Yapılan nüfus projeksiyonlarında uzun dönemde yaşlı nüfusun artacağı üzerine tahminler yapılmakta ve şuanda sahip olduğumuz genç nüfusun fırsat penceresi olarak korunması gerekliliği çok sık konuşulmaktadır.

Yine, ülkemizdeki tasarruf oranlarının düşüklüğü sık tartışılan konulardan birini oluşturmaktadır. Bu çerçevede, bir yandan evliliğin ve doğurganlığın özendirilmesi, bir yandan da genel tasarruf oranının artırılması yamacıyla 7 Nisan 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6637 sayılı Torba Kanun’la konut, çeyiz ve doğum yardımına ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Makalemizde bu üç yardımla ilgili açıklamalarda bulunulacak ve ilk olarak çeyiz yardımı desteği hakkında bilgi verilecektir. 

Çeyiz yardımı devlet katkısı yararlanma şartları 

Çeyiz yardımı devlet katkısına hak kazanılabilmesi için; 

• Türk vatandaşı olmak veya Türk vatandaşlığından izin almak suretiyle çıkmış olmak (Mavi kart sahipleri) 
• 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na tabi mevduat veya katılım bankalarının yurt içi şubelerinde Türk Lirası cinsinden çeyiz hesabı açtırmak, 
• En az 3 yıl boyunca bu hesabı aktif tutmak, 
• 27 yaşını doldurmadan ilk evliliğini yapmak 
• Evliliğin ardından ilgili bankaya başvuru yapmak gerekmektedir. Çeyiz yardımı devlet desteğine hak kazanabilmek için öngörülen şartlar arasında yaş şartı sınırlandırıcı bir husus olarak göze çarpmaktadır. Kanunda düzenlenen haliyle çeyiz yardımı devlet desteğine hak kazanabilmek için en geç 24 yaşında sisteme girmek gerekmektedir. Kanundaki yaş sınırı ve bekleme süresi düşünüldüğünde yardımdan yararlanabilecek en yakın yaş grubunu 20-24 yaş grubu olarak düşünebiliriz. TÜİK verilerine göre 2014 yılı sonu itibariyle 20-24 yaş grubundaki nüfusun 6 milyon 263 bin 460 kişi olduğu dikkate alındığında, şuanda çeyiz yardımı devlet desteğinden yararlanabilecek potansiyel kişi sayısı hakkında genel bir fikir edinilebilecektir. Ayrıca, kanundaki düzelemeye göre, çeyiz yardımı devlet desteğinden 27 yaşını doldurmadan yapılan ikinci evliliklerde yararlanılamayacaktır. Bu arada, kanunda yasaklayıcı bir hüküm bulunmadığından, çiftlerden her ikisinin de çeyiz hesabının bulunması ve gerekli şartları sağlamaları halinde ayrı ayrı çeyiz yardımı devlet desteğinden yararlanabileceklerdir. 

Yardım tutarı 

Çeyiz yardımına ilişkin devlet katkısı ödemesi, hesapta biriken toplam tutarın yüzde 20’sini ve azami 5 bin Türk Lirası’nı geçemeyecektir. 

Bu çerçevede, çeyiz hesabında biriktirilen tutarın 25 bin lira olması halinde maksimum düzeydeki devlet desteğinden (5 bin TL) yararlanılabilecektir. Azami tutar, her yıl yeniden değerleme oranı kadar artırılacaktır. Ayrıca, Bakanlar Kurulu isterse azami tutarı üç katına kadar artırabilecektir. 

Çeyiz yardımının ödenmesi 

Çeyiz yardımına ilişkin devlet katkısı, hak sahibine hesabın bulunduğu banka aracılığıyla defaten ödenecektir. Hak sahipliğinin tespitinden ve aktarılacak devlet katkısının doğru ve tam hesaplanmasından hesabın bulunduğu banka sorumlu olacaktır. 

Çeyiz hesabı ve devlet katkısının haczi 

Hesap sahibinin devlet katkısına hak kazanmış olması koşuluyla; 

• Hak edilen devlet katkısının tamamı ile çeyiz hesabında biriken toplam miktarın devlet katkısı için başvuru tarihinde geçerli olan bir yıllık asgari net ücrete karşılık gelen tutarı, nafaka borçları hariç olmak üzere haczedilemeyecek, rehnedilemeyecek ve iflas masasına dâhil edilemeyecektir. 

Bakanlar Kurulu, hesap sahibinin çeyiz hesabında biriken toplam miktarının haczedilemeyecek, rehnedilemeyecek, ifas masasına dâhil edilemeyecek tutarını üç misline kadar artırabilecektir. Hesap sahibinin devlet katkısını alabilmek amacıyla yapacağı başvuru tarihinden sonra ilgili bankaya tebliğ edilen haciz, rehin ve iflas talebine karşılık gelen tutarın ödenmesi, devlet katkısına hak kazanılıp kazanılmadığı hususu açıklık kazanana kadar bekletilecektir. Yapılan bu düzenlemelerle çeyiz hesabında biriken tutara kısmen koruma getirilmiştir. Zira, haciz, rehin ve iflas masasına dahil edilme konusundaki yasak, devlet yardımına hak kazanmış olma şartına bağlandığından, kişinin 3 yıl dolmadan önce veya 3 yılı doldurup da 27 yaşına kadar evlenmemesi halinde hesaptaki paranın tamamı haczedilebilecektir. Yine, hesap sahibinin devlet katkısına hak kazanmış olması durumunda da, rehin, haciz ve iflas masasına dahil edilme konusundaki koruma çeyiz hesabında biriken toplam miktarın devlet katkısı için başvuru tarihinde geçerli olan bir yıllık asgari net ücrete karşılık gelen tutarla sınırlı olacaktır. 

Yürürlük tarihi 

Çeyiz hesabı ve devlet katkısı ile ilgili düzenlemeler 7/4/2015 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş durumdadır.

Konut devlet katkısından yararlanma şartları

• Konut Yardımı Devlet katkısına hak kazanılabilmesi için; 
• Konut sahibi olmamak, 
• Türk Vatandaşı olmak, 
• Konutun yurt içinde satın alınması, 
• Satın alınacak konutun ilk ve tek konut olması, 
• 5411 sayılı Kanun’a tabi mevduat veya katılım bankalarının yurt içi şubelerinde Türk Lirası cinsinden konut hesabı açtırılması, 
• En az 3 yıl boyunca sistemde kalınması, 
• Konutun satın alınmasını müteakip ilgili bankaya başvurulması, gerekmektedir.

Şartlar arasında satın alınacak konutun aile konutu olması halinde eşlerin ayrı ayrı bu yardıma hak kazanıp kazanamayacağı konusu Kanunda açıkça düzenlenmemiş olup, bu ve buna benzer uygulamaya yönelik konular daha sonra Bakanlar Kurulu’nca belirlenecektir. 

Çeyiz ve doğum yardımının aksine 5901 sayılı Yasa’nın 28’inci maddesine göre Türk vatandaşlığından izin almak suretiyle çıkmış olanlar bu yardımdan faydalanamayacaklardır. 

Yardım tutarı 

Konut yardımına ilişkin devlet katkısı ödemesi, hesapta biriken toplam tutarın yüzde 20’si kadar olacak, ancak bu tutar 15 bin lirayı geçemeyecektir. Bu çerçevede, konut hesabında biriktirilen tutarın 75 bin lira olması halinde maksimum düzeydeki devlet desteğinden (15 bin TL) yararlanılabilecektir. 

Diğer taraftan, azami tutar, her yıl yeniden değerleme oranı kadar artırılacak, ayrıca Bakanlar Kurulu azami tutarı üç katına kadar artırabilecektir. Ülkemizdeki konut fiyatları dikkate alındığında, sistemde kalınan süreyle orantılı olarak azami yardım tutarının daha yüksek tutarlarda belirlenmesinin sisteme katılımı daha çok artıracağı düşünülmektedir. 

Konut yardımının ödenmesi 

Konut yardımına ilişkin devlet katkısı, hak sahibine hesabın bulunduğu banka aracılığıyla defaten ödenecektir. Hak sahipliğinin tespitinden ve aktarılacak devlet katkısının doğru ve tam hesaplanmasından hesabın bulunduğu banka sorumlu olacaktır. Haksız olarak ödendiği tespit edilen devlet katkısı, ödendiği tarihten tahsil edildiği tarihe kadar geçen süreye 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 51’inci maddesinde belirtilen gecikme zammı oranında hesaplanacak faiz ile birlikte ilgili bankadan tahsil edilecektir. 

Devlet katkısının haczi 

Çeyiz ve doğum yardımında getirilmiş olan hacze karşı koruma konut yardımı için kabul edilmemiştir. Dolayısıyla konut hesabı ve Devlet katkısının haczedilmesi mümkün olacaktır. 

Diğer usul ve esasları Bakanlar Kurulu belirleyecek 
Devlet katkısına konu olacak konutların niteliğine, hesap sahiplerinin ödeme planlarına, devlet katkısına ilişkin hak ediş sürelerinin tespitine ve birikim yapılan süreler ile ödeme planlarına göre devlet katkısı oranının ve azami tutarın farklılaştırılmasına, hesapların denetimine ve uygulamaya yönelik diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın görüşü alınarak Hazine Müsteşarlığı’nın bağlı bulunduğu bakanın teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenecektir. 

Yürürlük tarihi 

Konut hesabı ve Devlet katkısı ile ilgili düzenlemeler 7/4/2015 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. 

Doğum yardımı 

TÜİK verilerine göre, bir kadının doğurgan olduğu 15-49 yaş döneminde doğurabileceği ortalama çocuk sayısı olan toplam doğurganlık hızı 2007 yılından itibaren azalma seyri göstermektedir. Bu çerçevede, 2007 yılında 2.16 olan doğurganlık hızı 2013 yılında 2.07’ye inmiştir. Doğurganlık hızındaki düşüş ve yaşlı nüfus sayısındaki artış yetkili kurumları bazı tedbirleri almaya sevk etmektedir. 

6637 sayılı Torba Kanun ile herhangi bir işyerinde çalışıp çalışmadığına bakılmaksızın ailelere doğum yardımı yapılması hususunda düzenleme yapılmıştır. 

Doğum yardımından yararlanma şartları 

Doğum yardımından yararlanabilmek için; 
• Anne ve/veya babanın Türk vatandaşı olması veya Türk vatandaşlığından izin almak suretiyle çıkmış olması (Mavi kart sahipleri), 
• Çocuğun canlı doğması, 
• Talepte bulunulması, gerekmektedir. Doğum yardımına hak kazanabilmek için çocuk sayısı ve çocuğun belli bir süre yaşamış olması gibi şartlar bulunmamaktadır. Diğer taraftan, evlat edinilen çocuklarla ilgili herhangi bir yardım yapılması söz konusu değildir. 

Yardım tutarı 

Yardım tutarı çocuk sayısı baz alınarak artırımlı şekilde düzenlenmiştir. 
Bu bağlamda, doğum yardımı kapsamında; 
Birinci çocuk için 300 TL, 
İkinci çocuk için 400 TL, 
Üçüncü ve daha fazla çocuk için 600 TL, yardım yapılacaktır. 
Söz konusu tutarlar, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı’nın alacağı ortak kararla arttırılabilecek olmakla birlikte, yeni doğan çocuklarla ilgili ailelerin yaptıkları masraflar dikkate alındığında, belirlenmiş olan doğum yardımı tutarlarının yeterli olmadığı söylenebilecektir. 

Ayrıca, yapılacak yardımın bir defaya mahsus bir ödeme niteliğinde olması da, düzenlemenin etkinliğini azaltacaktır. 

Kamu kurumlarında çalışanların yararlanma şartları 

Kamu kurum veya kuruluşlarında çalışmakta olan işçilerle ilgili olarak toplu iş sözleşmesi veya bireysel iş sözleşmesi kapsamında sosyal yardım olarak doğum yardımı da yapılabilmektedir. Bu bağlamda, mükerrer ödemelerin önüne geçmek amacıyla Kanun koyucu bu hususu ayrıca düzenlemiştir. 

Buna göre, kamu işçilerine bireysel veya toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre kendisinin veya eşinin doğum yapması nedeniyle bir ödeme yapılması kararlaştırılmış ise, kararlaştırılan tutarın, yukarıda belirtilen ödeme tutarından daha az olması hâlinde sadece aradaki fark ödenecek, fazla olması halinde ise bu kapsamda bir ödeme yapılmayacaktır. 

Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen diğer personele ise, doğum yardımı ödeneği veya başka bir ad altında aynı amaçla ilgili mevzuatta öngörülen ödemeler yapılmayacak, başka bir ifadeyle sadece yukarıda belirtilen doğum yardımlarından yararlanacaklardır. 

Doğum yardımının ödenmesi 

Doğum yardımı olarak belirlenen tutarlar vergi veya başka bir adla kesinti yapılmaksızın ödenecektir. 

Bunun dışında ödenme esasları ve uygulamaya yönelik hususlar 6 ay içinde Bakanlar Kurulunca belirlenecektir. 

Doğum yardımının haczi 

Kanunda doğum yardımının haczedilemeyeceği hususunda düzenleme yapılmıştır. 

Buna göre, doğum yardımı olarak yapılan ödemelerin haciz kesintisine konu edilmesi mümkün olmayacaktır. 

Yürürlük tarihi 

Doğum yardımına ilişkin düzenlemeler 15/05/2015 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir. Erkan Çetin

http://www.dunya.com/evlenene-ev-alana-ve-dogum-yapana-devlet-yardimi-1-159735yy.htm

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı Özdoğrular smmm ltd. şti./Mehmet Özdoğru ve/veya ozdogrular.com./com.tr' ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.