Sürekli iş göremezlik geliri, iş kazası ve meslek hastalığı sigortası kapsamında sigortalılara sağlanan haklardan birisidir. İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulu’nca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı, sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır. Bu gelir sigortalı iyileşinceye kadar ödenir, iyileşmezse ömür boyu sürer(3). Sigortalı, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü % 10’dan daha az kaybetmişse sürekli iş göremezlik geliri bağlanmaz. Bunun nedeni ufak tefek iş göremezlik olayları nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu’nu gelir bağlama yükümlülüğünden kurtarmaktır.

Burada dikkat edilmesi gereken hususlardan birisi, sigortalının iş kazasına maruz kaldığı veya meslek hastalığına yakalandığı sırada yapmakta olduğu mesleğinde kazanma gücünü kaybetmesidir. Başka bir ifadeyle mesleğinde % 10’dan az olmayacak derecede kazanma gücünü yitirmiş bir sigortalı, başka bir meslekte kazanma gücüne sahip ise yine iş kazası ve meslek hastalığı açısından sürekli iş göremezlik durumu söz konusu olur. Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği(4)’nin 21/1. maddesine göre, iş kazasının meydana geldiği veya meslek hastalığının başladığı tarihte Kanun’un 4/1-a ve 4/1-b bentleri kapsamında çalışmakta olanların yapmakta olduğu iş sigortalının mesleği sayılır(5).

Sürekli iş göremezlik durumunun tespiti, Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu tarafından yapılmaktadır. Sağlık Kurulu, Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit işlemleri Yönetmeliği’nde belirtilen usul ve esaslara göre çalışma gücü veya meslekte kazanma gücü kaybını tespit eder.

Sürekli iş göremezlik gelirinin bağlanabilmesi için, sigortalının çalıştığı işten ayrılması, işyerini kapatması veya devretmesi şartı aranmamaktadır(6). Ayrıca sürekli iş göremezlik geliri almakta iken çalışan sigortalının geliri kesilmez(7). Başka bir ifadeyle kişi hem sigortalı olarak çalışıp hem de sürekli iş göremezlik geliri almaya devam edebilir. Buna göre, sürekli iş göremezlik geliri almakta iken çalışan sigortalıların gelirleri kesilmeksizin tüm sigorta kollarına tabi olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmeleri gerekmektedir(8).

4/1-b kapsamında sigortalı olup, sürekli iş göremezliği tespit edilenlere, sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur.

Konuyla ilgili önemli güncel hususlardan birisi de Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 04.03.2016 tarihli Genel Yazısında yer alan ve sigortalıların lehine olduğunu düşündüğümüz düzenlemedir. Bahse konu genel yazıya göre, iş kazası ve meslek hastalığı neticesinde, Kurum Sağlık Kurulu’nca meslekte kazanma gücünün en az % 10 oranında azaldığı tespit edilen sigortalıların kısa vadeli sigortalar servisleri tarafından denetim amacıyla Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı ile ilgili grup başkanlıklarına gönderilen dosyaları, soruşturma sonucu beklenmeden emeklilik servislerine iletilerek sürekli iş göremezlik gelirleri bağlanacak, daha sonra düzenlenen denetim raporlarında olayda sigortalı, işveren ve üçüncü kişilerin sorumluluğunun tespit edilmesi halinde, 5510 sayılı Kanun’un 21, 22 ve 23. maddeleri doğrultusunda gerekli işlemler yapılacaktır. Bu düzenlemeye göre soruşturma raporlarında yer alması muhtemel kusur oranları ile sorumluluk durumları beklenmeden gelir bağlama işlemleri gerçekleştirilecek, bilahare tanzim edilecek soruşturma raporlarıyla tespit edilecek kusur oranlarına göre diğer işlemler yapılacaktır.Reşat Mettir/Yaklaşım Dergisi Nisan 2016

 Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti /Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.