5 Aralık 2017 tarihinde “Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde” yapılan değişiklikler uyarınca;
- Kurumun merkezi bilgi işlem altyapısında arıza olmamasına rağmen lokal olarak yaşanacak bazı arıza hallerinde işverenlerin bildirim yapmasına engel bir durum oluşması halinde işveren yükümlülüklerinin beş işgünü ertelenebileceği kabul edilmiş,
- 4-a sigortalıları için, haklarında aylık prim ve hizmet belgesi verilmemesi veya verilen APHB’lerde bazı eksik gün nedenleriyle gün ve kazanç bildirilmemesi halinde, en son prim bildiriminin olduğu tarih itibariyle sigortalılıklarının durdurulacağı kabul edilmiş,
- Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği (5 Aralık 2017) tarihi takip eden 6ncı aydan itibaren işyeri bildirgesinin elektronik ortamda verilmesi ve bildirgenin ekinde verilmesi gereken belgelerin 7 işgünü içinde SGK’ya verilmesi zorunlu hale getirilmiş,
- İşyeri tescili sırasında istenen belgelere Kurum tarafından gerekli görülmesi halinde Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi verilmesi amacıyla yapılmış olan aracılık sözleşmesinin eklenebileceği belirtilmiş,
- Aynı işverenin aynı işkolunda olmak üzere işin bitiminden itibaren bir ay içinde tekrar üstlenmiş olduğu güvenlik, temizlik, taşıma ve benzer nitelikteki hizmet alımı işlerinde tekrar işyeri bildirgesi vermeksizin aynı işyeri dosyası üzerinden bildirim yapmasına imkan verilmiş,
- İstihdam teşviklerinden yersiz yararlanmaya mahal vermemek ve işverenin yazılı başvuru yapması şartıyla, devamlı mahiyetteki işyerlerinin aynı işkolu kodunda olmaları şartıyla tüm işyerlerinin tek dosyada birleştirilmesine Kurum tarafından izin verilebileceği kabul edilmiş,
- Hastalık ve analık sigortasından geçici işgöremezlik ödeneği alınmasına esas istirahat raporu süresi içinde sigortalılık halinin sona ermesi halinde en fazla takipeden onuncu güne kadar ödeme yapılacağı belirtilmiş,
- Yaşlılık toptan ödemesi için Kuruma verilen dilekçeye ilgili döneme ait aylık prim hizmet belgesi ile işten ayrılış bildirgesinin eklenmesine ilişkin şart kaldırılmış,
- Yanlış ve yersiz yapılmış borçlanmalara ilişkin ödenen tutarların faizsiz olarak iade edileceği belirtilmiş ve Türkiye’de çalışması olmayan ancak sözleşmeli ülkelerde çalışması olup, askerlik, doktora, avukatlık stajıyla fahri asistanlık sürelerini borçlananların bu sürelerin 4-b kapsamında sayılacağına ilişkin hüküm kaldırılmış,
- Kurum tarafından istenilen bilgileri ve belgeleri bir ay içerisinde vermeyen özel ve kamu tüzel ve gerçek kişilere idari para cezası uygulanacağı Yönetmelik hükmüne girmiş,
- Ayın 15’i ile müteakip ayın 14’ü arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalılar için belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen ayın 7’sine kadar belge verme süresi varken bu süre en geç belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen takvim ayının 23’üne kadar olacak şekilde değiştirilmiş ve ayın 15inin bulunduğu ay belgenin ilişkin olduğu ay olarak kabul edilmiş,
- Eksik günleri kanıtlayıcı belgelerle ilgili yeni düzenlemeler yapılmış,
- Defter tutmakla yükümlü olmayan işverenlerce yasal süresi dışında verilen aylık prim ve hizmet belgelerinin fiilen yapılan denetimler, inceleme ve soruşturma sonucunda uygun görülmesi halinde işleme alınacağı kabul edilmiş,
- Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi verilmesine ilişkin olarak meslek mensuplarının sorumluluğuna ilişkin usul ve esaslarda düzenlemeler yapılmış,
- Haksız menfaat sağlamak adına kasten Kurumu yanıltıcı bilgi ve belge sağlanması halinde, sorumlular hakkında Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulacağı, ayrıca bu şekilde ödenmiş tutarların geri ödenmeyip irat kaydedileceği kabul edilmiş,
- Aylık bağlanmış olmakla birlikte daha sonradan kendi kusuru olmaksızın yeterli prim ödeme gün sayısına sahip olmadığı anlaşılanların, yurtdışı borçlanma süresi olanların borçlanması, borçlanma süresi olmayıp ancak aylık bağlandıktan sonra yeterli çalışması olanların bu çalışmalarından hizmet aktarılması kabul edilmiş,
- Ayrıca daha önce farklı mevzuatlarda yapılan değişikliklerle uyum sağlamak için gerekli bazı düzenlemeler de metne işlenmiştir.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik 5 Aralık 2017 tarihli ve 30261 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanmıştır.
Yapılan düzenlemelerden bazıları Yönetmeliğin kanunda yapılan değişikliklerle uyumlu hale getirilmesinden ibaret olmakla birlikte bazı düzenlemeler sosyal güvenlik uygulamalarına ilişkin yenilikler getirmektedir;
1. Merkezi bilgi işlem altyapısında arıza olmamasına rağmen yerel bazda teknik sorunlar tespit edilmesi halinde işveren yükümlülüklerinde bazı kolaylıklar getiriliyor
Yönetmeliğin 5 inci maddesine, Sosyal Güvenlik Kurumunun merkezi sisteminde bir arıza olmamasına rağmen, işverenin işyeri dosyasının veya sigortalının ikametgâhının bulunduğu bölge, il, ilçe veya mahallede;
- Kurumun hizmet satın aldığı internet sağlayıcılarında sorun olması,
- Elektrik ve iletişim altyapısında sorun olması,
- Yangın, yıldırım, infilak gibi durumlar sonucu bildirim yapmayı engelleyici bir durumun oluşması,
- Sel veya su baskını fırtına, yer kayması, deprem gibi afetlerle grev, lokavt sabotaj, terör saldırısı halleri nedeniyle
Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi gereken her türlü bilgi, belge, bildirge ve beyannamelerin Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünce tespit edilmesi ve Başkanlık tarafından uygun bulunması halinde sorunların ortadan kalktığı tarihi takip eden beşinci iş gününün sonuna ertelenebileceği kabul edilmiştir.
2. Sigortalılığın durdurulmasına ilişkin hükümler getirilmiştir.
Yönetmeliğin 14 üncü maddesinde yapılan düzenleme ile 4-a sigortalıları için, haklarında aylık prim ve hizmet belgesi verilmemesi, tutukluluk, gözaltı, yol izni ve diğer ücretsiz izinler, devamsızlık, puantaj, kısmi istihdam, yarım çalışma, fesih tarihinde çalışmama ve diğer nedenlerle gün ve kazanç bildirilmemesi halinde, en son prim bildiriminin olduğu tarih itibariyle sigortalılıklarının durdurulacağı kabul edilmiştir.
3. İşyeri Tescili elektronik ortamda zorunlu hale gelmektedir.
Yönetmeliğin 27 ve 29 uncu maddelerinde yapılan değişiklikle işyeri tescillerinin elektronik ortamda yapılması zorunlu hale getirilmekte ve tescil aşamasında Kuruma ibraz edilmesi gereken belgelerin 7 işgünü içerisinde Kuruma teslim edilmesi istenmektedir.
Ayrıca işyeri tescili sırasında halen istenmekte olan belgelerin yanına Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi verilmesi için aracılarla yapılmış olan sözleşmenin de ibrazının istenebileceği eklenmektedir.
Bu hüküm 1 Haziran 2018 tarihinden itibaren uygulamaya girecektir.
4. Aynı işveren hizmet alımına ilişkin aynı işi tekrar üstlendiğinde yeni işyeri dosyası tescil ettirmeyecek
Yine Yönetmeliğin 27nci maddesine yapılan ekleme ile aynı işverenin aynı işkolunda olmak üzere işin bitiminden itibaren bir ay içinde tekrar üstlenmiş olduğu güvenlik, temizlik, taşıma ve benzer nitelikteki hizmet alımı işlerinde tekrar işyeri bildirgesi vermeksizin aynı işyeri dosyası üzerinden bildirim yapmasına imkan sağlanmaktadır. Bu imkandan faydalanabilmek için işverenin talebi gerekmektedir.
5. Aynı işverene ait devamlı nitelikteki birden fazla işyeri aynı dosyada işlem görebilecek
Yönetmeliğin 27nci maddesine yapılan ekleme ile istihdam teşviklerinden yersiz yararlanmaya mahal vermemek ve işverenin yazılı başvuru yapması şartıyla, devamlı mahiyetteki işyerlerinin aynı işkolu kodunda olmaları şartıyla tüm işyerlerinin tek dosyada birleştirilmesine Kurum tarafından izin verilebileceği kabul edilmiştir.
6. İstirahat süresi içinde iş akdi sona erenler en fazla 10 gün daha geçici işgöremezlik ödeneği alabilecek
Yönetmeliğin 40ncı maddesine göre, sigortalının istirahat raporu süresi içinde sigortalılık halinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde istirahat süresi boyunca geçici işgöremezlik ödeneği ödeniyorken, bu hüküm değiştirilerek daraltılmış ve hastalık ve analık sigortasından geçici işgöremezlik ödeneği alınmasına esas istirahat raporu süresi içinde sigortalılık halinin sona ermesi halinde en fazla takipeden onuncu güne kadar ödenek alınabileceği kabul edilmiştir.
7. Yaşlılık toptan ödemesinde dilekçeye eklenecek bazı belgeler kaldırılmıştır.
Yönetmeliğin 59 uncu maddesinde yapılan değişiklikle, yaşlılık toptan ödemesi için Kuruma verilen dilekçeye ilgili döneme ait aylık prim ve hizmet belgesi ile işten ayrılış bildirgesinin eklenmesine ilişkin şart kaldırılmıştır.
8. Yanlış ve yersiz yapılan borçlanma tutarları faizsiz iade edilecek
66 ncı maddede yapılan değişiklikle, yanlış ve yersiz yapılmış borçlanmalara ilişkin tutarların faizsiz olarak iade edileceği belirtilmiş olup bu uygulama 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren uygulanacaktır.
Ayrıca, sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelerde çalışmış ve Türkiye’de herhangi bir çalışması olmayanların, askerlik, doktora ve tıpta uzmanlık, avukatlık stajı ile hekimlerin fahri asistanlık sürelerini borçlanmaları halinde bu sürelerin 4-b kapsamında değiştirileceğine ilişkin hüküm kaldırılmıştır.
9. Kurum tarafından istenen bilgi ve belgeleri bir ay içinde vermeyenlere idari para cezası uygulaması Yönetmeliğe girdi.
Yönetmeliğin 76 ncı maddesine yapılan ekleme ile Kurum tarafından istenilen bilgileri ve belgeleri yapılacak tebligata rağmen bir ay içerisinde vermeyen özel ve kamu tüzel ve gerçek kişilere idari para cezası uygulanacağı Yönetmelik hükmüne girmiştir.
5510 sayılı yasanın 102nci maddesine göre Kurum tarafından belirlenmiş süre içerisinde mücbir sebep olmaksızın bilgi ve belge vermeyen işverenlere beş asgari ücret tutarında, geç verilmesi halinde ise iki asgari ücret tutarında para cezası uygulanacağı belirtilmiştir.
10. Ayın 15-14 döneminde ücret ödemesi yapan işverenler için bildirge verme süresi ayın 23’ü olarak belirlenmiştir.
Yönetmeliğin 102 nci maddesinde yapılan değişiklikle ayın 15’i ile müteakip ayın 14’ü arasındaki çalışmaları karşılığı ücret alan sigortalılar için belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen ayın 7’sine kadar belge verme süresi varken bu süre en geç belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen takvim ayının 23’üne kadar verilecek şeklinde değiştirilmiş ve ayın 15inin içinde bulunduğu ay belgenin ilişkin olduğu ay olarak kabul edilmiştir.
Söz konusu düzenleme 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.
11. Eksik Günlere ilişkin yeni düzenlemeler yapılmıştır.
Yine Yönetmeliğin 102nci maddesinde yapılan değişiklikle eksik günleri kanıtlayıcı belgelerle ilgili yeni düzenleme yapılmış olup, eksik kanıtlayıcı belgeler;
a) Kurumca elektronik ortamda alınabilenler hariç Kurumca yetkilendirilmiş sağlık hizmeti sunucularından veya işyeri hekimlerinden alınmış istirahatli olduğunu gösteren rapor,
b) Sigortalı ve işverenin imzasını taşıyan ücretsiz veya aylıksız izinli olduğunu kanıtlayan izin belgesi,
c) Sigortalıya tebliğ edilen disiplin cezası uygulamasına ilişkin belge,
ç) Gözaltına alınma ile tutukluluk hâline ilişkin belgeler,
d) Kısmi süreli çalışmalara ait yazılı iş sözleşmesi,
e) Sigortalının imzasını taşıyan puantaj kayıtları,
f) Grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, doğal afetler nedeniyle işyerinde faaliyetin durdurulduğunu veya işe ara verildiğini gösteren ilgili resmî makamlardan alınan yazı örneği,
g) İşe devamsızlığa ilişkin belgeler,
ğ) İş sözleşmesinin fesih edildiği tarihte çalışılmadığına dair belge,
h) Kısa çalışma ödeneği alındığına dair ilgili resmî makamlardan alınan belge,
ı) 5434 sayılı Kanunun ek 76 ve geçici 192 nci maddesine tabi olunduğunu gösterir belge,
i) Yarım çalışma ödeneği alındığına dair ilgili resmî makamlardan alınan belge,
j) İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt, Takip ve İzleme Programı İSG-KATİP üzerinden alınan sözleşmeler,
k) Sonradan düzenlenebilir niteliğinde olmayan benzer nitelikteki belgeler,
şeklinde düzenlenmiştir.
Ayrıca yapılan düzenleme ile istirahat raporlarının, disiplin cezasına ilişkin belgelerin, gözaltı ve tutukluluk hallerine ilişkin belgelerin, grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, doğal afetlere ilişkin yetkili makamlardan alınmış belgelerin, kısa çalışma ve yarım çalışmaya ilişkin belgelerin, İSG-KATİP üzerinden alınan sözleşmelerin ve sonradan düzenlenebilir nitelikte olmayan benzer belgelerin Kuruma ibraz edilmesine gerek bulunmamakla birlikte bu belgelerin Kurum tarafından istendiğinde ibraz edilebilir şekilde tutulması gerekmektedir.
Diğer yandan, 10 ve altında sigortalı çalıştıran özel sektör işverenlerinin Ek-10 belgesi ekinde sigortalı ve işveren imzasını taşıyan ücretsiz izin belgesini, kısmi süreli çalışmaya ilişkin yazılı iş sözleşmesini, sigortalının imzasını taşıyan puantaj kayıtlarını, devamsızlık kanıtlayıcı belgeleri ve fesih tarihinde çalışmadığına ilişkin belgelerin Kuruma ibrazı gerekmektedir.
Söz konusu düzenleme 5 Aralık 2017 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.
12. Defter tutmakla yükümlü olmayan işverenlerce geçmiş döneme ilişkin verilen belgeler inceleme sonucu işleme alınacak
Yönetmeliğin 103 üncü maddesinde mevcut düzenlemeye göre defter tutmakla yükümlü olmayan işverenler tarafından üç aydan daha önceki bir döneme ilişkin verilen aylık prim ve hizmet belgeleri işleme alınmamaktadır.
Yapılan değişiklikle bu gruptaki işverenlerce üç aydan daha önceki tarihlere ilişkin aylık prim hizmet belgesi verilmesi halinde fiili tespit yapılması, inceleme ve soruşturma yapılması sonucu işleme alınacağı kabul edilmiş ancak fiili tespite ve yalnızca ifadeye dayalı olarak hizmet verilmesi halinde en fazla bir yıllık döneme ilişkin olarak işlem yapılır.
13. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi verilmesine ilişkin olarak meslek mensuplarının müşterek ve müteselsil sorumluluğuna ilişkin usul ve esaslar açıklanmıştır.
Yönetmeliğe eklenen Ek-4 madde ile Kanun uyarınca düzenlenmesi gereken muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin defter kayıtlarına veya bu defter ve kayıtların dayanağını teşkil eden belgelere uygun olmamasından işverenlerle birlikte 3568 sayılı Kanuna göre yazılı sözleşme ile yetki verilmiş meslek mensupları da müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmuştur.
Meslek mensuplarının, Kanuna göre düzenledikleri beyannamede yer alan bilgilerin, defter ve kayıtlara ve bu kayıtların dayanağını teşkil eden belgelere uygun olmamasına kendi kusurlu davranışları ile sebebiyet verdiklerinin, Kurumca veya yetkili adli mercilerce tespit edilmiş olması halinde meslek mensupları ortaya çıkan prim kaybından, gecikme cezasından, gecikme zammından, idari para cezalarından ve Kanunun 96 ncı maddesi kapsamında fazla veya yersiz yapılan ödemelerden işverenlerle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulacaktır.
Bu sorumluluğun gündeme gelebilmesi için, defter, kayıt ve belgelerin imza karşılığı veya yazılı tutanak yoluyla, bilgilerin ise mail, kısa mesaj veya yazılı tutanak gibi yollarla meslek mensuplarına intikali gerekmektedir.
14. Haksız menfaat sağlamak amacıyla Kuruma kasten yanıltıcı bilgi ve belge verenler hakkında suç duyurusunda bulunulacak ve ödemiş oldukları tutarlar iade edilmeyecek.
Yönetmeliğe eklenen Ek- 7 Madde ile Kuruma verilmesi gereken belge, bildirge ve beyannamelerin, daha az prim ödemek, yararlanamayacağı sigorta prim teşvik, destek veya indirimlerinden yararlanmak veya daha fazla yararlanmak, özel nitelikteki inşaat işleri ve ihale konusu işlerde asgari işçilik tutarını tamamlamak, iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık, analık, genel sağlık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından haksız menfaat sağlamak gibi amaçlarla kasten gerçeğe aykırı olarak düzenlendiğinin tespit edilmesi halinde TCK 204, 206 ve 207 nci maddeleri kapsamında Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunulacağı ve bu bildirimler sonucunda prim ödenmişse bu primlerin Kuruma irat kaydedileceği, ödeme yoksa da tahsilat yapılmayacağı kabul edilmiştir.
15. Aylık bağlama işlemleri sırasında veya sonrasında borcu olanların aylıkları kesilmeyecek.
Yönetmeliğe eklenen Ek-9 Madde ile aylık bağlama işlemleri sırasında veya bağlandıktan sonra sigortalının asgari ücretin iki katından daha fazla olmamak şartıyla borcunun olduğu tespit edilmesi halinde, aylık başlangıç tarihleri değiştirilmeyip, borçlarının bağlanan aylıktan kesinti suretiyle tahsil edileceği kabul edilmiştir.
16. Aylık almakta iken çalıştığı tespit edilenler hakkında sadece çalışma sürelerine ilişkin aylıkları geri tahsil edilecek
Yönetmeliğe eklenen Ek-10 Madde ile malulluk, yaşlılık, ölüm aylığı veya ölüm geliri almakta iken Kanuna göre veya yabancı ülke mevzuatına göre çalıştığı sonradan tespit edilen ve aylığı kesilmesi gerekenler hakkında sadece çalıştıkları sürelere ilişkin ödenen aylıklar Kurum tarafından tahsil edilecek, çalışmanın bittiği tarihte yazılı bir talep aranmaksızın malullük ve yaşlılık aylığı tekrar hesaplanacak, hak sahiplerinin aylıkları ise tekrar başlatılacaktır.
17. Aylık bağlandıktan sonra günlerinin eksik olduğu tespit edilenlere bazı kolaylıklar getirildi.
Yönetmeliğe eklenen Geçici-35 inci madde ile aylık bağlanmış olduğu halde kendi kasıtlı veya kusurlu davranışları olmaksızın eksik prim günü olduğu sonradan tespit edilenler;
- Borçlanma imkanı varsa yeteri kadar süreyi borçlanmak suretiyle eksik günleri tamamlayabilir,
- Borçlanma süresi bulunmayanların tahsis talep tarihi ile yersiz ödemenin yapıldığının tespit edildiği tarih arasında çalışması varsa bu çalışmalardan hizmet aktarılmak suretiyle tamamlanabilir,
- Borçlanma süresi ve çalışması olmayanlar ise; isteğe bağlı, 2925 sayılı Kanuna tabi, Kanunun ek 5 inci maddesi ile ek 9 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamındaki sigortalılıkları tahsis talep tarihi itibariyle aylığa hak kazanmaları nedeniyle sona erenlere, eksik hizmet süresinin tamamlanacağı tarihe kadar belirtilen kapsamdaki sigortalılıkları devam ettirilmek,
Suretiyle eksik günleri tamamlanmasına imkan sağlanmaktadır.
Bu kapsamda olanlardan, son ödenen aylıktan eksik gün kadar geriye gidilerek bu süre içerisinde ödenmiş olan tutarlar, aylıklarından kesinti yapılmak suretiyle tahsil edilmesi öngörülmektedir. Celal Özcan/PwC
Söz konusu yönetmeliğin metnine aşağıdaki bağlantı aracılığıyla ulaşabilirsiniz.