1. İstihdam teşviklerinden geriye dönük yararlanma

İstihdam teşvikleri her ne kadar Mart 2011’ den bu yana yürürlükte olsa da, başlangıçta hem uygulamanın karmaşık bulunması hem de Sosyal Güvenlik Kurumunun teşviklerden faydalanmak isteyen işverenlere yönelik kontrol altyapısı geliştirmemiş olması sebebiyle işverenler uzun dönemler boyunca teşviklerden yararlanmada çekimser kaldılar.

Bununla birlikte Kurum internet altyapısında kullanıcılara yönelik kontrol sorgulamasının devreye sokulması ve teşvik hesaplamalarını otomatikleştiren bilgisayar yazılımlarının artması sayesinde teşvikten faydalanmaya başlayan şirket sayısında son birkaç yılda önemli bir artış gözlemlendi. Bilindiği üzere İşverenlerin istihdam teşviklerinden geriye dönük yararlanması ve prim tutarlarının iadesi Sosyal Güvenlik Kurumunun 18.03.2015 tarihli genelgesiyle durdurulmuştu. Ancak şirketler geçmişe yönelik teşvik iade taleplerini yargıya taşımakta ve özellikle son dönemlerde yargı süreçleri mükellefler lehine sonuçlanmaktaydı.

Yürürlüğe girmesi planlanan torba yasayla işverenlerin söz konusu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemlerde koşulları sağlamış olmalarına rağmen yararlanmadıkları teşvik tutarlarının iade edilmesi mümkün olacaktır. İade başvuruları, ilgili kanun hükmünün yürürlük tarihini takip eden ayın başından itibaren bir ay içinde yapılabilecek ve kanunda belirtilen süreler dışında yapılan başvurular kabul edilmeyecektir.

Nitekim kanun maddesinin gerekçesinde de düzenlemenin getiriliş amaçlarından bir tanesi geriye yönelik finansal belirsizliğin ortadan kaldırılması olarak belirtilmektedir. Öte yandan gerek devam eden davaları konusuz bırakarak sonuçlandırması gerekse de teşvik ödemelerinin 3 yıllık bir zamana yayılması ve hatta ödeme öncesinde varsa borçlardan mahsup edilmesi öngörüldüğünden Sosyal Güvenlik Kurumu üzerinde oluşabilecek finansal baskının azaltılması amaçlanmaktadır.

Aşağıda işverenler açısından en avantajlı istihdam teşviklerinden olan 4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde sayılan ilave istihdam desteğinin işgücü maliyetlerine etkisi ve bu desteğe ilişkin geriye dönük örnek hesaplama yer almaktadır.

*İşverenin 01.03.2011 - 31.12.2017 tarihleri arasında destek şartlarını sağlamaları koşuluyla yılda ortalama 10 ilave çalışan istihdam ettiği ve ortalama brüt ücretlerin 5.000,00 TL olduğu varsayılmıştır. İhtiyatlı olmak adına her 10 kişinin 12 aylık bir dönem için teşvikten faydalanabileceği düşünülmüş olup, istihdam edilen personel sayısının aylar itibarıyla düzenli olarak arttığı bir durumda hesaplanacak teşvik tutarı çok daha yüksek olacaktır.

2. İşverenler ne yapmalı?

İşverenlerce geçmiş dönemde yararlanılmamış teşvik tutarlarının tespit edilmesine yönelik analiz çalışmalarına hiç vakit kaybetmeden başlanılarak, tespit edilen destek tutarlarının ait olduğu dönemler için, tasarının aynen yasalaşması durumunda kanunda belirtilen sürelerde düzeltme başvuruları yapılmalıdır. Erdal Çalıkoğlu/E&Y

Not: İstihdam teşviklerinden geriye dönük yararlanmaya yönelik taslak düzenleme 02.02.2018 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmuş olup söz konusu madde hükümleri kanunun yayımlanma tarihi itibarıyla değişiklik gösterebilir.