5510 sayılı Kanun’un 40. maddesinde fiili hizmet zammına tabi meslek kolları ile bu mesleklerde çalışanlar için yıllık verilecek ek gün sayıları aşağıdaki gibidir:  

1- Kurşun ve arsenik işleri 60-90 Gün

2- Cam fabrika ve atölyeleri60 Gün

3- Cıva üretim işleri sanayi 90 Gün

4- Çimento fabrikaları 60 Gün

5- Kokfabrikaları ile termik santraller 60 Gün

6- Aleminyum fabrikaları 60 Gün

7- Demir ve çelik fabrikaları 90 Gün

8- Döküm fabrikaları 90 Gün

9-  Asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler 90 Gün

10- Yeraltı işleri 180 Gün

11- Radoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan işler 90 Gün

12- Su altında veya su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işler 60-90 Gün

13- Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığında çalışanlar 90 Gün

14- Emniyet, polis mesleğinde ve Milli İstihbarat Teşkilatında çalışanlar 90 Gün

15- İtfaiye ve yangın söndürme işinde çalışanlar 60 Gün

16- Basın ve Gazetecilik Mesleğinde çalışan sarı kart basın sahibi olanlar 60 Gün

17- Türk Radyo ve Televizyon kurumunda basın kartı olmak suretiyle çalışanlar 90 Gün

18-  Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri 90 Gün

5510 sayılı Kanun’un 40. maddesinde yer alan meslek kollarından 13 ve 14. sırada yer alan TSK, MİT ve polis teşkilatında çalışanlar için sekiz diğer sigortalılar için ise beş yılı geçmemek üzere uzun vadeli sigorta kolları uygulamasında prim ödeme gün sayısına eklenir. 

18. sırada yer alan TBMM üyeleri için tamamı diğerleri ise yarısı emeklilik yaş hadlerinden indirilir. Ancak bu süre üç yılı geçemez. Yaş haddi indiriminden yararlanmak için ölüm ve maluliyet halleri ile 18. sırada yer alan TBMM üyeleri hariç  10 numaralı bentlerde çalışanlar için 1800 gün diğer meslek kollarında çalışanlar için 3600 gün çalışması olması gerekmektedir.

IV- FİİLİ HİZMET ZAMMINDAN YARARLANMA ŞARTLARI

1- 5510 sayılı Kanun’un 40. maddesinde belirtilen iş kollarında bulunmaları ve bu iş kollarında fiilen çalışmaları gerekmektedir

2- 4/a veya 4/c kapsamında yer alan sigortalılar olması gerekmektedir. Fiili hizmet zammından Bağkurlular yararlanamaz. Bu kanından sadece  SGK kapsamındaki işçiler ile emekli sandığına bağlı devlet memurları yararlanmaktadır.

3- Uzun Vadeli Sigorta Kollarına tabi olarak çalışılması gerekmektedir. Kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası kapsamında çalışanlara uygulanmaz. Örneğin bu meslek kollarında çalışan çırak ve stajyerler için ödenen Genel sağlık sigortası primleri fiili hizmet zammından sayılmadığı için bu kişler yararlanamamaktadır.

4- Bu çalışmaları sırasında iş kazası ve riske maruz kalmaları gerekmektedir

5- TSK  polis e MİT mensupları çalışmaların yararlanması için çalışmaların ilgili kamu idaresinde ve belirtilen kadro ünvanında gerçekleşmesi gerekmektedir

6- Yasama organı üyeleri ve dışarıdan atanan bakanlarda bu görevlerde bulunmaları yeterlidir

7- Kontrol denetim ve idareciliğin gerçekleştiği gözlem ve benzer amaçla süreklilik arz etmeyen işler bu kasamda dikkate alınmaz

8- Üretimin otomasyon yoluyla seri olarak üretilmesi ve kaza ve risk durumunun olmaması durumda fiili hizmet zammından yararlanılmaz

V- FİİLİ HİZMET ZAMMINDA İZİN SÜRELERİNİN ETKİSİ

Fiili hizmet zammı uygulanmasından yararlanan çalışanların ücretsiz izinde geçen süreleri ile çalışılmayan ücretli izin süreleri sıhhi izin yıllık izin eğitim ve kurs süreleri ile resmi tatil günleri fiili hizmet zammı kapsamında dikkate alınmamaktadır

13 ve 14 sıralardaki Mit Polis ve  TSK kapsamında belirtilen kadro ve ünvanlarda çalışanların ücretsiz izin dışındaki süreleri dikkate alınmaktadır. Görüldüğü gibi kanun sadece 4/c emekli sandığı kapsamında bulunan devlet memurlarına 4/a kapsamında bulunan SGK’ya tabi işçilere göre fiili hizmet zammından yararlanma koşulları hem gün sayıları ve hemde her türlü izinler bakımından daha fazla avantajlardan yararlanma imkanı  vermektedir. 

VI- FİİLİ HİZMET ZAMMINDA SİGORTA PRİMLERİ

Fiili hizmet zammı kapsamındaki işyerlerinde çalışan sigortalıların primleri işçi ve işverenden kesilecek prim oranları aşağıdaki gibidir

4/a kapsamına tabi olanlarda

60 gün ekleneceklerde % 9 işçi % 12 işveren olmak üzere % 21

90 gün ekleneceklerde % 9 işçi % 12,5 işveren olmak üzere % 21,5

180 gün ekleneceklerde % 9 işçi % 14 işveren olmak üzere % 23

4/c Emekli sandığına tabi olanlarda

60 gün ekleneceklerde % 9 işçi % 14,33 işveren olmak üzere % 23,33

90 gün ekleneceklerde % 9 işçi % 16 işveren olmak üzere % 25

180 gün ekleneceklerde % 9 işçi % 21 işveren olmak üzere % 30

Ay içinde geçen gün sayıları dikkate alınmak üzere günlük prime esas alınan kazanç ile ay içinde çalışılan gün sayısı çarpılmak elde edilen tutar üzeriden mallülük yaşlılık ve ölüm sigortası primi hesaplanır

VII- FİİLİ HİZMET SÜRESİ İLE  İLGİLİ UYGUALMALI ÖRNEKLER

Fiili hizmet zammı hem prim gün sayısına ve hem de emeklilik yaşına katkısı bulunmaktadır. Şimdi bunları örneklerle açıklayalım:

A- FİİLİ HİZMET SÜRESİNİN PRİM GÜN SAYISINA ETKİSİ

Fiili hizmet zammı uygulanması için en önemli özellik işçinin 5510 sayılı Kanun’un 40. maddesinde belirlenen iş kollarında en az 3600 gün çalışmış olması gerekmektedir. Bu kanunda işçi farklı iş kollarında çalışmış ise prim gün sayısına katkısı hesaplanırken çalışmış olduğu bütün iş kolları dikkate alınmaktadır. Çünkü 40. maddede fiili hizmet zammına tabı olan işyerlerinden çalışanların yıllık prime etkisi 60,90 veya 180 gün olarak değişmektedir.

5510 sayılı Kanun’un 40. maddesinde yer alan meslek kollarından 13 ve 14. sırada yer alan TSK, MİT ve polis teşkilatında çalışanlar için sekiz diğer sigortalılar için ise beş yılı geçmemek üzere uzun vadeli sigorta kolları uygulamasında prim ödeme gün sayısına eklenir. 

ÖRNEK 1

Bay Ömer Çetin 5510 sayılı Kanun’un 40. maddesinde belirtilen iş kollarında aşağıdaki süre kadar prim gün sayıları mevcuttur:

Çimento fabrikası işyerinde 1800 gün

Demir çelik fabrikasında 1400 gün çalışması bulunmaktadır

ÇÖZÜM

5510 sayılı Kanun’un 40. maddesinde belirtilen fiili hizmet zammına tabi iş kollarında her iş kolu için yıllık kaç gün prime ekleneceği belirtilmiştir. Bu bilgilere göre Bay Ömer Çetin Çimento fabrikasında çalıştığı için her yıl için 60 gün ve demir çelik fabrikasındaki her bir yıl için 90 gün prime katkısı vardır. Bu bilgilere göre fiili hizmet zammının prim gün sayısına eklenecek gün sayısı aşağıdaki şekilde bulunacaktır.

Çimento fabrikasında geçen çalışma süresi

1800 GÜN X 60 / 360 = 300 GÜN

Demir çelik fabrikasında geçen çalışması

1400 GÜN X 90 / 360 = 350 GÜN

300 GÜN + 350 GÜN = 650 GÜN prime eklenerek emeklilik için gereken prim gün sayısına artı katıksı olup daha kısa sürede emeklilik şartı için gereken prim gün sayısı doldurulacaktır.

ÖRNEK 2

Bay Mustafa gümüş tehlikeli iş kollarında çalışmaları olup çalışma bilgileri aşağıdaki gibidir:

7200 gün cam fabrikasında ---------60

1400 gün cıva üretim işletmesinde---90

1600 gün yer altı sularında -----------180

ÇÖZÜM

7200 gün cam fabrikasında, 1400 gün cıva üretim işletmesinde ve 1600 gün yer altı sularında

Olmak üzere toplamda 10 200 gün prim gün sayısı bulunmaktadır. Yukarıdaki bilgilere göre fiili hizmet zammına göre eklenecek prim gün sayısını aşağıdaki gibi buluruz.

Cam fabrikasında geçen çalışması için fiili hizmet ek prim gün sayısı

7200 GÜN X 60 / 360 = 1  200 GÜN

Cıva üretim işletmelerinde geçen çalışması için fiili hizmet ek prim gün sayısı

1 400 GÜN X 90 / 360 = 350 GÜN

Yer altı sularında geçen çalışması için fiili hizmet ek prim gün sayısı

1 600 GÜN X 180 / 360 = 800 GÜN

Bu duruma göre 1 200 + 350 + 800 = 2 350 GÜN işçinin çalıştığı toplam gün sayısına e eklenmesi gerekmektedir. Burada prime eklenecek gün sayısı  beş yıl yani 1 800 günden fazla olduğu için fazla olan süre dikkate alınmayacaktır bu bilgilere göre işçinin toplam prim gün sayısı  10 200 + 1 800 = 12 000 Gün olacaktır.

B- FİİLİ HİZMET ZAMMININ EMEKLİLİK YAŞINA ETKİSİ

18. sırada yer alan TBMM üyeleri için tamamı diğerleri ise yarısı emeklilik yaş hadlerinden indirilir. Ancak bu süre üç yılı geçemez. Yaş haddi indiriminden yararlanmak için ölüm ve maluliyet halleri ile 18. sırada yer alan TBMM üyeleri hariç  10 numaralı bentlerde çalışanlar için 1800 gün diğer meslek kollarında çalışanlar için 3600 gün çalışması olması gerekmektedir.

ÖRNEK 1

Bay Mustafa Gümüş Demir çelik fabrikalarında çalışmakta olup prim gün sayısı 8 400 gün primi bulunmaktadır. Bu durumda fili hizmet zammının emeklilik yaşına etkisi aşağıdaki gibidir. Fiili hizmet zammı demir çelik fabrikasında çalışanlar için bir tam yıl için 90 gün ek prim gün sayısı verilmektedir. Bu bilgilere göre emeklilik yaşının ne kadar süre öne çekileceğini aşağıdaki gibi hesaplarız. Mustafa Gümüş 56 yaşında emekli olacaktır.

8 400 GÜN x 90 / 360 = 2 100 GÜN prim gün sayısına eklenir

2 100 GÜN /2 = 1 050 GÜN emeklilik yaş haddine etkisi olacaktır bu bilgilere göre

1 050 / 360 = 2 Yıl 11 Ay Normal emeklilik gün sayısını öne çekip daha erken olmasına katkıda bulunacaktır.

Bu durumda 56 yaşından 2 Yıl 11 Ayı düştüğümüzde  56 yaş yerine 53 yaş  1 Ay dolduğunda Mustafa Gümüş emeklilik tahsisi için başvuruda bulunduğunda emekli olacaktır. Mehmet ERAY E-Yaklaşım / Şubat 2018 / Sayı: 302