II- YILLIK İZİN ÜCRETİNİN VERİLMESİ

İş Yasası uyarınca işveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçisine, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini, ilgili işçinin izine başlamadan önce peşin olarak ödemesi veya avans olarak vermesi zorundadır(5).

Yasa’nın buyruk niteliğindeki bu hükmü gereği işveren, yıllık ücretli izin hakkını kullanan işçisine, izne çıkmadan önce izin ücretini vermek zorundadır. Görülüyor ki işçinin izin ücretini alabilmesi için, ilgili dönem ücretli iznini kullanması gerekmektedir.

Ancak bazı işyerlerinde işçinin yıllık ücretli izin hakkı kullandırılmadan sadece izin ücreti ödenmektedir. Bazı işçiler ise, kendi istekleri ile ilgili döneme ait yıllık ücretli izin hakkından vazgeçerek, işverenden sadece izin ücretlerini istedikleri ve işvereninde bu isteği kabul ederek izin hakkından vazgeçen işçisine izin ücretini ödediği bilinmektedir.

Bazı işverenler, işyerlerinde çalışmaları devam eden (iş sözleşmeleri devam eden)  işçilerinden, geçmiş dönemlere ait birikmiş izinlerinin izin ücretlerini aldıklarını, bu izin haklarından vazgeçtiklerini bildiren imzalı belgeler alarak izin ücretlerini ödemektedir.

Yukarıda belirttiğim yanlış uygulamalar, sebebi ne olursa olsun,  işçinin iş sözleşmesinin feshinde gereksiz uyuşmazlıkların doğmasına, uzun süren yargılamalar nedeniyle işverenin de, işçinin de mağduriyetine neden olmaktadır. 

Dikkat edilmesi gereken husus yıllık izin hakkının Anayasal temeli olan bir dinlenme hakkı olduğudur. İşçinin iş sözleşmesinin devamı sürece yıllık ücretli izin hakkının ücrete dönüştürülmesi ve bu haktan vazgeçmesi mümkün değildir. İşverenin böyle bir uygulama yapamayacağı gibi, işçinin kendisi de ücretli izin hakkından vazgeçerek izin ücretini istemesi mümkün değildir(6).

İlgili döneme ait yıllık ücretli iznini kullanmadan, ücretli izin hakkından vazgeçtiğine ilişkin belge alarak ya da iş sözleşmesi devam etmekte iken geçmiş yıllara ait birikmiş izinlerinin izin ücretlerini aldığına dair işçiden belge alınarak yapılan ödemelerin yasal olmadığı, işçinin izin ücreti haklarının aynen korunduğu bilinmelidir.

III- GEÇMİŞ YILLARA İLİŞKİN BİRİKMİŞ İZİN ÜCRETLERİNİN ÖDENMESİ

İş Yasası’nda işçinin hak ettiği yıllık ücretli iznini, gelecek hizmet yılı içinde kullanılması kabul edilmiştir. Ancak çok sayıda işyerinde İş Yasası’nın bu temel kuralına uyulmadığı bilinmektedir. İşin veya işyerinin şartlarına göre işçinin ücretli izin hakkının dönemi içinde kullandırılmadığı, yıllık izinlerinin biriktiği görülmektedir.

Bazı işverenler işçinin biriken bu izinlerine ilişkin izin ücretlerini ödeyerek, biriken izinlerini tasfiye ettiklerini düşünmektedir. Ancak Yasa’da işçinin birikmiş izinlerine ilişkin izin ücretlerinin, iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte, bu tarihteki son ücreti üzerinden ödeneceği hüküm altına alınmıştır(7). Nitekim Yargıtay yıllık izin hakkının ücrete dönüşmesi için iş sözleşmesinin feshi şart olduğunu kararlaştırmıştır(8). 

“Yasada, iş sözleşmesinin feshinde ödenmesi gereken izin ücreti için kesin bir ödeme günü belirlenmiş değildir. Yasa’da, sözleşmenin feshi anı yıllık ücretli izin hakkının ücrete dönüşmesi, bir başka anlatımla izin ücretine hak kazanma zamanı olarak kabul edilmiştir.” İş sözleşmesinin feshedildiği tarihte izin ücreti muaccel olur,

Yasa’nın bu açık hükmü ile Yargıtay’ın yerleşmiş kararlarında da belirtildiği gibi işçinin geçmiş yıllara ilişkin birikmiş izinlerinin ücreti, iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte son ücreti üzerinden ödenecektir. İş sözleşmesi devam ederken birikmiş izin ücretlerinin ödenmesi, birikmiş izin ücretlerini tasfiye etmemektedir. Ancak işçinin iş sözleşmesi devam ederken birikmiş izinlerin tasfiyesi için yapılan ödemelerin dikkate alınmaması da hukuka uygun düşmemektedir.

İşçinin nedeni ne olursa olsun geçmiş dönemlerde kullanamadığı birikmiş yıllık ücretli izinlerinin ücreti, işçinin iş sözleşmesinin feshedildiği tarihteki son ücreti üzerinden ödenecektir. İşçinin, iş sözleşmesi devam ederken birikmiş izinlerinin tasfiyesi amacı ile ödenmiş miktarlar, iş sözleşmesinin feshi tarihindeki ücreti üzerinden, birikmiş izinlerinin tümü için hesaplanacak tutardan düşülecektir. Kalan miktar işçiye ödenecektir. 

Aksine uygulamalar işçi ile işveren arasında uyuşmazlık oluşturmakta ve uzun süren yargı sürecinin başlamasına neden oluşturmaktadır. Yargı süreci mahkeme masraflarının yanı sıra gecikme faizi ve kaybedilen zamanda dikkate alındığında iki tarafta mağdur olmaktadır.

İzin ücretlerinde zamanaşımının iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte başladığı unutulmamalıdır. Celal Tozan Yaklaşım / Temmuz 2017 / Sayı: 295

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.