I- GİRİŞ
Sosyal güvenlik sistemimizde kayıt dışılık genelde üç şekilde olmaktadır. Bunlardan ilki çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumu’na hiç bildirilmemesi, ikincisi tam gün/ay çalışanların gün bazında eksik bildirilmesi, üçüncüsü ise çalışanların aldıkları ücretlerin Kurum’a eksik bildirilmesidir. Bunlardan konumuzu da ilgilendiren “çalışanların aldıkları ücretlerin eksik bildirilmesi” hususu ya genelde olduğu gibi kişinin aldığı ücretten değil de asgari ücret üzerinden kuruma bildirilmesi ya da sigorta primine esas kazanca dahil olması gerektiği halde bu kazanca dahil edilmeyen bazı tutarların bildirilmemesinden kaynaklanmaktadır. www.ozdogrular.com
Biz bu çalışmamızda işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı paylarının sigorta primine esas kazanca dahil edilip edilmeyeceği üzerinde duracağız.
II- PRİME ESAS KAZANÇLAR
Prime esas kazançlar 5510 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası”nın 80. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre 4/a bendi (eski SSK) kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları şu şekilde belirlenir. www.ozdogrular.com
* Hak edilen ücretlerin,
* Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların,
* İdare ve yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıda belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin,
Brüt toplamı esas alınmaktadır.
Bunlarla birlikte “Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.”[1] Belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar Kanun’un uygulanmasında dikkate alınmaz. www.ozdogrular.com
Yukarıda da görüldüğü gibi yasa koyucu işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların prime esas kazanca dahil edilmesinde herhangi bir kısıtlama öngörmez iken ikinci alt bentte ise bu hususla ilgili bir istisna getirmiştir.
III- BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNE ÖDENEN ÖZEL SAĞLIK SİGORTASI PRİMİ VE BİREYSEL EMEKLİLİK KATKI PAYLARI TUTARLARI SİGORTA PRİMİNE ESAS KAZANCA EKLENMESİ
Çalışmamızın yukarıdaki kısmında da belirtildiği üzere yasanın 80 inci maddesinin birinci fıkrasının b bendinde “…işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.” Denilmektedir. Buna göre sigortalı adına yapılan bu tür ödemlerin cari asgari ücretin[2] % 30’una kadarı prime esas kazanca dahil değil iken bu istisnanın dışında kalan kısmı ise sigorta primine esas kazanca dahil edilecektir. Bu hususu bir örnek ile açıklamaya çalışalım. www.ozdogrular.com
Örnek: İşveren Bay A, sigortalısı B için özel bir sigorta şirketine 2012 yılı Temmuz ayında 300 TL sağlık sigortası primi ödemiştir. Buna göre; Temmuz asgari ücret 940,50 TL
940,50x%30=282,15 TL prime esas kazanca tabi değil iken bunun dışında kalan 300-282,15=17,85 TL’nin Temmuz ayı kazanca dahil edilmesi gerekmektedir. www.ozdogrular.com
Örneğimizde de belirtildiği üzere cari asgari ücretin % 30’una kadar istisna öngörülmüş iken bu istisna tutarını aşan kısmının o ayın prime esas kazancına dahil edilip Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmesi gerekmektedir. Aksi durumda işverenlerimizin idari para cezası gibi yaptırımlarla karşı karşıya kalması söz konusu olabilmektedir. www.ozdogrular.com
IV- SONUÇ
Yazımızın diğer kısımlarında ayrıntılı olarak belirtildiği üzere işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30 unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz. Bu istisna tutarı bu yılın son altı ayı için 282,15 TL olup bu tutarı aşan ödemelerin prime esas kazanca dahil edilmesi gerekmektedir.
* SGK, Beyoğlu Sosyal Güvenlik Merkezi Müdür Yrd., Sosyal Güvenlik Denetmeni
[1] Mithat yalçın, “Sigorta prime tabi olmayan kazançlarla ilgili ayrıntılı bilgi için bkz. “5510 Sayılı Kanun’un 4/1-a’ya Tabi Sigortalılar Yönünden Prime Tabi Olmayan Kazançlar Nelerdir?”, Yaklaşım, Haziran 2012, Sayı: 234
[2] 16 yaşından büyükler için tespit edilmiş olan asgari ücret
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.