5510 sayılı Kanun’un 3. maddesinin 12 numaralı bendinde ücret, 4. maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara saatlik, günlük, haftalık, aylık veya yıllık olarak para ile ödenen ve süreklilik niteliği taşıyan brüt tutar olarak tanımlanmıştır.

4857 sayılı İş Kanunu’nun(2) 32. maddesinde ise, genel anlamda bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutar olarak tanımlanmıştır.

Fazla mesai ücretinin ücret dışı ödeme olup olmadığı veya ücret tanımı altında mı değerlendirilmesi gerektiği bu ödemlerin prime esas kazanca dahil edilmesinde etkili olacaktır. Yürürlükten kaldırılan, 5510 Sayılı Kanun’un 4. maddesinin Birinci Fıkrasının (a) ve (b) Bentleri Kapsamındaki Sigortalılar İle Sadece Genel Sağlık Sigortasına Tabi Sigortalıların Prime Esas Tutulacak Kazançlarına Dair Tebliğ’de, kazançlar ücret ve ücret dışı ödemeler birlikte değerlendirilerek ayrım yapılmaksızın ortak başlık altında açıklanarak, ayrım hizmet akdinin devam edip etmemesine göre yapılmıştır.

Bahsetmiş olduğumuz tebliği yürürlükten kaldıran İşveren Uygulama Tebliği’nde, konuya açıklık getiren başlık kaldırılmış, ücret dışı ödemelere prim, ikramiye gibi her türlü ödemelerin bu kapsamda değerlendirileceği ifade edilerek, fazla mesai ücretinin bir bakıma ücret kapsamında değerlendirmiştir. Arıca Tebliğ’de, “Yargı mercilerince verilen kararlara istinaden, hizmet akdinin mevcut olmadığı veya askıda olduğu bir tarihte ödenen ücret dışındaki ödemelere ilişkin ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin (ücret dışındaki bu ödemeler hizmet akdinin devam ettiği en son ayın kazancına dahil edilecektir.) yukarıda belirtilen mercilerin kararlarının kesinleşme tarihlerini takip eden ay/dönemin, işyerinin özel nitelikte olması halinde 23’üne kadar, Kuruma, e-Sigorta kanalıyla gönderilmesi veya kağıt ortamında verilmesi halinde yasal süresi içinde verilmiş kabul edilecek ve Kanun’un 102. maddesinde belirtilen idari para cezası uygulanmayacaktır.” hükmüne yer verilerek, Kanun’un madde hükmüne paralel bir hükme yer verilmiştir.

Yargı mercilerince verilen kararlara istinaden, sonradan ödenen fazla mesai ücretinin ücreti dışı olarak değerlendirilmesi halinde hizmet akdi de sona ermesi halinde en son ayın kazancına dahil edilmesi gerekmekte, fakat Kurum ve teamüllerde fazla mesai ücreti ücretler başlığı altında yer aldığından, Kurum bu ödemeleri hak edilen aya mal ederek tahakkukunu bu yönde yapmaktadır. Bu da işverenlere geçmişe dönük tahakkukun yapıldığı her ay için idari para cezası anlamına gelmektedir. Ahmet ÖZCAN Yaklaşım / Ocak 2018 / Sayı: 301