Son yıllarda, Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı kendi teşkilatına yollamış bir genel yazıya istinaden sigorta eksperliği faaliyeti ile uğraşan meslek mensuplarının vergilendirilmesinde yıllardır sürdürdüğü vergileme biçimini terk etmiş bulunmaktadır. Bu uygulamaya göre bundan böyle sigorta eksperleri artık serbest meslek erbabı olarak mükellef olamayacakları gibi, serbest meslek makbuzu düzenleyemeyecekler ve ücretli gibi vergilendirilmeye çalışılacaktır. (1)

Bize göre maliye bakanlığının böyle bir tasarrufu gerçekçi bir uygulama değildir. Zira, yıllardır süre gelen sigorta eksperliği faaliyeti serbest meslek erbabı olarak uygulanagelmiştir. Sigorta eksperlerinin ücretli olarak değerlendirilmesi mümkün değildir. Zira GVK'nun 61. Maddesi de bu faaliyetin ücret olarak değerlendirilmesine imkan vermemektedir.

Maliye Bakanlığı sigorta eksperlerini ücretli olarak vergilendiremez. Çünkü:

Son zamanlarda vergi daireleri, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın yollamış olduğu bir yazısında istinaden, sigorta eksperlerinin elde ettikleri gelirleri, serbest meslek kazancı olarak değil; ücret olarak vergilendirilmesi gerektiği işaret edilerek geçmişe yönelik mükellefiyetlerinin iptali uygulamasını başlatmış bulunmaktadır.

Gelir idaresi, kendi teşkilatına yollamış olduğu bir yazıya dayanarak sigorta eksperlerinin serbest meslek mükellefiyet kayıtlarının kapatılmasını emretmiştir. Bunun üzerine, vergi daireleri bölgelerindeki sigorta eksperlerinin mükellefiyet kayıtlarını sonlandırmıştır. Bunun yanı sıra sigorta eksperlerine durumu bir yazı ile tebliğ ederek, ellerinde mevcut faturaların iptali, vergi levhaların iadesi vb. kıymetli belgelerin iptali için yazı tebliğ etmiş bulunmaktadır. (2)

Gelir idaresi, öteden beri mükellefiyetleri serbest meslek olarak vergilendirilmekte olan sigorta eksperlerinin mükellefiyet kayıtlarını kapatmış bulunmaktadır. Gelir idaresi bu görüşünü 13.11.2007 günlü yazısı ile bütün vergi dairelerine yollamış bulunmaktadır. Buna göre "bilirkişilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler" in ücret olarak vergilendirileceği hükme bağlandığından, sigorta eksperliği faaliyetinden elde edilen gelirin ücretin unsurlarını taşıyıp taşımadığına bakılmaksızın ücret olarak kabul edilmesi ve ücretin vergilendirilmesine ilişkin hükümlere göre vergilendirilmesi gerekmektedir.  Şeklinde görüş bildirmiş bulunmaktadır. Vergi daireleri tarafından da bu görüşe göre, sigorta eksperliği faaliyetinden elde edilen gelirlerin ücret olarak vergilendirilmesine başlanmış bulunulmaktadır. 

Bizim görüşümüze göre, Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı'nın 13/11/2007 tarihli yazıları ile sigorta eksperliği faaliyetlerinin ücret olarak vergilendirilmesi konusu isabetli değildir. Konuyla ilgili mahkemeler tarafından  görüşümüz doğrultusunda verilmiş birçok karar bulunmaktadır. (3) Zira, Gelir İdaresinin görüşünün dayanağı Gelir Vergisi Kanunun 61/5 hükmüne istinat ettirmektedir. Oysaki, sigorta eksperliği faaliyetleri sigorta murakabesi yasasına göre yapılmakta olan bir faaliyet olup, daha çok GVK'nun 65. Maddesinde yer alan faaliyetlere uygun bir vergileme şekli olacaktır. Çünkü "sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altına kendi nam ve hesabına yapılmasıdır" şeklindeki tanıma uygunluk arz etmektedir.

Diğer taraftan, yine GVK'nun 66. Maddesinde ise, serbest meslek erbabı olarak, "gümrük komisyoncuları, bilumum  borsa ajan ve acentaları, noterler, noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar" serbest meslek erbabı olarak tanımlanmış bulunmaktadır.

Gelir idaresinin sigorta eksperliği işi ile uğraşanları ücretli olarak kabul etmesi ve GVK'nun 61. Maddesine göre ücretin tarifesi içine dahil etmesi, isabetli bulunmamaktadır.  Çünkü, 7397 sayılı Sigorta Murakabesi Hakkındaki Yasaya göre sigorta eksperlerinin belirli bir işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile ifade olunabilen bir çıkar elde etmesi söz konusu değildir. Bilakis sigorta eksperliği faaliyeti bireysel olarak yürütülen ve sermayeden daha çok kişisel mesaiye bağlı ve teknik ve uzmanlığa dayalı ticari mahiyette olmayan bir işin yürütülmesi şeklinde tarifi yapılabilir.

Özet olarak, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın yollamış olduğu 13.11.2007 tarihli yazı sadece kendi iç teşkilatını bağlar nitelikte olup, bu yazı gereğince kendisi hakkında işlem tesis edilen sigorta eksperlerinin yasal yollara başvurması ve uygulamalarını serbest meslek şeklinde yapmaya devam etmeleri gerektiği kanısındayız.

GVK'nun 61. Maddesinde "ücretin tarifi" çok net olarak yapılmış olup, bu maddenin 5. Bendinde yer alan meslek gruplarından, "sigorta eksperliği faaliyeti" tam manası ile ücretler bölümünde mütalaa etmek  mümkün değildir. Sigorta eksperliği faaliyeti, daha çok mesleki bilgi ve beceriye dayalı teknik uzmanlık gerektiren ve bireysel olarak kişisel mesaiye bağlı bir şekilde yürütülen faaliyettir. Hal böyle olunca bu faaliyet daha ziyade serbest meslek faaliyeti tanımına uygun düşmektedir. Sonuç olarak, sigorta eksperliği faaliyetini sürdüren meslek erbabı "serbest meslek makbuzu" tanzim etmekte ve bu makbuz üzerinden vergisi %20 olarak müşteri tarafından stope edilerek vergi dairesine ödenmektedir. Gelir idaresinin bu noktada sigorta eksperlerini ücretli olarak değerlendirmesinin vergisel açıdan ciddi bir farklılığı bulunmamaktadır. Hatta sigorta eksperlerinin serbest meslek erbabı olarak vergilendirilmesinin sürdürülmesi durumunda gelir idaresi stopaj açısından kazançlı olduğu gibi, mükellef nüfusunda bir azalma veya eksilme söz konusu olmamaktadır. Bu kesimin ücretli olarak kabul edilmesi durumunda ise vergi yükü %15 ile başlayacaktır. Sonuçta serbest meslek grubundan çıkartılan sigorta eksperleri, bordrolu olacağından bu durum  mükellef nüfusunda bir azalmaya neden olacaktır.

Sonuç olarak, bireysel olarak şuanda serbest meslek erbabı olarak faaliyet sürdüren sigorta eksperlerinin mükellefiyet kayıtları gelir idaresi tarafından re'sen silineceğinden dolayı, bu mesleği icra eden eksperlerin bir kaçının bir araya gelerek şirketleşmelerinde yarar olabilecektir. Böylece sigorta eksperliği şirketi, kurumlar vergisi mükellefi olarak vergilendirilmesine devam edilecektir. Nazlı Gaye Alpaslan

http://www.hurses.com.tr/av-nazli-gaye-alpaslan/sigorta-eksperleri-ucretli-mi-yoksa-serbest-meslek-erbabi-mi/haber-18920

-----------------------------

(1) Maliye Bakanlığının yayınlamış olduğu yazı, 13/11/2007 gün ve 100393 sayılı

(2) Gelir İdaresi Başkanlığı, 13/11/2007 gün ve B.07.1.GİB.0.03.43/4304-176/100393.

(3) İzmir 1. Vergi Mahkemesi kararı, 30.04.2008 gün ve E:2008/42-K:2008/503, yine Danıştay  3. Dairesince verilmiş 30.11.2010 gün ve E:2008/5155-K:2010/3621 sayılı kararları. İle yine Danıştay  3. Dairesi tarafından  verilen  18.9.2012 gün ve E:2011/2014-K:2012/2950 sayılı kararları mevcuttur.