde bu süre İş Kanunu’nun 74. maddesinde belirtilen doğum sonrası analık izninin bitiminde başlar.
4857 sayılı İş Kanunu’nda ihbar süreleri;
- 6 aydan az çalışma için 2 hafta
- 6 aydan 1.5 yıla (hariç) kadar çalışma için 4 hafta
- 1.5 yıldan 3 yıla (hariç) kadar çalışma için 6 hafta
- 3 yıldan fazla çalışma için 8 haftadır.
Bu süreler uyulması gereken asgari sürelerdir. Sözleşmelerle bu sürelerin artırılabilmekte ancak azaltılması mümkün olmamaktadır.
İşverenin açıklanan gerekçe ile iş akdini sonlandırması için rapor süresinin işçinin işyerindeki kıdemine göre belirlenen ihbar süresini en az altı hafta geçmesi gerekmektedir. Eğer ihbar süresi sözleşme ile Kanundaki asgari seviyelerin üzerine çıkarılmışsa bu durumda sözleşmedeki sürelere riayet edilmelidir. İşçinin sağlık nedeniyle devamsızlığının nedeni önemli değildir. Hastalık, kaza, iş kazası, doğum gibi çeşitli gerekçelerle işçi uzun süreli istirahat raporu alabilir ve işe devamsızlık yapabilir. Bu durumda işveren yukarıda belirtilen süreleri dikkate alarak iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Mehmet UĞUR Yaklaşım / Nisan 2018 / Sayı: 304