Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde şüpheli ticari alacaklar için 129 Şüpheli Ticari Alacak Karşılığı Hesabı oluşturulmuştur.

Bu hesabın açıklaması ve işleyişi Tebliğ’de aşağıdaki şekilde açıklanmıştır:

129-ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)

"128 Şüpheli Ticari Alacaklar" için ayrılacak karşılıklarla, perakende satış yöntemi kullanarak bilanço gününden önceki iki hesap döneminde vadesinde tahsil edilemeyen alacakların ilgili dönemlerdeki toplam vadeli satışlara oranlarının ortalamasının değerleme dönemindeki vadeli satışlara uygulanması suretiyle bulunacak şüpheli alacaklar için ayrılan karşılıkları kapsar. Teminatlı alacaklarda karşılık teminatı aşan kısım için ayrılır.

Bu hesap amaca uygun olarak bölümlenebilir. (1)

İşleyişi

Hesaplanan karşılık tutarı bu hesaba alacak, "654-Karşılık Giderleri" hesabına borç kaydedilir. Şüpheli alacağın tahsiline bağlı olarak, tahmin olunan zararın kısmen ya da tamamen gerçekleşmemesi halinde, gerçekleşmeyen kısım "644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı" alacağına devredilerek bu hesaba borç kaydedilir. Şüpheli alacağın tahsilinin imkânsız olduğu kesinleştiği takdirde bu hesaba borç, ilgili hesaba da alacak kaydedilir. Gerçekleşen zararın ayrılan karşılıklardan fazla olması halinde, ayrılan karşılık kadar bu hesaba borç, zarar fazlası ise "681-Önceki Dönem Gider ve Zararları" hesabına borç, tahsil edilemeyen tutar, ilgili alacak hesabına alacak kaydolunur.

Perakende satış yönteminin uygulanması sonucunda bulunan, dönemin karşılık tutarının o tarihteki şüpheli alacaklar karşılığı tutarından az olması durumunda, aradaki fark "644-Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na aktarılmak üzere bu hesaba borç yazılır.

Daha önce alacaklardan düşülen ve bu hesaba borç kaydedilen alacakların tahsili söz konusu olduğu takdirde, oluşlarına göre "671-Önceki Dönem Gelir ve Kârlar" hesabına alınır.
Hesabın işleyişine ilişkin örnek muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir:

1-Şüpheli Hale Gelen Alacak İçin Karşılık Ayrıldığında

Şüpheli hale gelen 10.000,00 TL Alacak İçin 8.000,00 TL Karşılık ayrılmıştır. 

2-Karşılık Ayrılan Alacak Tamamen Tahsil Edildiğinde

Şüpheli hale gelen ve 8.000,00 TL karşılık ayrılan 10.000,00 TL lik alacağın tamamı tahsil edilmiştir.

3-Karşılık Ayrılan Alacak Ayrılan Karşılık Kadar Eksik Tahsil Edildiğinde

Şüpheli hale gelen ve 8.000,00 TL karşılık ayrılan 10.000,00 TL lik alacak için 2.000,00 TL tahsilat yapılmıştır.

4-Karşılık Ayrılan Alacak İçin Yapılan Tahsilat Ayrılan Karşılığı Karşılamıyorsa

Şüpheli hale gelen ve 8.000,00 TL karşılık ayrılan 10.000,00 TL lik alacak için 1.000,00 TL tahsilat yapılmıştır.

5-Karşılık Ayrılan Alacak İçin Yapılan Tahsilat Ayrılan Karşılıktan Fazla İse

Şüpheli hale gelen ve 8.000,00 TL karşılık ayrılan 10.000,00 TL lik alacak için 3.000,00 TL tahsilat yapılmıştır.

Hüseyin Yalçın
E.Gelirler Kontrolörü/YMM

Muhasebe Vergi

(1) Vergi Usul Kanunu’nda yer alan  ve vergi matrahının tespitinde geçerli olacak bu konudaki düzenleme için “ 128-Şüpheli Ticari Alacaklar” hesabının dipnotuna bakınız.

http://www.muhasebevergi.com/makale.aspx?id=243

---------------------------------------------------------------------------------------------

Yukarıda yer verilen açıklamalar, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. Özdoğrular smmm ltd. şti./ www.ozdogrular.com, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.