DENETÇİ ATANMASI, GÖREVDEN ALINMASI VE SÖZLEŞMEYİ FESHİ

Yasa’da denetçilerin şirket genel kurulu, topluluk denetçisinin ise ana şirketin genel kurulunca seçilmesi öngörülmüştür (TTK md. 399/1). Söz konusu yetki kanuni istisnalar hariç olmak üzere genel kurula ait devredilmez ve vazgeçilmez yetkiler arasındadır (TTK md. 408/2-c). Düzenlemenin gerekçesinde belirtildiği üzere anonim şirketlerdeki denetim işlevi, hiçbir kısmı veya yönü ile başka bir organa devredilemeyecek veya doğrudan ya da dolaylı kullanılamayacak, buna yönelik işlem ve kararlar geçersiz olacaktır (BK md. 27/1).

Bununla birlikte, zorunlu bazı hallerde şirkete denetçi seçimi için mahkemeye başvurma olanağı sağlanmıştır. Buna göre; yönetim kurulunun, sermayenin yüzde onunu, halka açık şirketlerde esas veya çıkarılmış sermayenin yüzde beşini oluşturan pay sahiplerinin istemi üzerine, ilgilileri ve seçilmiş denetçiyi dinleyerek, seçilmiş denetçinin şahsına ilişkin haklı bir sebebin(2) gerektirmesi, özellikle de onun taraflı davrandığı yönünde bir kuşkunun varlığı hâlinde, başka bir denetçi atayabilecek, bunun dışında denetçiden denetleme görevi geri alınamayacaktır (TTK md. 399/4, 2). Bu düzenleme yönetim kurulunun istemediği denetçiyi görevden uzaklaştırması olanağını ortadan kaldırmayı amaçlamakta, bu noktada mahkemenin kararının eşzamanlı olması gerekmekte, diğer bir ifadeyle yönetim kurulu veya genel kurul denetçi ile yapılan sözleşmeyi feshedip kendiliğinden başka bir denetçi atayamayacaktır(3). Denetçi azli ve yerine yenisinin seçimine ilişkin dava belirli süreye tabi olup, davanın denetçinin seçiminin Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ilanından itibaren üç hafta içinde açılması gerekmektedir (TTK md. 399/5).

Ayrıca azlığın denetçinin azli ve yerine yenisinin seçilmesine ilişkin davayı açabilmesi için denetçinin seçimine genel kurulda karşı oy vermiş, karşı oyunu tutanağa geçirtmiş ve seçimin yapıldığı genel kurul toplantısı tarihinden itibaren geriye doğru en az üç aydan beri, şirketin pay sahibi sıfatını taşıyor olması zorunludur (TTK md. 399/5).

Anonim şirketlerde yönetim kurulu ve azlığa denetçinin azli için mahkemeye başvurma hakkı tanındığı gibi denetçiye de denetleme sözleşmesini feshetme imkanı sağlanmıştır. Buna göre denetçi haklı bir sebebin varlığı halinde veya kendisine karşı görevden alınma davası açılmış olması halinde denetleme sözleşmesini feshedebilecektir. Yasa’da haklı sebebin nelerden ibaret olduğu belirtilmemiş olmakla birlikte görüş yazısının içeriğine ilişkin fikir aykırılıkları, denetlemenin şirketçe sınırlandırılmış olması veya görüş yazısı vermekten kaçınmanın haklı sebep sayılmayacağı ifade edilmiştir (TTK md. 399/8). Çalışma şartlarının müsait olmaması, ücret ve giderlerin zamanında ödenmemesi, denetçinin görevi yerine getirmesinin engellenmesi gibi unsurlar haklı sebep teşkil edebilecek; ayrıca görevden alınma davasının açılması halinde denetçinin davanın sonuçlanmasını beklemesi de gerekmeyecektir(4). Bu halde denetçinin şirkete yönelik fesih ihbarında bulunması ve fesih tarihine kadar elde ettiği sonuçları rapor haline getirerek genel kurula sunması gerekmektedir (TTK md. 399/8, 9).

DENETÇİNİN SEÇİLME ZAMANI

Kanun’da denetçinin her faaliyet dönemi ve her hâlde görevini yerine getireceği faaliyet dönemi bitmeden seçilmesinin şart olduğu belirtilmiştir (TTK md. 399/1). Dolayısıyla, Denetçinin, her faaliyet dönemi ve her hâlde görevini yerine getireceği faaliyet dönemi bitmeden seçilmesi şart olduğundan ve anonim şirketlerde de olağan genel kurul toplantılarının her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılması gerektiğinden, faaliyet dönemi(5) olarak 1 Ocak 31 Aralık dönemini kullanan anonim şirketlerde Mart ayı sonuna kadar genel kurulun gerçekleştirilmesi ve genel kurulda denetçi seçiminin gerçekleştirilmesi icap etmektedir (TTK md. 409/1). Seçimden sonra, yönetim kurulunun, gecikmeksizin denetleme görevini hangi denetçiye verdiğini ticaret siciline tescil ettirmesi ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile internet sitesinde ilan etmesi gerekmekte olup, internet sitesinde yayımlanmaya ilişkin yükümlülüğün yerine getirilmemesi halinde yönetim kurulu üyelerinin cezai sorumlulukları söz konusu olabilecektir (TTK md. 399/1, 1524/1, 562/12).

Bununla birlikte faaliyet döneminin dördüncü ayına kadar(6) denetçi seçilmemiş olması halinde yönetim kurulu, yönetim kurulu üyesi veya herhangi bir pay sahibinin istemi üzerine denetçi mahkemece atanacaktır (TTK md. 399/6).

Diğer taraftan, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nca verilen 27.10.2016 tarihli kararda, faaliyet dönemi içinde denetçisini seçmemiş bazı şirketlerin geçmiş dönem için denetçi atanması maksadıyla açtığı davalarda bazı mahkemelerin denetçi seçimine ilişkin davanın reddine karar verdiği, Türk Ticaret Kanunu’nun 399. maddesi 1. fıkrasında denetçinin her faaliyet dönemi ve her halde görevini yerine getireceği faaliyet dönemi bitmeden seçilmesinin şart olduğunu belirtmekle yetinip bu hükme aykırılığı hukuki bir yaptırıma bağlamadığı, faaliyet döneminden sonra genel kurul tarafından denetçi seçilmesinin hükümsüz olduğuna dair Kanun’da bir hüküm bulunmadığından bahisle faaliyet dönemi geçmiş olmasına rağmen genel kurul tarafından geçmiş yılın denetçisinin seçilebileceği, ancak bu durumun denetçi seçilmemesinden dolayı yönetim kurulunun sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağını belirtilmiştir(7).Özden Satıcı Toprak/Yaklaşım /Nisan 2017/Sayı:292

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.