|
Kısmi süreli çalışanların Genel Sağlık Sigortası primlerinin nasıl bildirileceği ve ödeneceği konusunda 5510 sayılı Kanunun 88. maddesi dördüncü fıkrasında; "4' üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olmakla birlikte, 4857 sayılı Kanunun 13 ve 14' üncü maddelerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile bu Kanuna göre ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalılar için eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne tamamlanması zorunludur. Bu durumda olan sigortalıların eksik günlerine ilişkin genel sağlık sigortası primleri, 60' ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi veya (g) bendi kapsamında ödenir…" denilmektedir.
I. Giriş
Bu makalemizde 5510 sayılı Kanuna göre 01.01.2012 tarihinden itibaren kısmi süreli çalışanlar, çağrı üzerine çalışanlar ile ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışanların GSS primlerinin 30 güne tamamlanarak ödenmesi ile ilgili hususlar açıklanmaya çalışılacaktır.
II. Genel Sağlık Sigortası Primini 30 Güne Tamamlama Zorunluluğunun Başlangıç Tarihi
6111 sayılı "Torba Kanun" ile, 5510 sayılı Kanunun geçici 12. maddesine eklenen 12. fıkra ile uygulamanın başlangıç tarihi 01.01.2012 olarak tespit edilmiştir.
Söz konusu düzenlemeye göre; "4857 sayılı İş Kanununun 13''''üncü ve 14''''üncü maddelerine göre kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanlar ile bu Kanuna göre ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalıların eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerini 30 güne tamamlama yükümlülüğü 01/01/2012 tarihinde başlar." denilmektedir.
1/1/2012 tarihinden itibaren işe başlayan sigortalılar için ise sigortalı işe giriş bildirgesinin "4857 sayılı Kanunun 13'''' üncü ve 14''''üncü maddelerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine ya da ev hizmetlerinde 30 günden az çalışıyor mu?", "Evet/Hayır", "Çalışılan gün sayısı" alanının işaretlenmesi suretiyle eksik gün bildirimi yapılan sigortalılar re''''sen tescil edileceklerdir.
III. Eksik Günler İsteğe Bağlı Sigorta ile Ödenebilir mi?
5510 sayılı Kanunun 50. maddesinde isteğe bağlı sigortaya girmenin şartlarından birisi de; Bu Kanuna tâbi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamaktır. Yani, kısmi süreli çalışanlar zorunlu sigortalı olarak bildirildikleri gün sayısı dışında, eksik günlerini (sosyal sigorta ve GSS) isteğe bağlı sigorta ödemek suretiyle 30 güne tamamlayabileceklerdir.
5510 sayılı Kanunun 51/3. maddesine göre de; "Ay içerisinde 30 günden az çalışan veya 80''''inci madde uyarınca prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saatinin 4857 sayılı Kanuna göre belirlenen günlük normal çalışma saatine bölünmesi suretiyle hesaplanan sigortalıların aynı ay içerisinde isteğe bağlı sigortaya prim ödemeleri halinde, primi ödenen süreler zorunlu sigortalılığa ilişkin prim ödeme gün sayısına otuz günü geçmemek üzere eklenir ve eklenen bu süreler, 4''''üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilir."
İşte bu şekilde eksik günlerini isteğe bağlı sigortaya prim ödemek suretiyle 30 güne tamamlayan sigortalılar, 5510/ 88-4. madde uygulamasından muaf olacaklardır. Bu yol tercih edilmez ise, eksik günlerin sadece GSS primleri her ay ödenmek suretiyle 30 güne tamamlanacaktır.
IV. Eksik Günlerin GSS Primlerinin 60. Maddenin Birinci Fıkrasının (c) Bendinin (1) Numaralı Alt Bendi veya (g) Bendi Kapsamında Ödenmesi
Kanun hükmüne göre, bu primler 60' ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi veya (g) bendi kapsamında ödenecektir.
a- 5510 Sayılı Kanunun 60. Maddesinin Birinci Fıkrasının (c) Bendinin (1) Numaralı Alt Bendi Kapsamında Zorunlu Ödemenin Tercih Edilmesi
4857 sayılı Kanuna tabi kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalı işçiler, eksik günlerine ilişkin genel sağlık sigortası primlerini bu kapsamda ödeyerek her ay için 30 güne tamamlamayı tercih eder ise, evvela genel sağlık sigortası primine esas kazancın tespiti gerekecektir.
Kısmi süreli çalışan sigortalı, eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primini 60. maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında ödemek için müracaat eder ise (yani gelir testi talep eder ise), harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az ise, 5510 sayılı Kanunun 80. maddesi dördüncü fıkrası uyarınca sigorta primine esas aylık kazancı asgari ücret olarak dikkate alınarak genel sağlık sigortası primleri Devlet tarafından ödenecektir.
Diğer taraftan, 5510 sayılı Kanunun 80. maddesi dördüncü fıkrası uyarınca, 60. maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılmak için müracaat etmekle birlikte, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilen aile içindeki gelirin kişi başına düşen aylık tutarı;
1) Asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar olduğu tespit edilen kişiler için 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının üçte biri,
2) Asgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar olduğu tespit edilen kişiler için 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarı,
3) Asgari ücretin iki katından fazla olduğu tespit edilen kişiler için 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının iki katı, genel sağlık sigortası primine esas asgari kazanç tutarı olarak esas alınacak ve genel sağlık sigortası primleri sigortalının kendisi tarafından ödenecektir.
1 Ocak–30 Haziran 2012 tarihleri arasında ödenecek genel sağlık sigortası aylık prim tutarları şöyle:
- Aylık geliri, asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar olduğu tespit edilenler için,
886,50 TL/3= 295,5 TLx%12= 35,46 TL.
- Aylık geliri, asgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar olduğu tespit edilenler için,
886,50 TLx%12= 106,38 TL.
- Aylık geliri, asgari ücretin iki katından fazla olduğu tespit edilenler için,
886,50 TLx2=1.773,00 TLx%12=212,76 TL.
Örneğin, 4857 sayılı Kanuna tabi kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalının 2012/Şubat ayında 20 sosyal sigorta ve genel sağlık sigortası günü var ise, gelir testi yaptırması sonucunda aile içindeki gelirin kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte biri ile asgari ücret arasında olduğunun tespit edilmesi halinde eksik 10 gün için ödeyeceği genel sağlık sigortası primi 35,46/ 30x10= 11,82 TL. olacaktır.
b- 5510 Sayılı Kanunun 60. Maddesinin Birinci Fıkrasının (g) Bendi Kapsamında Zorunlu Ödemenin Tercih Edilmesi
4857 sayılı Kanun kapsamında kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalının, eksik günleri için, Kanunun 60. maddesi birinci fıkrasının (g) bendine göre genel sağlık sigortası primlerini ödemeyi tercih etmesi durumunda (yani gelir testi istemez ise), 5510 sayılı Kanunun 80. maddesi dördüncü fıkrası uyarınca genel sağlık sigortası primine esas aylık kazancı, Kanunun 82. maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının iki katının otuz günlük tutarı olacaktır.
Örneğin, 4857 sayılı Kanuna tabi kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalının 2012/Şubat ayında 20 sosyal sigorta ve genel sağlık sigortası günü var ise, eksik 10 gün için ödeyeceği genel sağlık sigortası primi 212,76/30x10 = 70,92 TL. olacaktır.
V. Eksik Günlerin GSS Primlerinin Ödenmemesi Durumu
Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar eksik günlerinin GSS primlerini ödeyerek her ay için 30 güne tamamlamaması durumunda, hem Sosyal Güvenlik Kurumuna GSS prim borçları olacak ve bu borçlar 6183 sayılı Kanuna göre takip ve tahsil edilecek, hem de tecil ve taksitlendirilmiş borçlar hariç, 60 günden fazla GSS borçlarının bulunması halinde sağlık hizmetleri SGK tarafından karşılanmayacaktır.
VI. Ay İçerisinde Eksik Çalışması Bulunanlardan Hangileri GSS Kapsamına Girmeyecek?
4857 sayılı Kanunun 13 ve 14''''üncü maddelerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalılardan, aylık prim ve hizmet belgesinde "06- Kısmi istihdam" veya "17- Ev hizmetlerinde 30 günden eksik çalışma" seçeneği işaretlenmeyenler dışındaki işverenleri tarafından "puantaj" sistemi uygulanması nedeniyle "eksik günleri" bulunan sigortalılar, Kanunun (60/g) bendi kapsamında tescil edilmeyecektir.
Sosyal güvenlik destek primine tabi olanlar, Kanunun 5''''inci maddesi kapsamındaki sigortalılar, ay içinde birden fazla işyerinde çalışıp toplam çalışma süresini 30 güne tamamlayanlar ile kamu idarelerinde 657 sayılı Kanunun 4'''' üncü maddesinin (B) ve (C) bentlerine tabi çalışanlar, 4857 sayılı Kanuna tabi çalışmakla birlikte 506 sayılı Kanunun geçici 20''''nci maddesine tabi sandıklarda çalışanlar için sandıklar Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilinceye kadar Genel Sağlık Sigortası kapsamına girmezler.
VII. Sonuç
5510 sayılı Kanunun 88''''inci maddesi dördüncü fıkrası uyarınca; 4/a kapsamında sigortalı olmakla birlikte, 4857 sayılı Kanunun 13 ve 14''''üncü maddelerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalılar için eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne tamamlanması zorunludur. Bu durumda olan sigortalıların eksik günlerine ilişkin genel sağlık sigortası primleri, genel sağlık sigortalısı sayılanlarla ilgili 60. maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi veya (g) bendi kapsamında ödenir. Yani sigortalının harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki gelirin kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az ise genel sağlık sigortası priminin kalan kısmı devlet tarafından ödenir, eğer geliri asgari ücretin üçte birinden fazla ise genel sağlık sigortası priminin kalan kısmı sigortalının kendisi tarafından ödenir ve prim ödeme gün sayısı 30 güne tamamlanır. Örneğin, kısmi süreli çalışan bir işçinin ay içerisinde 15 sigorta günü var ise, 15 günlük genel sağlık sigortası primi de ödeyerek bunu 30 güne tamamlamak zorundadır. Bu işlemi de her ay için yapmak durumundadır. Yapmaz ise, sağlık tesisine başvurduğu tarihten önceki bir yılda toplamda 200 günü olsa bile sağlık hizmetleri SGK tarafından karşılanmayacaktır.
Yine puantaj sistemi uygulanması nedeniyle eksik günleri bulunan sigortalılar sosyal güvenlik destek primine tabi olanlar, Kanunun 5''''inci maddesi kapsamındaki sigortalılar, ay içinde birden fazla işyerinde çalışıp toplam çalışma süresini 30 güne tamamlayanlar ile kamu idarelerinde 657 sayılı Kanunun 4'''' üncü maddesinin (B) ve (C) bentlerine tabi çalışanlar, 4857 sayılı Kanuna tabi çalışmakla birlikte 506 sayılı Kanunun geçici 20''''nci maddesine tabi sandıklarda çalışanlar için sandıklar Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilinceye kadar Genel Sağlık Sigortası kapsamına girmezler.
Yunus YELMEN
(SGK Başmüfettişi – Çalışma Ekonomisi Bilim Uzmanı)
Kaynakça:
— 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu.
— 25.02.2011 tarih 27846 sayılı Resmi Gazete''''de yayımlanan 6111
sayılı Kanun.
- 17.01.2012 tarihinde yayımlanan 2012-2 sayılı Sosyal Güvenlik
Kurumu Genelgesi.
--------------------------------------------------------------------------------------------------- Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. |
