Askere giden kişinin geride kalan eşinin, annesinin veya babasının mağdur olmaması ve destekten yoksun kalmaması amacıyla, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından 2013 yılından itibaren muhtaç asker aylığı alma imkânı başlatılmıştır. Askere giden kişinin çocuğunun mağdur olmaması ve çocuğunun maddi destekten yoksun kalmaması için ise, asker çocuğu aylığı alma imkanı 2015 yılından itibaren Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından uygulaması başlatılmıştır.

Muhtaç asker aylığı ve asker çocuğu aylığı aslında bir yardım programı olarak adlandırılmaktadır. Ancak, bu yardımların gerek tek seferlik olmaması ve gerekse miktarının belli olması hasebiyle, aynen bir aylık veya maaş gibi değerlendirilmektedir.

Muhtaç asker aylığı kapsamında hak sahibi (askerin eşi, anne veya babası) kişiye aylık 250 TL ödeme yapılmaktadır. Asker çocuğu yardım programında ise, çocuk başı aylık 100 TL ödeme yapılmaktadır.

Hem asker aylığı, hem de asker çocuğu aylığı, yılın çift aylarında (Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim, Aralık) iki ayda bir PTT aracılığıyla ödenmektedir. Ödemeler iki ayda bir yapılsa da, aylık miktarı 2 ay birikmiş şeklinde verilmektedir. 

Örnek olarak, Ocak ayında asker aylığı başlayan bir kişi, hem Ocak hem Şubat aylığını, iki aylık olarak (toplam 500 TL) Şubat ayında alacaktır. Asker aylığı ve asker çocuğu aylığı, ödemeyi alacak kişinin T.C. kimlik numarasının son hanesine göre, ilgili yılın çift aylarının 24’ü ile 28’i arasında ödenmektedir.

Muhtaç asker aylığı ve asker çocuğu aylığı, askerin askerlik süresi ne kadarsa veya kaç ay ise o kadar zaman süresince ödeme hesaplanmaktadır. Örnek olarak, 12 ay askere giden bir kişi için 12 aylık (250 TL x 12 ay= 3000 TL) muhtaç asker aylığı ödenmektedir. Asker çocuğu aylığı da, aynen muhtaç asker aylığındaki gibi, askerde olan kişinin askerlik başlangıcından itibaren başlatılıp terhis olduğu tarihe kadar olan dönem veya aylar için verilmektedir.

Muhtaç asker aylığı öncelikli olarak asker evli ise askerin eşine verilmektedir. Asker evli değilse, askerin annesine, askerin annesi ölmüşse askerin babasına verilmektedir. Asker çocuğu aylığı ise, muhtaç asker aylığı alan askerin eşine verilmektedir. Asker çocuğu aylığı, askerin anne veya babasına verilmemektedir.

Asker çocuğu aylığı alabilmenin şartlarından birisi de, askerin eşinin muhtaç asker aylığı alıyor olması gerekmektedir. Yani, askerin eşi, hem asker aylığını hem de asker çocuğu aylığını birlikte ve eş zamanlı olarak alması mümkündür.

Gerek muhtaç asker aylığı, gerekse asker çocuğu aylığı alabilmek için, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın il ve ilçelerdeki kuruluşu hükmünde olan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına yazılı olarak başvuru yapmak gerekmektedir. Her il ve ilçede Valilik ve Kaymakamlık bünyesinde faaliyet göstermekte olan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları, ülkemizde 1000 yerde (919 ilçe 81 il) faaliyet göstermektedirler.

Muhtaç asker aylığı ile asker çocuğu aylığından yararlanmak için en temel iki kriter (koşul) bulunmaktadır. Bunlardan birincisi; aylığı alacak kişinin ve ikamet ettiği hanenin 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu kapsamında olması gerekir. Yani bunun anlamı, gerek aylık almak için başvuru yapacak kişinin gerekse aylık alacak kişinin ikamet ettiği hane bireylerinin muhtaç durumda olması ve zengin olmamaları gerekmektedir. Buradaki muhtaçlığın anlamı, asgari ücretin üçte biri veya üçte ikisi gibi bir gelire sahip olmak şeklinde uygulanmamaktadır. Buradaki muhtaçlık, başvuran kişinin başvurduğu yöredeki insanların ekonomik durumlarına göre genelin altında olması ve ufak bir yardım veya destek olunduğu takdirde hayatını idamede kolaylık sağlar şekilde olması gerekmektedir.

Hem asker aylığı, hem de asker çocuğu aylığı, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu Kurulu kararı ile yürürlüğe girmiş olan yardım/aylık programlarıdır. Her iki yardımın koşulları da, yine Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu Kurulu kararı ile belirlenmektedir. Bu nedenle, bu iki yardım türü ile ilgili alınmış fon kurulu kararlarının hiç birisinde, yardıma başvuracak kişinin veya hanesinin asgari ücretin üçte biri, üçte ikisi veya yarısı kadar bir gelire sahip olmak gibi bir şart bulunmamaktadır.

Yardım başvurusunda bulunan kişinin sosyo-ekonomik durumu, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarının mütevelli heyeti tarafından yörenin genel ekonomik durumundan daha kötü olduğu kabul edilirse, 3294 sayılı yasa kapsamında olduğu değerlendirilmekte ve hem asker aylığı hem de asker çocuğu aylığı başlatılmaktadır.

Muhtaç asker aylığı ile asker çocuğu aylığından yararlanmak için ikinci kriter, sosyal güvenceli olmama şartıdır. Bunun anlamı, yardıma başvuracak kişinin sosyal güvenceli olmamasıdır. Yardım alacak kişi dışında, yardım alacak kişiyle aynı hanede ikamet eden diğer bireylerin sosyal güvenceli olmasının, her iki yardımdan yararlanmaya herhangi bir engel veya manileri bulunmamaktadır.

Peki, “sosyal güvenceli olmamak” kuralı uygulamada karşılığını nasıl bulmaktadır? Sosyal güvenceli olmamanın anlamı, yardımı alacak kişini emekli aylığı almaması, Bağ-Kur’lu, SSK’lı veya memur olarak çalışmamasıdır. Yani, uzun vadeli sigorta kolları kapsamında (malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları) çalışmaması veya emekli aylığı almamasıdır. Örnek olarak, bir kişi, geçici iş göremezlik geliri alıyorsa veya yalnızca yeşil kartlı olarak sağlık güvencesinden faydalanıyor ise, bu durumdaki kişiler, Aile Bakanlığı tarafından sosyal güvenceli olarak kabul edilmezler.

Başka bir örnek vermek gerekirse, bir baba oğlu üzerinden genel sağlık sigortalısı olmuşsa, bunun dışında başka hiçbir sosyal güvencesi (emeklisi, sigortalı çalışması vb.) yoksa, bu kişi, muhtaç asker aylığı ve asker çocuğu aylığı alma bakımından sosyal güvenceli kabul edilmemektedir. Vakkas DEMİR E-Yaklaşım / Temmuz 2016 / Sayı: 283

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.