Bir süredir aynı işyerinde çalışıyorsunuz. Yıllık izinlerinizi düzenli kullanıyorsunuz, bir de baktınız beşinci yılınız yaklaşıyor. 20 gün yıllık izin hayali kurmaya başladınız bile... Bir yandan da içinizde “Acaba bu sene mi 20 gün izin kullanacağım; yoksa seneye mi?” tereddütü var.  Bu yazımızda, yıllık izin konusunu ve yıllık izinlerde ne zaman 20 gün ve ne zaman 26 gün yıllık izin kullanabileceğimizi inceleyeceğiz. 

Yıllık İzne Hak Kazanma

4857 sayılı Kanun’un 53’üncü maddesi, yıllık ücretli izni “İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir” şeklinde tanımlamıştır.  Yıllık izin sürelerinin yaş ve kıdeme bağlı olarak en az ne kadar olacağı 4857 sayılı Kanun’da belirtilmiştir. 

“Bu süreler hizmet sürelerine bağlı olarak:
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) hizmet süresi olanlara on dört günden,

b) Beş yıldan fazla, on beş yıldan az hizmet süresi olanlara yirmi günden,

c) On beş yıl (dahil) ve daha fazla hizmet süresi olanlara yirmi altı günden,
az uygulanamaz. 

Bu süreler yaşa bağlı olarak on sekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle, elli ve daha yukarı yaştaki işçiler için yirmi günden az olamaz.”

İş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile bu süreler artırılabilir ancak kanunda belirtilenden daha az uygulanamaz. Yıllık ücretli izin verilmesi, çalışanların dinlenmesi amacıyla düzenlenmiş olup bu haktan vazgeçilmesi kanun ile engellenmiştir. Her yıl dolduğunda kazanılan yıllık izin hakkının bir sonraki yıl içerisinde kullanılması öngörülmüştür. Bu durumda çalışanların izinlerini zamanında kullanmalarını teşvik etmek hem kanunun uygulanması, hem de stresini atan ve dinlenen işçinin daha verimli çalışabilmesi açısından önemlidir.

4857 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesi gereğince “(…) Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek hesaplanmalıdır. Bir işverenin bu Kanun kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerin aynı işverenin işyerlerinde bu Kanun kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılır. Bir yıllık süre içinde 55‘inci maddede sayılan haller (yıllık izin bakımından çalışılmış sayılan haller) dışındaki sebeplerle işçinin devamının kesilmesi halinde bu boşlukları karşılayacak kadar hizmet  süresi eklenir ve bu suretle işçinin izin hakkını elde etmesi için gereken bir yıllık hizmet süresinin bitiş tarihi gelecek hizmet yılına aktarılır. Bir önceki yıl için izin hakkı doğduğu günden başlayarak gelecek yıla ilişkin izin hakkı için çalışılan gün hesabı başlar.”  

Yıllık İzin Hesaplamasına Birkaç Örnek Verelim…

Yıllık izin kullanım konusunu örneklerle açıklamak durumun daha iyi kavranmasını sağlayacaktır. 

Mevzuat’a göre, beş yıl dahil hak kazanılan izinler için yıllık ücretli izin süresi 14 gün; yıl doldurmadan yıllık izne hak kazanamayan personel,  5 yılını doldurduğunda 14 gün yıllık izne hak kazanıp ve 6’ncı yılı için çalışmaya başladığında kullanacağı izin süresi 14 gündür. 6 tam yılı doldurduğunda 20  gün yıllık izne hak kazanacaktır

Personel 15’inci yılını doldurduğuna ise 26 gün yıllık izne hak kazanacaktır. Çalışma süresi 15 tam yıl yani 15X365 (SGK açısından 15X360) gün olduğunda,personel 26 gün yıllık izin kullanmaya başlar.

Mevzuat’a göre en az 20 gün yıllık izne hak kazanan 18 yaş altı ve 50 yaş üstü personel de, çalışma süresine bakılmaksızın 1 tam yılı doldurduğunda yıllık iznini 20 gün olarak kullanır.  18 Yaş ve altı personele ayrı uygulanan bu özellik ile personel 18 yaşını doldurunca kıdemine uygun yıllık izni kullanmaya devam etmelidir.

50 yaş üstü personel ise ilk 5 yıldan sonra da kanunun belirttiği 20 günlük yıllık izne hak kazanma şartını yerine getirdiğinden, kullanacağı yıllık izin 15 yıllık çalışmaya kadar 20 gün olarak devam eder. Ayrıca çalışmaya başladığında 50 yaşını doldurmamış, ancak 20 gün yıllık izin kazanmak için 6’ncı yılını doldurmadan 50 yaşını doldurmuş olan personel için de 50 yaşını doldurduğu yıl kazanacağı yıllık izni en az 20 gün olarak dikkate almak gerekecektir.

Sonuç Olarak…

20 gün yıllık izni kullanabilmek için (yaş hariç) 6’ncı kez yıllık izne hak kazanmış olmak gerekir. 20 gün yıllık izin kullanmak isteyen personel 6x365 gün çalışmasını tamamlamalıdır.  26 gün yıllık izin kullanmak isteyen personel ise 15x365 gün hizmet verdiği takdirde 26 gün yıllık izin kazanacaktır. 

"Öte yandan, 18 ve daha küçük yaştaki çalışanlar ile 50 yaşını dolduran çalışanların ise bir tam yıl çalıştıklarında en az 20 gün yıllık izin hakkı elde edeceklerini tekrar hatırlatalım." Bahadır Dinçyürek http://www.kpmgvergi.com

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti./Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.