5510 SAYILI KANUNUNA GÖRE FİİLİ HİZMET NEDİR |
04 Ağustos 2016 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Yönetmelikle birlikte yazı dizimizde fiili hizmeti okurlarımıza açıklıyoruz. Yönetmelik, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa tabi işyeri, işveren, kamu idareleri ve sigortalılar açısından fiili hizmet süresi zammı uygulamasına ilişkin usul ve esasları kapsar. Fiili hizmet süresi zammı uygulamasından 5510/ 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ve aşağıdaki tablonun birinci sütunundaki işler yada işyerlerinde çalışan ve ikinci sütunda belirtilen işleri yaparak söz konusu işlerin risklerine maruz kalan sigortalılar yararlandırılır.
Yukarıdaki tablonun (13/TSK) ve (14/EGM/MİT) numaralı sıralarında belirtilen çalışmalardan dolayı fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlanılabilmesi için çalışmanın ilgili kamu idaresinde ve belirtilen kadro ve unvanlarda geçmesi , (18/TBMM) numaralı sırasında belirtilen çalışmalardan dolayı ise yasama organı üyesi olması veya bakan olarak görev yapması yeterlidir. TABLODAKİ FİİLİ HİZMETLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Sigortalıların fiili hizmet süresi zammından yararlanabilmeleri için, yukarıdaki tablo da yer alan işyeri ve işlerde; Ø Fiilen çalışarak söz konusu işlerin risklerine maruz kalmaları, Ø Bu sürelere ait çalışılan prim ödeme gün sayıları ile 5510/ 81 inci maddesinde belirtilen prim tutarları yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan prim belgesi ile SGK’na bildirilir. Ø Fiili hizmet süresi zammı kapsamına tabi işyerlerinde ve işlerde malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta kollarına tabi çalışanlar fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlandırılır. Ø Bunların dışında kısa vadeli sigorta kollarına tabi çalışanlarla sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlandırılmaz. Ø Kontrol, denetim ve idareciliğin gerektirdiği gözlem ve benzeri amaçlarla kısa süreli çalışmalar, bu işlerin fiilen yapılmayıp işin yönetim görevinin yapılması ile birinci fıkrada yer alan tablodaki işleri yapmakla birlikte işin otomasyonla yapılması, ileri teknolojilerin kullanılması gibi sebeplerle riskin ve zararlı faktörlerin etkilerinin ortadan kalktığı durumlarda sigortalılar fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlandırılmaz. Ø Fiili hizmet süresi zammı kapsamına tabi işyerlerinde ve işlerde çalışmadığı halde, söz konusu işyerleri ve işler kapsamında gösterilmek suretiyle fiili hizmet süresi zammından yararlandığı tespit edilenlerin bu süreleri iptal edilir. SGK DENETİM YAPAR SGK, işyerlerinin 5510/ 40 ıncı maddesinde öngörülen fiili hizmet süresi zammı kapsamında olup olmadığının tespiti amacı ile işverenlerden uygun görülen bilgi ve belgeleri ister. Sigortalılarla işyerlerinin fiili hizmet süresi zammı kapsamında olup olmadıkları hususunda ortaya çıkan uyuşmazlıklar, ÇSGB İş Müfettişleri veya İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce görevlendirilen kişilerce ilgili işyerinde yapılan inceleme sonucunda düzenlenen rapor esas alınarak çözümlenir. SGK’ca bu fıkra gereğince ÇSGB yapılan yazılı inceleme taleplerinde, konu ile ilgili SGK görüşü de belirtilir. ÇSGB yapılan inceleme, işyerinin ve işin, yukarıdaki tablo da yer alan nitelikleri belirtilen kapsamda olup olmadığı ile sigortalının bu işyeri ve işte fiilen çalışıp çalışmadığı hususlarını kapsar. Söz konusu inceleme, işyerinin ve işin niteliği dikkate alınarak, SGK, ÇSGB ilgili birimleri veya ilgili kamu idarelerinde konusunda uzman personelin katılımı ile müşterek yapılabilir. Yukarıdaki yer alan tablonun (1) ila (9) numaralı sıralarında belirtilen işyerlerinin 5510SS ve GSS Kanun kapsamında değerlendirilebilmesinde; bu işyerlerinde seri ve sürekli üretim yapılması ve bir grup işçinin çalışması şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekir. SGK gerekli görmesi halinde, fiili hizmet süresi zammı ile ilgili olarak yapılan şikayet ve ihbarlar da bu madde gereğince sonuçlandırılır. Sigortalıların 5510/ 40 ıncı maddesinde sayılan işler yada işyerlerinde fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlandırılıp yararlandırılmayacağı hususları SGK denetim ve kontrolle görevli memurları aracılığıyla inceleme yaptırılarak tespit edilebilir. FİİLİ HİZMET PRİM ORANLARI NEDİR? Fiili hizmet süresi zammı kapsamındaki işlerde çalışan sigortalılardan tahsil edilecek malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi; a) Kanunun 4 -1(a/SSK) bendine tabi olanlardan; 1) 60 gün ekleneceklere % 9 sigortalı, % 12 işveren hissesi olmak üzere % 21, 2) 90 gün ekleneceklere % 9 sigortalı, % 12,5 işveren hissesi olmak üzere %21,5, 3) 180 gün ekleneceklere % 9 sigortalı, % 14 işveren hissesi olmak üzere % 23, b) Kanunun 4 -1(c/KAMU GÖREVLİLERİ) bendine tabi olanlardan; 1) 60 gün ekleneceklere % 9 sigortalı, % 14,33 işveren hissesi olmak üzere % 23,33 2) 90 gün ekleneceklere % 9 sigortalı, % 16 işveren hissesi olmak üzere % 25, 3) 180 gün ekleneceklere % 9 sigortalı, % 21 işveren hissesi olmak üzere % 30, oranında tahsil edilir. Kanunun 4 -1(a/SSK) bendine tabi çalışanların ay içerisinde geçen çalışmalarının gün sayısı dikkate alınmak suretiyle, günlük prime esas kazanç ile bu kapsamda çalışılan gün sayısı çarpımı üzerinden malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim tutarı karşılığı hesaplanır. Kanunun 4 -1(c/KAMU GÖREVLİLERİ) bendine tabi çalışanların prime esas kazancına; 60 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde %3,33, 90 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde %5, 180 fiili hizmet gün sayısı eklenecek işlerde %10 oranı uygulanarak fiili hizmet süresi zammı prim tutarı hesaplanır. Ay içerisinde tam çalışmayanların ise süreleri orantı kurularak hesaplanır. BİLDİRİM ESASI NEDİR? İşverenlerce, Kanunun 4 -1(a/SSK) bendi kapsamındaki sigortalıların fiili hizmet süresi zammına ait çalışmaları, SİY ekindeki aylık prim ve hizmet belgesiyle SGK belirlenen sürede verilir. Günlük çalışma süresinin bir bölümünde fiili hizmet süresi zammı kapsamındaki işlerde çalışan sigortalılar, ay içinde bu nitelikteki işlerde geçen çalışma saatleri toplamının günlük çalışma saatine bölünmesi suretiyle bulunacak gün üzerinden bildirilir. Kamu idarelerince, Kanunun 4 -1(c/KAMU GÖREVLİLERİ) bendi kapsamındaki sigortalıların fiili hizmet süresi zammına ait çalışmaları, SİY ekindeki aylık/yıllık fiili hizmet süresi zammı prim belgesiyle SGK belirlenecek sürede verilir. Günlük çalışma süresinin bir bölümünde fiili hizmet süresi zammı kapsamındaki işlerde çalışan sigortalıların, ay/yıl içinde bu nitelikteki işlerde geçen çalışma saatleri toplamının günlük çalışma saatine bölünmesi suretiyle bulunacak gün üzerinden, maddede belirtilen miktarlarda verilen süreyle orantılı olarak hesap edilerek bildirilir. FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMININ DEĞERLENDİRME ESASI NEDİR? Tabloda belirtilen işyeri ve işlerde Kanunun 4 -1 (a) ve (c) bentleri kapsamında çalışarak söz konusu işlerin risklerine maruz kalan sigortalıların prim ödeme gün sayılarına, bu işyerlerinde ve işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için karşılarında gösterilen gün sayıları, fiili hizmet süresi zammı olarak eklenir. 360 günden eksik sürelere ait fiilî hizmet süresi zammı ise 360 gün için eklenen fiili hizmet süresi zammı ile orantılı olarak belirlenir.
Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları uygulamasında, yukarıda yer alan tablonun; a) (1) ila (9), (11), (12) ve (15) ilâ (18) inci sıralarında yer alanlar için 5 yılı geçmemek, b) (13) ve (14) üncü sıralarında yer alanlar için 8 yılı geçmemek, c) (10) uncu sırasında yer alanlar için herhangi bir sınırlama yapılmamak, üzere, birinci fıkraya göre hesaplanan fiili hizmet süresi zammı prim ödeme gün sayısına eklenir.
Vedat İlki
http://www.alitezel.com/index.php?sid=yazi&id=8465 Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz. |